Ki pulit ka jylla ha kine ki khyndiat sngi ki la pyntip ba ha u snem 2022, ki la ïoh ban kem 234 ngut ki briew kiba ïadon bynta ha ka jingkhaïi bad dih drok katba ka jingïoh kurup drok ka long haduh T. 50 klur. Ka jingshah kem jong kine ki 234 ngut ha u snem 2022 ka la tam ban ïa kaei kaba ki pulit ki la kem ha ki 50 snem ha kaba ïadei bad ki nongdie bad nongdih drok. Ka long kaba kongsan ban trei da kaba tyngeh khamtam ïa ki nongkhaïi drok kiba long ki nongpynjot ïa ki ïing ki sem. Na ka liang u DGP u la ïathuh ba na ka shi kilo u drok Heroin, kumba 2,000 ngut ki briew ki lah ban pyndonkam. La sngewngiew lypa tang haba pyrkhat ïa kane. Da ki phew snem da ki spah kilo u drok u la rung sha kane ka jylla ha kaba da ki spah ngut ki briew khamtam ki samla ki la shah pynngop bad ki la kylla long kiba kyrni ha ka jingdih drok. Ha kane ka pyrthei kaba mynta bad khamtam na ka bynta ka jylla Meghalaya, ka jingjyllei ha ka jingdon ki nongpyndonkam drok ka long kum ka thma bashyrkhei tam.
Nalorkata, ki pulit, ha ki 70 sngi ba la leit noh, ki la kem ïa 80 ngut ki briew bad la kurup ïa u Heroin kumba 3 kilo, u Ganja 140 kilo, 60,000 ki dawai kuli, 22,000 tylli ki bitor dawai jyrhoh (cough syrup) bad T. 28 lak ka pisa. U DGP u la pyntip ruh ba 25 na ka 100, kiba shah kem ki dei nongkhaïi drok nabar Jylla kum na Tripura, Mizoram bad Manipur nalor kiba dei na Punjab, Bihar bad Bengal. Kaei kaba pynkhuslai ïa ki pulit ka long ba bun ki nongkhaïi drok kiba shah kem, bunsien ki ïoh jamin noh na ki ïingbishar. Ki pulit ki la ong ba ka jingslem ban ïoh ïa ki kaiphod na ki Forensic Science Laboratory (FSL) ka pynlong ïa kiba shah kem ban ïoh jamin, bad nalorkata, kham bun na kiba ïoh jamin ki ju leit biang sha ka kam khaïi drok. Kane ka long kumba ong ka ktien: Ynda la mlien, la myllen, bad ka jingïatiplem baroh ka shah tyllep ha ka jingkhwan myntoi shimet bad ka jinglalot ïa ka spah bym hok. Ka jinglong jong ki briew ban kwah pisa kloi khlem da trei shitom ka ïalam ïa ki ban leh ïa ki kam be-aiñ bapher-bapher, bad ka jingïalam ïa ki lui-lui sha ka jingdih drok ka bym ïapher shuh na ka kam pynïap briew.
Sa kawei pat ka jingkhuslai jong ki pulit ka long ka jinglap ïa ki thyrnia injek ha ki por ba ki ju kurup ïa ki drok. Ki pulit ki la ong ba kane ka pyni ïa ka jingjyllei jong ki nongdih drok kiba pyndonkam da ki injek lane kita ki “Injecting Drug Users” (IDUs). Ka jingpyndonkam ïa ki thyrnia haba dih drok ka ju wanrah ïa kiba bun jait ki jingpang bad kawei na kita ka long ka HIV. Kumba ngi tip, ka HIV ka dei ka jingpang ka bashyrkhei bad kaba lah ban pur na uwei u briew sha uwei pat lyngba ki lad bapher bapher. Hooid, ki don bun ngut kiba ju leit phah peit la ki don ne em ïa u khñiang jingpang HIV, hynrei ki dang kham bun ki bym pat leit phah peit. Nalorkata, ki don kiba la tip shai ba ki la ïoh ïa u khñiang jingpang HIV, hynrei kiba la shu jah rngai bad wat ki nongtrei ka koit ka khiah lane ki kynhun treimon sngewbha kiba ïarap ïa kiba kum kine ki nongshong shnong, kim lap dien haduh mynta. Ka long kaba ma bha lada ym lap dien lane lada kita kiba ïoh HIV kim dih dawai thikna, bad ki lah ban pynsaphriang ïa une u khñiang jingpang kylleng.
Hynrei kine baroh kiba shah kem bad ka jingïoh kurup drok, ka dei tang kaba tip. Bun bah kiba khaïi drok kiba dang don hapdeng ka jingshah thwet lane kiba wat ki pulit ruh kim tip. Kam dei kaba eh ban khaïi drok khamtam ïa u Heroin namar u suk ban buhrieh. Kaba jynjar ka dei kumno ban ïoh jingtip ba mano kita kiba khaïi ïa une u jingdih. Hangne donkam ïa ka jingïatreilang jong ki nongshong shnong, pulit bad kiwei pat ki bor jong ka aiñ. Ym dei ban ailad ïa ki nongkhaïi drok ba kin ïoh ïaid sahuh, kamai pahuh da kaba pynjot ïa ka jingim jong kiwei. Ki kamai da ki lak bad ki klur tyngka da kaba ïalam ïa ki lui-lui sha ka jingkyrni. Ka long ruh kaba donkam ïa ki pulit ban pynkhlaiñ ïa ki jingmudui sha ïingbishar pyrshah ïa ki nongkhaïi drok khnang ba kin da ïoh ïa ka jingpynsaja kaba tyngeh bad ba kin long ki nuksa na ka bynta kiwei pat kiba don jingthmu ban pynjot ïa ka jingim jong ki lui-lui.
Nangne shakhmat, dei ban ñion shuh da kaba tyngeh ïa ki nongkhaïi drok la ki dei kiba nangne lane kiba wan nabar. Lehse ka la dei ruh ka por ïa ka Sorkar India ba kan peit bniah noh ïa ka NDPS Act bad ban pynkhlaiñ ïa ki kyndon lane ban bsut thymmai da kiwei. Dei ban knieh syndon ïa ki jingdon jingem jong ki nongkhaïi drok bad ban die lilam khnang ba kin ym lah shuh ban pynsohsat ïa ka lynti ba kin leit phai biang sha ka lynti ban khaïi drok ynda ki la dep shah pynsaja. Lada la lah ban pynthikna ba ki jingdon jingem jong ki ka dei namar ka jingkhaïi drok, ka aiñ ka dei ban shah ïa ka sorkar ba kan knieh noh ïa baroh bad ban shu lilam beit. Ïa ka pisa kaba mih na ka jinglilam, dei ban pynlut ha ka jingsumar na ka bynta kito ki lui-lui kiba la shah pynngop ha ki ’riew khwan myntoi. Wat aili shuh namar ka jingjot ka la don lypa.
