Ka Ktien Khasi Ba ïar

Te ka kyntien Khasi kaba iadei bad iahap bad ka RIAM FASHION, lah ban ong ka RIAM SYON.

U Sumar Sing Sawian

Ngin ia peit khyndiat ia u dak F. Kane ka dei ka juk jong ka riam ka beit, kaba ki samla samhoi, ki kynroo ki khyllud, khamtam ki iabeh, ban ioh ia ka riam ka beit, kaba iahap, khamtam ha ki por khawai dawai bad kiwei kiwei ki kam sngewbha, kaba ki ong ka riam kat kum ka FASHION. Kata na ka riam rymphat sha ka riam rymphum. Kumta kaba iadei bad kane, ki don ruh ki jingpyni ne iakop riam ha rynsan peitkai paidbah, ha ki FASHION SHOW. Te ka kyntien Khasi kaba iadei bad iahap bad ka RIAM FASHION, lah ban ong ka RIAM SYON.

Ha kine ki por, don bun ki jinglehkmen paidbah, ia kaba ha ka kyntien Phareng ki ong FESTIVAL. Kine ki jinglehkmen ki iasoh ruh bad ka Lariti, ki riti ki dustur bad ruh ka niam ka rukom, kiba naduh ki por ba myn-shwa bad kiba dang neh haduh kine ki por. Hynrei nalor kine, ki mih sa kum kine ki jinglehkmen ba thymmai, km ka MONOLITH FESTIVAL, nangta ba pyninam bad pynirong ia ki kynja soh ki pai ki jhur ki jhep. Ha ka kyntien Khasi ia ka FESTIVAL,lah ban ong ka TAMASA, lane ka RONG KA TAW lane ka TAMBOI.

Ka kyntien Phareng FOSSIL, ka mut ne ka thew, ia ki shyieng jong ki mrad ki mreng, ne jong ki jingthung jingtep, kum ki dieng bah ki dieng san, kiba hyndai bad ba kine ki lyngkhot ne phngit ki sahkut ha ka maw, kaba kum ki kdup maw, tyngkhap maw, ki Mawlong ha ki khlaw ki btap bad ruh ha ki syrtap maw. Ka Geological Survey of India (GSI) ka la lap bad shem ia kum kine ki shyieng ki shruh, ha ki thaiñ Hima Mawsynram, Kane ka kdew ba ha ki million snem mynshwa, ia kane ka thaiñ lada ka duriaw bah lane ka Sohmyndur, ha kaba la don bun bah ki dohkha duriaw bah. Shuh shuh kane ka thaiñ, hadien ka long ruh ki jaka iaid lynti jong ki ekjakor ne yakjakor. DINOSAUR. Kumta ha kane ka thaiñ shaduh Ranikor, la ioh bad la shem ia kine ki shyieng ki shruh jong ki ekjakor, ka jingheh ka long  haduh 80 centimetre ka lynter bad kiba hapdeng 30 haduh 40 cm. Ha ka shnong Mawlyngbna, ka Dorbar Shnong, ka la buh tyngkai ia kane ka kyntien FOSSIL, ha ka ktien Khasi la khot ka SHRUH LA MAW. Ka kyntien FIBRE pat ka mut ia u SAI DOH SHNIUH. FUSE u dei u RYNJOK lane SAITHON. FUEL pat ka dei ka TYLLAW DING. FRAMEWORK pat ka mut ka SHRUH, kaba long kaei kaei kaba shu ker narud, sawdong jong ka.

Haba u briew um sngap ne iohi shuh ia ka nia, ia kaei kaba dei bad ia kaei kaba lait, ne ba ka jinong ne ki jing-leh jong kiwei kiwei ki long kiba lait ne kiba bakla, bad ba tang ma u ki long kaba dei, kum ia uta u briew ha ka kyntien Phareng, ki ong FINATIC – kaba mut ha ki kyntien Khasi BUAID. Ka jinglong kaba long kumba la buaid kyiad. Kumta ruh ka mih ka kyntien BUAID NIAM, kaba mut ba ym don shuh ka jingburom ia ka jingngeit niam jong kiwei kiwei pat. Ka kyntien FILTER ka mut ha ka kyntien Khasi JIAR lane SNAID. Lah ban ong kumta haba kren kumne :- “Snaid ia kato ka sha na u Daron.” U “Daron” u dei u ketli, ba la shna na u dieng, ba pyndonkam khamtam ha ki thaiñ Ri Bhoi.Ha U Daron, ki ju buh ruh ia ka Umjat ka Umnong, kaba mut ka ‘iad hiar.