Ki Kyndon Tih Dewiong Jong Ka Sorkar NPP Ka Jingtim Ia Ka Jaidbynriew Hynniewtrep

Ki mar poh khyndew ha ka Bri Hynniewtrep ki dei jong ki trai ri trai muluk bad kim shym la dei satia jong ka Sorkar India lane ka Sorkar Meghalaya. Ka jingtih ia ki mar...

Ki mar poh khyndew ha ka Bri Hynniewtrep ki dei jong ki trai ri trai muluk bad kim shym la dei satia jong ka Sorkar India lane ka Sorkar Meghalaya. Ka jingtih ia ki mar poh khyndew khamtam eh ia u Dewiong bad ia u Mawshun ka la long ka kam kaba ki khun u Hynniewtrep ki la trei la slem bah bad kane ka la long ka kam kaba kyrshan ia bun bah ki longing la ki long ki longing baduk ne kiba riewspah ruh kumjuh. Naduh ba ka National Green Tribunal (NGT) ka la khang ban tih Dewiong (rat hole mining) ka jingtih bad shalan ia u Dewiong ha ka jylla Meghalaya ka la long kaba thut bad kane ka la ktah ia ka ioh ka kot jong ki nongshong Shnong. Nalorkata, ka la don ruh ka jingpynbor ban pyntreikam noh ia ka MMDR Act hapoh ka Jylla Meghalaya.

Ka Ing Dorbar Thawain jong ka Jylla Meghalaya ha ka por ba long Myntri Rangbah u Dr. Mukul Sangma ka la mynjur ia ka rai (Resolution) ban kyrpad na ka Sorkar India ban pyllait (exempt) ia ka jingtreikam ka MMDR Act hapoh ka Jylla da kaba pyndonkam ia ka Paragraph 12A(b) jong ka Sixth Schedule ka Constitution ka Ri India. Hadien kata, ka Ing Dorbar Thawain ka Meghalaya sa shisien pat hapoh ka jinglong Myntri Rangbah u Conrad Sangma ki la mynjur biang ia ka rai (Resolution) ban kyrpad ia ka Sorkar India ban pyllait ia ka Meghalaya na ka jingpyntreikam ia ka MMDR Act. Kaba sngewsih ka long ka Sorkar NDA kaba la ialam da ka BJP bad ia kaba ka NPP ruh ka kyrshan lang ka la kyntait ia ki jingkyrpad ka Ing Dorbar Thawain ka Jylla Meghalaya bad kumta ka MMDR Act ka la treikam pura ha ka jylla Meghalaya.

Ka Supreme Court jong ka Ri India ka la pynmih ia ka rai (Judgment) ban pynskhem ia ka jingpyntreikam ia ka MMDR Act ha ka Jylla Meghalaya. Ki Politishan hapoh ka jingialam jong ki Minister bad ki MLA ka sorkar NPP ki la pynlong ka jing-lehkmen ha bun ki jaka ban shim ba kata ka rai jong ka Supreme Court ban pyntreikam ia ka MMDR Act ha Meghalaya ka long kaba jop bad ki la pynsawa ia ka sur ba ka sorkar NPP ka la lah ban ailad biang ia ki briew ban tih Dewiong. Don ruh kiba lah shah pynkup burom kum ki Syiem ha ki Konstitwensi bad ki shnong ki jong ki. Ki briew ha ka jingbymsngewthuh bha ia ka kam ki la kmen namar ki la pyrkhat ba ki la iohlad ban tih Dewiong biang kumba long ha ki por ba la dep phewse kim sngewthuh ba ki ain tih Dewiong kiba eh bad kyllain kum ka MMDR Act bad ki Rules jong ka ki la iohlad ban rung ha ka jylla Meghalaya.

Ka sorkar MDA hapoh ka jingialam ka NPP ka la shim ia ka rai ban pyntreikam noh ia ka MMDR Act ha ka ban tih ia u Dewiong bad lyngba ka Office Memorandum kaba la pynmih ha ka 5.3.2021 ka la wanrah ia kata ka kyndon halor ki jingdonkam ban ioh ia ka license ban tih Dewiong(Standard Operating Procedures – SOPs for grant of Prospective License and /or Mining Lease for coal in the State of Meghalaya). Ha kane ka SOPs la shah tang ia ki briew lane ki company kiba don khyndew ym duna ia ka 100 (shispah) hectare ba kin ioh ia ka License tih Dewiong. Ka Mineral Concession Rules, 1960 kaba la pynmih da ka Comptroller General, Indian Bureau of Mines, Nagpur ka shah ia ki briew kiba don jaka ym duna ia ka 4 (saw) hectare ban ioh license katba ha Meghalaya pat la shah tang ia ki briew/company kiba don khyndew ym duna ia ka 100 (shispah) hectare. Ha kane ka SOPs la shah ruh ia ki briew ban iateh kular (Agreement) bad ki non tribal bad kita ki non tribal ki lah ban apply ia ka License tih Dewiong.

