Thlieh na sohpdung lada shlan

Kata ka donkam ka sneng ka kraw na ki tymmen ki san ban marmlien ha ka nongrim ban kiar na ka spah bym hok.

Raphael Warjri

Kata ka mynsiem shitrhem ka la sdang kyrsoi ha ka KSU ha ki snem 1979 ter ter, hadien la mih shuh shuh da ka Federation of Khasi Jaintia & Garo People FKJGP, Hynñiewtrep People Social Organisation (HPSO), Hynñiewtrep National Youth Front HNYF,  Jaiñtia Students’ Union (JSU), Ri Bhoi Youth Federation (RBYF), Synjuk Seng Samla Shnong (SSSS), Civil Society Welfare Organisation (CSWO), bad kiwei kiwei. Hapdeng kine ruh la don sa ki synjuk synrop ba thmu ban iatylli lang halor ki mat ba ktah ia ka imlang shalang ba la jer People’s Rally Against Corruption (PRAC), Confederation of Meghalaya Social Organizations (CoMSO) bad kiwei kiwei ki jingpyrshang ban tehsong. Shuh shuh la mih sa ka Hynñiewtrep Youth Council (HYC), Hynñiewtrep Indigenous Territorial Council (HITO), Hynñiewtrep Achik National Movement (HANM) haduh ba ym lah shuh ban buddien ia kita ki sengtit ki ba kharoi ban pharia ia ka imlang sahlang. Man la ka seng ka ba mih thymmai ki don la ki nongrim ba ki ieng na ka bynta ban shakri ia ki paidbah, hynrei ka jingshisha ka long ba ki la ia kawang ktieh bad ialeh markynti bad jyllei khlem lah ban poi sha ka thong ban tehsong ia ki paidbynriew salonsar.

Ha kajuh ka rukom ka la jia ia ki seng saiñpyrthei ki ba la mih la jah ne la mih bujli biang da kawei pat ka kyrteng bad la nang kharoi haduh ba la phyllung kita ki lumrit khlem lah ban tei da u lumbah u ban aireng pyrshah ia ki pyntha baiar ka rithor. Ha jylla Meghalaya la shem ba ki paidbah ka Ri Khasi ha kane ka kynti ki la noh ka mon sha ki seng riewlum, hynrei ka pylla ka la khun ranab than eh na sha Rilum Garo, haduh ba ym lah ban ieng skhem shitylli kum ka jaitbynriew. Lehse ki seng riewlum kin dang lah shuh shuh ban kamai ka namjop, lymda dei ba kiwei ki sengheh ki pah da ka pisa ka ba la lyngkien ha man la ki longiing longsem. Ym lah ruh ban kynnoh ia ki paidbah, namar ka dei hi ka jinglong briew kyllum ban rhah pisa ha ba ioh kabu; tangba la kumno kumno ka dei ban don la u pud u ban kynto ia ki paidbah na ka bynta ban ri burom ia la ka longrynñieng kumba long lem ki katto katne ha ka imlang sahlang. Kata ka donkam ka sneng ka kraw na ki tymmen ki san ban marmlien ha ka nongrim ban kiar na ka spah bym hok. Kane ka lah ban long tang ha kito ki longiing ki ba don kum kata ka rukom pyrkhat wat lada dei ki ba duk ne kiba riewspah. Don ki ba duk ha la ka kyrduh, hynrei kim pynhiardor ia la ka long-rynñieng ban kner ia ka spah ba ym dei hok, bad ha kajuh ka rukom ki don pat ki ba riewspah ki ba pohdor ka jinglong ban rhah spah khlem pud. Lehse ki dienjat ba la shon shab ka VPP ka la phrung ha ka pyrkhat jong ki paidbah ba la don ka jingkylla ha ba kheiñ kyllum ha Ri Khasi. Kane ka long ka dak ka ba bha ba ki sengbhalang bad seng saiñpyrthei ki dei ban ñiewkor, khnang ba kita ki ba dang ngop ha ka shrip jong ka spah bym hok kin lah ban lait ha ka nam jong ka mynsiem ieit Ri. Kawei ka bynta ba dei ban sngewthuh ruh ka long ba ka saiñkylla saiñkhieim (revolution) kam lah ban urlong shikhyllipmat bad kan don la ka pali ban jam suki jai shwa ban poi sha ka thong jong ka hok. La kumno kumno ka dei ka hok jong ka seng VPP ban ioh ka nam iaroh ha ka liang ban kyrsoi ia ka mynsiem ieit Ri bad ban iengskhem ha ka ba kamai ia ka hok bad im tipbriew tipblei. Lehse ka KAM ruh ka pyrshang ha kajuh hi ka lynti ban iada ia ka hok jong ki paidbah ha ka imlang shalang.

Kiwei kiwei ki seng saiñpyrthei te baroh lah ban bishar ba ki dei ki seng khwan myntoi bad apthap ban ioh kabu ban pynroi ia lade shimet bad ia ka kynhun artat. Ym lah ban len ba ka seng VPP ka la aiti met bad mynsiem ban shakri hok ia ka imlang sahlang ha ka nongrim jong ka synshar paidbah, hynrei ka dei ban long ka ba la khreh ban iaineh barabor bad ban iaishah ia ki kynpeiñ jong ka juk shaipyrthei. Ka la dei ban bishar ia kiei kiei ki ba la jia ia ka PDIC, PDM, KHNAM bad lehse ym shim por shuh ba ka HSPDP bad ka PDF ruh kin hap lang ha ka juh ka apot sep-sngi. Ñiuma, ka VPP ka la don la ka kpait-saiñkam ka ba shynna ban jied da ki kyrtong ki ba shongkun ban shimti ia u lakam synshar bad ka longrynñieng jong kita ki kyrtong ka long ka ba khlem thohbria bad ka ba dapmaiñ da ka snap shemphang katkum ba dawa ka kam. Ka nongmuna ba tyngshaiñ ha kane ka kynti jong ka jied-lamkhmat sha dorbar thawaiñ ka dei na u Bah Adelbert Nongrum bad u Bah Brightstarwell Marbañiang. Na ka jylli-synshar (constituency) ka ba khleh khawlang bad ki dkhar kum ka North Shillong, u Bah Adelbert Nongrum u la ai ka juban ka ba shai bad sngur mynsiem khlem da pynmong lane khlem da khlei ki ‘tien jali jaum tang ban pynbieit briew bad ki paidbah ki la ai ka jubab ka ba shonghok katkum kata ka juban rangbah. Na ka jylli synshar Mawlai, ka kyrdan bad ki juban jong u Bah Brightstarwell Marbañiang ki la phrung ha ka dohnud bad janor jong ki paidbah ban pynlong ia u ym tang ban pynkhyllem ia ki radbah ki ba dang bat la ka iktiar ha la ki rynsan synshar lajong la ha ka Dorbar Thawaiñ Jylla (State Legislative Assembly) bad ka Dorbar Thawaiñ Dalariti (District Council), hynrei ban jop thong ruh haduh palat lai shah saw shah ki nongbud. Ka long shisha ka nam ka burom bakhraw ia kine ki arngut ki kyrtong ryngkat bad ka seng baroh kawei, khlem da klet ban pyrto ia kiwei pat ki ba la jop bad ki ba shahrem makna namar baroh lang ki la len lade da shisha ban wanlam ka jingkylla ha ka imlang sahlang.