U Sumar Sing Sawian
Ha kane ka bynta, yn ia peit shwa ki jingmut na ka ktien Phareng, ba sdang na u dak C. Ka kyntien kaba ju kham pyndonkam bad shait iohsngew ka dei ka CULTURE:- kaba mut khamtam eh ka rukom im, ka iaid ka ieng, ka bam ka dih, ka shad ka kmen, ka put ka tem, ka riam ka beit, hapoh ka jylli jong ki riti ki dustur, ka niam ka rukom.
Ngi la mlien ban shu pynbud ia katei ka kyntien CULTURE :- kaba dei ka kyntien Phareng, da kaba ngi ia ong ka Kolshor. Hynrei kat kane ka kyntien kaba kit ia ka jingmut kaba khia, ngi dei ban don ia ka kyntien la jong. Kumta ha kine ki khyndiat por, ka la sdang ban rung ka kyntien Khasi, LARITI ha ka jaka KOLSHOR, ha kaba ki kot khubor bad kiwei kiwei ki lad pathai khubor kum ka TV bad kiwei ruh, ki la pynrung bad pyndonkam da ka kyntien LARITI ha ka jaka Kolshor.
Ka wan sa ka kyntien CRAFT :- kaba mut ba pynmih ne thaw da ka kti, kum ka thoh dur ne ban shiah pynwan dur. Kumta ia ka kyntien CRAFT :- ngi ioh ha ka kyntien Khasi, kum ka KHYNRAI/SHOHTHAW/ TANGBOIT TANGBEIN.
Ka kyntien CIVILIZATION :- Ka mut ia ka pateng jong ka jingstad, kaba ha ka kyntien Khasi, lah ban ong ka JUKSHAI. Ha kano kano ka jingialeh ka don ka thong, ia kaba ka kyntien Phareng ka ong CHALLENGE :- Katba ha ka kyntien Khasi ka mut KYNPEIN / KOP/AI RENG. Ka CHANNEL pat ka dei ha SDAP ha ka Khasi. CIRCUMFERENCE – ka dei SAIA JYLLI ha ka Khasi.
Ha kine ki por jong ka stad tip (technology) mynta, ngi iohsngew barabor ia ka kyntien COMPUTER – ia kaba lah ban pynwan sha ka kyntien Khasi kum ka KORPUTAR. Kumjuh kumba ngi ong Ketli ia u Kettle. Ban ialeh ban jop wan shakhmat ha kano kano ka jing-ialeh ka dei ka COMPETITION : ia kaba ha ka kyntien Khasi, lah ban ong ka KOP PHARI NE KA KOP BISEI. Ka kyntien BISEI ka wan na ka kyntien BISI, kaba long mynshwa ka shnong bad nongbah jong ka Hima Shyllong. Ha kane ka shnong Bisi ne Bisei, la ju pynlong ruh ia ka KOP PHARI jong kiba bun jaid ki jingialehkai kum ka iasiat khnam rong biria, ka sum khnam ka ialympat.
Kawei ka kyntien Phareng ba shoh jingmut ka dei ka CREATIVE, kaba mut ban leh ia kaei kaei da kaba pyndonkam da ka jingstad bad ki sap – ki phong. Hangne ha Ri Hynñiewtrep ki don shibun ki jaid sim. Kawei na kine ki jaid sim, ka dei ka sim ba kyrteng PURALIA. Te kane ka sim PURALIA, ka nang, ka stad bha bad ka pyni ka sap kaba pher ban shna bad pynwandur ia i skum ba ka shong halor dieng. Kata ka skum kaba da i kyn-tiak shisha. Kumta ym sngew don kyntien Khasi shuh ban batai ia ka jingmut CREATIVE, lait noh ban pyndonkam da ka kyntien PURALIA.
Kawei pat ka kyntien kaba pyndonkam bha da samla pule, ki nongit kam, ban long kum ka dak ka jingithuh, ia kaba ha ka kyntien Phareng ka dei ka CERTIFICATE :- Ka kyntien Khasi ka dei ak SYRNOT ia kaba la sang ban ia pyndonkam mynta. Ki don kiba thoh SYRNOT bad ruh kiba thoh SYRNOD. Tangba ka jingkynnoh ka long kumjuh.