Ia kane ka SOPs la wanrah khnang da ka jingmut ba tang katto katne ki heh spah bad ki company kin bat marwei (control and monopolize) ia ka kam tih Dewiong ha ka jylla Meghalaya bad ki riew paidbah ba shu ia pdeng ka ioh ka kot (middle class) kin nym iohlad shuh ban trei ia ki kam tih Dewiong namar ki shem jingeh ban don ia ka khyndew kaba heh haduh 100 (shispah) hectare bad kane kan wanrah ia ka jinglum spah ba noh shilliang tang ki katto katne ngut hynrei kiba bun ki hap ban shu peit kai. Kane ka SOPs kaba la saindur da ka sorkar NPP ka ktah bad ka long ka jingtim ia ki riew paidbah bad ia ki briew kiba shu pdeng ka ioh ka kot. Ki briew kin shem jingeh ban thied ia ka khyndew kaba heh haduh 100 (shispah) hectare bad haba kim lah ban don khyndew kat kane ka jingheh kin hap ban shu die tad noh ia ki khyndew jong ki ha ki heh spah ne ki company namar kam myntoi shuh ia ki ban longtrai halor kato ka khyndew lada kim lah ban ioh license ban tih ia u Dewiong. Ka ioh ka kot na ka kam tih Dewiong kan poi sa tang ha ki katto katne ngut ki heh saipan katba ki riew paidbah kin nym ioh lad shuh ban trei ia ki kam tih Dewiong. Kane ka SOPs kaba lah shna da ka Sorkar ba lamkhmat da ka NPP, lah sngewthuh shai ba kadei kaba lah shna da kita ki High level na ka bynta ka jingiohnong jong ki High Level bad khniot bein ia ki barit baria.

Kane ka jingailad ia ki non tribal ban tih Dewiong lyngba ka jingiateh kular (Agreement) ka long pyrshah ia ka riti bat khyndew ha ka Bri u Hynniewtrep, ka long pyrshah ia ka mynsiem jong ka Meghalaya Transfer of Land Regulation Act bad kan plie lad ia ka khaii benami hapdeng ki riewlum bad ki non tribal hapoh ka jylla Meghalaya ia kaba la khein beain. Ki non tribal kin iohlad ban phrung khlieh ha ka kam tih Dewiong bad ka spah ka phew jong ka jaitbynriew kan tuid sha kine ki non tribal. Ka khaii benami kan jur ha kane ka kam bad ka spah jong ka jaitbynriew kan shah ktah shi katdei eh.

Ha kine ki sngi ngi iohi ba ka Meghalaya High Court ka la rai ba wat u Mawshun uba dei ban shalan sha kiwei ki ri (export) u dei u Major Mineral, kane ka kyndon ba yn shah ban tih Dewiong tang ia ki briew/company kiba don jaka ym duna ia ka 100 (Shispah) hectare ka lah ruh ban hap ha kaba iadei bad u Mawshun namar ki lah ban shim ia u Mawshun ba shalan shabar kum u Major Mineral kumba shim ia u Dewiong. Kumta, kane ka SOPs hadien habud ka lah ban rung ruh wat ha ka kam tih Mawshun bad kiwei ki Major Mineral.

Ka HYC ha ryngkat kiwei ki paralok Sengbhalang ka la ieng pyrshah ia kane ka SOPs kaba ktah mationg ia ki riew paidbah da kaba ngi lah dawa na ka Sorkar ba ka dei ban pynkylla ia ki kyndon ha kane ka SOPs hynrei u Conrad Sangma kum u Myntri Rangbah bad uba long ruh u Minister I/c Mining and Geology Department um shym lah pynsgap satia bad ngi tieng ban pyrkhat ba lada pyntreikam ia kane ka SOPs kan buh jingma ia ngi ki Trai ri trai muluk. Kumta, ngi khot ngi wer ia ngi lang baroh ki Para Ri ba ngi dei ban ieng pyrshah ia kiba kum kine ki SOPs bad ba phin pynshong nongrim bha ha kum kane ka por ba ngi jied ia ki Nongsynshar ki jong ngi, la ngi hun ba kane ka SOPs kan treikam pura noh ne ngi kwah ia ka Sorkar bad ki Nongsynshar ki ban wanrah ka jingkylla ha ki kyndon jong ka SOPs khnang ba ia ka spah na u Dewiong ym dei ban bat ne ioh tang da ki katto katne ngut ki briew.

                                Khublei shibun. Shi hajar nguh.

                  Sd/-                                                                          Sd/-

Robertjune Kharjahrin                                               Roy Kupar Synrem

      President                                                            General Secretary

 HYC : CEC                                                                    HYC : CEC