Ka Umngei ba pawnam ha u Sohtrun bad ka Kait

Ka dang don tang 11 tnum iing, 9 tnum iing ki ba la kham bit kham biang katba 2 iing ki dang tlot ha ka ioh ka kot.

Ka Umngei ka dei ka shnong rit kaba don kumba 7 km na Nongpoh ha Ri Bhoi hynrei ka pawnam bha na ka bynta u Sohtrun bad ka Kait nalor kiwei kiwei ki soh. Ka dang don tang 11 tnum iing, 9 tnum iing ki ba la kham bit kham biang katba 2 iing ki dang tlot ha ka ioh ka kot. Ka dang don 63 ngut ki khlieh briew, 30 ngut ki shynrang bad 33 ngut ki Kynthei. Ka Shnong ka la dap 32 snem namar la seng ia ka ha ka snem 1990 da lai tylli ki longiing ha ka kur MAKRI kiba wan shongshnong na Mawryngkang. Kane ka shnong ka hap ha Raid 12 Lyngdoh Sirdarship, Umling Block,Nongpoh Constituency. Ki Kur kiba don hangne ki dei ki Makri, Lyngdoh, Trang, Timung, Majhong, Syiem bad Bordoloi.

Ki nongshongshnong ki shong ki sah bad ki rep ki riang ha khyndew lajong kaba seisoh bha bad ka khyndew la dei ka Khurit lane ka Rikynti. Ki im na ka rep ka riang – ki rep u Kba, u Sohtrun, u Sohkynphor, u Sohmanir, u Sohniamtra, u Sohphan, u Sying, u Synsar, u Riewhadem bad ki jhur. Ki Ia sdang rep ruh ia u Tit katto katne iing ba pyndonkam da u skum Kba. Don ruh kiba ri jingri Syiar, Sniang bad Dohkha. Ka Shnong ka ri kyrpang ia kawei ka Khlaw shnong law adong bad kam shah ban pomdieng laitnoh tang ban khar diengiap ban thang. Ki pynneh pynsah ia kane ka Khlaw ba donkam eh ka shnong ha bun Rukom. Na kane ka khlaw la kyrsoi ka Umbam Umdih jong ka shnong baroh kawei. Ki don ruh ki Khlaw shimet ba ki ri khnang ba donkam ialade. Ka don ruh ka Wah Umngei hajan shnong ha kaba don  bun jait ki Dohum bad ka shnong ka ri ka sumar bha bad ka adong Tyngeh ban rikhuid ia ka bad kam shah satia ban pynjaboh pathar ia ka ne ban wieh Dawai ne ai Tutia ioh iap bad duhjait ki Dohum bakordor. Ka bor shnong ka adong tyngeh bad ka kem ia ki nongleh pathar ryngkat ka dainkuna kaba remdor. 

Ka Shnong Umngei ka iaid beit bad Dorbar Shnong ka long shisien ha ka shi-snem ban ai ia ki report treikam ha Shnong, ban iapyrkhat ia ki kam ba sahteng, ban ai jingkhein jingdiah ia ki jingmih bad jinglut ha ki kam shnong,  ban ia pyrkhat ia ki kam ki jam ki ban dang mih hadien habud jong ka Shnong hynrei ban jied nongkitkam Thymmai la leh shisien ha ki 3 snem. U Rangbahshnong ba mynta u dei u Bah June Lyngdoh, u Secretary pat u Bah Danial Makri, u Treasurer u Bah Elias Makri bad 12 ngut ki dkhot.

Ka Umngei ka la ioh Skhim 100 sngi (MGNRES) na Block umling, khyndiat tylli ki skhim na Soil, na PHE ruh ka la ioh khyndiat bad khyndiat khynsoit na ka Agriculture kum ia ki Symbai Kba bad Riewhadem. Don ki Symbai Kba kiba iadei kum u jait Symbai 6444 bad u 2355 kiba iadei bha hynrei kiwei kim iadei. Ki Kba symbai Jashawlia ruh lah ban ioh na kiwei ki shnong tangba ki remdor bad ki long bha ban rep.

Ki nongshongshnong ki leit iew ne leit donkam teng teng ha Shillong kaba jngai kumba 60 km lane ha Nongpoh kumba 7 km ne ha Byrnihat kumba 30 km. Na ka bynta ki skul ki khynnah skul ba dangrit ki leit ha Shnong ba don ka LP bad ynda la kham heh ki leit ha St. Mary’s ha Nongkhrah, ha St. Paul Secondary skul Nongpoh ne ynda la kham heh ki leit sha Ki Bhoi Kolej ne shawei. Ha Shnong ki don 10 ngut ki Khynnah skul bad la hikai da ar ngut ki nonghikai ba la pass ia ka DIET. Lada kem pang shem Shitom ki leit sha ka Sub Centre ha Pahambir kumba 2 km lane ha Civil Hospital Nongpoh lane ha Bethany Hospital Nongpoh kumba 7km.Ha Shnong don kawei ka Asha kaba trei bha ban iarap ha ka liang ka koit ka khiah. Ki Samla ha Shnong ki shongkha ynda la biang bha ka rta bad kiba la 60 snem ka rta shaneng ki don 6 ngut ha Umngei.

Ka Shnong ka la pynmih ia ki nonghikai ha Secondary skul, uwei u Brodar bad iwei I Sister riewniam, la mih ruh ki ba la pass na ki Kalej bad kiba la pyrshang trei ia ki kam lajong ha ki katto katne ki jait kam ban ieng hala ki kjat.

Ka jingeh ba ka shnong ka iashem ka long ba ki Kali heh kin pat lah ban poi ban kit ia ki jingkit kiba bun jait. Hynrei ki la don ki Surok 100 sngi kiba la long ban iaid ki Kali rit bad ki Bolero Pick Up. Ki jingsniew ha Shnong Umngei kim pat don shu don tang khyndiat ngut kiba dih Kyiad hynrei kim dih khlemrain. Kiwei kiwei ki jingsniew kim don. Ki briew sorkar kiba la Wan ha shnong ki dei tang ka Block, na PHE na ka Soil bad Agriculture. Ki nongmihkhmat ki wan poi tang shisien ha ki San snem bad dang ioh Skhim MLA tang kawei mynta bad kwei ha ka por u Bah D. D Lapang.

Ki pud sawdong jong ka Shnong ki long : ha Mihngi don ka shnong Mawryngkang bad Umsehklein, Sepngi ka Nongtyrlaw bad Pahambir, Shatei ka don ka Umwang, Shathie ka don ka Sohkpu, Mawiong bad Paham Skhen. Ka Shnong ka dang lait na ki Jynrin kynrad bad ki jingsniew ha ka imlang sahlang namar ka dang khyndiat iing bad ki don tang shi Balang ki dang iaryntih bad dang khlain ka jingiatiplem.