Ki paidbah Khasi-Jaiñtia ki la kham duna ka jingshah pynbiej?

Ka la dei ka por ba ki paidbah kin ai jingsneng ïa ki seng rit seng ria kiba shu mih tang ban pynpait kai ïa ka ‘vote’.

“Ngi pynbiej man la ka san snem, bad ki paidbah ruh ki ngop man la ka san snem.” Kine ki long ki kyntien jong u Symbud Myntri Rangbah, Bah Prestone Tynsong, katto katne bnai shwa ka ilekshon ha ka por ba u la leit ban pdiang sngewbha ïa shi kynhun ki nongïalam bad nongkyrshan ka UDP na Mawlai kiba la wan pynïasoh sha ka NPP. Kham katto katne bnai hadien ka 27 tarik Rymphang, ki paidbah ki la ai ïa ka jubab. Nalor u Bah Prestone, sa tang hynñiew ngut ki kyrtong ka NPP na Rilum Khasi-Jaiñtia ki la jop ïa ka ilekshon – saw na Rilum Jaiñtia bad mar ar ngut na East Khasi Hills bad na Ri-Bhoi. Ka NPP ka donbok ba ka ïoh pat haduh 16 ngut ki MLA na Rilum Garo. Kane ka jingjop bun na Rilum Garo ka la khanglad ïa ki MLA NPP na Rilum Khasi-Jaiñtia ban kam nongkynti ïa ka shuki Myntri Rangbah bad sa shisien pat, u Conrad K Sangma, da kaba suk, u la bam smai biang kum u Myntri Rangbah.

Ha West Khasi Hills, South West Khasi Hills bad Eastern West Khasi Hills, ka NPP kam shym la jop wat tang kawei ka konstitwensi ruh. Ha kiba bun bha ki konstitwensi, ka NPP ka la shah khate ki ‘vote’ jong ka da ka jingwan jong U Prah lane ka Voice of the People Party (VPP). Don lei ki kyrtong ka NPP kiba dang dei ruh ki MLA kiba la shah pynhiar shaduh ka kyrdan kaba lai. Lehse ki la don bun ki paidbah kiba khlem sngap shuh ïa katei ka jingkren u Bah Prestone da kaba phai khmat noh shawei. Jraiñ, shah khylliap ka kot bad kut syndon ka jingkwah long Myntri Rangbah ki MLA NPP na Rilum Khasi-Jaiñtia. Kito ki konstitwensi kiba la jied da ki MLA NPP ki la shah kynthoh laki-laka, hynrei ngim lah pat ban ïaid lait na ka rai jong kiba bun; haba kiba bun ki la jied ïa u ne ka hap ban ïa pdiang ïa kata wat lada ki don ki bym lah ban pdiang.

U Symbud Myntri Rangbah, Bah Sniawbhalang Dhar, u la ong ba ka NPP kan sa shong pyrkhat halor ka jingbymlah ban leh bha ha Rilum Khasi-Jaiñtia bad ban sei ïa ki daw balei ka seng ka la leh sniew. U Bah Sniawbhalang bad u Bah Prestone ki la long kiba donbok ha kaba ki dang tam bun ki ‘vote’ ïa kito kiba wan ba-ar. U Conrad u la ai sngewbha da ka shuki Symbud Myntri Rangbah ïa kine ki ar ngut ryngkat bad ki tnat kiba heh. Ngin hap ban ïa peit kumno kin treikam. Hynrei ngi la sngewthuh lypa pat ba u Bah Prestone un hap ban ïeng hakhmat-hakhmat lada don kano-kano ka jingeh kaba ka sorkar ka ïakynduh. Watla u Conrad u khlem thung ïa u Bah Prestone ban long u nongaiktien ka sorkar, hynrei kiba bun na ki nongthoh khubor kin ïa leit beit sha une u rangbah ban ïohsngew kaei kaba u don ban ong halor ki mat ki jura. Ngim lah ruh ban len ba u Bah Prestone u dei uba nang bha ban biria bad ki paidbah ki kham sngewtynnad ban sngap ïa u.

Ha kane ka jylla, ngim lah ban len ba ki la don bun palat ki seng saiñpyrthei nalor kito kiba ju sngewtynnad ban ïakhun kum ki kyrtong shimet. Ka la dei ka por ba ki paidbah kin ai jingsneng ïa ki seng rit seng ria kiba shu mih tang ban pynpait kai ïa ka ‘vote’. Ha kane ka ilekshon kaba la dep ka la don ka NPP, BJP, Congress, TMC, UDP, Janata Dal (United), RPI, RPI (A), VPP, HSPDP, PDF nalor ki kyrtong shimet haduh ba la mih da ki spah ngut ki nongïakhun na ki 59 tylli ki konstitwensi. Don ki paidbah kiba la sngewkulmar jingmut ïano ban jied bad ïano kin kyntait. Don ki kyrtong kiba ïoh kai tang da ki spah bad ki phew. Don ki kyrtong kiba kham ïoh duna ban ïa u budam NOTA haduh ba la i lehraiñ. Bad ki don da ki spah ngut kiba la duh syndon ïa kata ka ‘security’ lane ka pisa kaba ki la leit thep ha ka por ba ïakhun ilekshon namar ki khlem lah ban ïoh ïa ka ‘vote’ kaba biang.

Ki seng riewlum imat ki la donkam biang ban ïatylli lada ngi peit na ka rukom thep ‘vote’ lyngkhot lyngkhai jong ki paidbah. Tangba kin ïatylli badno? Baroh ki don la ki jong ki nongrim bad ki mat ki jura ki bym da ïapher than iwei-na-iwei pat. Hynrei ka jingïapher jingmut hapdeng ki nongïalam ka la long ka daw bah jong ka jingbym lah ban ïatylli. Ka long kaba eh ban pynurlong ïa ka jingïatylli katba ki nongïalam kim pat lah ban ïa nguid iwei ïa iwei pat bad ban ïapeiñ ïa ka jingsngew bad ban buh ïa ki mat ki jura hakhmat.