Ka Ktien Khasi Ba ïar

Ym tang ki kyntien PHALOR bad KHYRDOP, hynrei don ruh sa ka kyntien KHYRNIP bad ruh ka PHYRDAW.

U Sumar Sing Sawian

Khyndiat mynta ngin phai sha u dak Phareng G. Haba iaid sharum shaneng, la iohsngew ia ka jingmlien mynta ki por ban ong kumne :- “Khang noh ia kato ka GATE, kaba dei ka kyntien Phareng. Hynrei ka kyntien Khasi kaba paka, ka dei ban long kumne :- “Khang noh ia kato ka PHALOR. Nalor ka kyntien PHALOR ka don ruh sa ka kyntien KHYRDOP. Ka KHYRDOP ka long kaei kaei kaba kham heh ban ia ka PHALOR. Ka KHYRDOP ka thew ruh ia ka jingtei kaba heh ban rung lyngba jong ka, kum ka KHYRDOP LUM SOHPETBNENG, kaba don hangthie ha Umiam, ban rung bad kiew sha u Lum Sohpetbneng. Ym tang ki kyntien PHALOR bad KHYRDOP, hynrei don ruh sa ka kyntien KHYRNIP bad ruh ka PHYRDAW.

Ha ki jaka ba buh ia ki KAROT, ia kaba ha ka kyntien Phareng la khot OUTPOST, ki ju don ki KHYRDOP bad ruh ha ki jaka rung hapoh ki KUT. Ka kyntien KHYRDOP ka thew ruh ia ka rukom iaid ha kaba kieng artad ha ka met kum ia u star ne trap, da kaba ong : – “Peit utai u iaid khyrdop khyrdop ban leit lyngkha.

Kumta ban shu kren ne ong “Khang noh ia ka “GATE,” ka long kaei kaei ka bym sngew iahap, ha kaba ki don bun ki kyntien Khasi kiba kit ia kajuh ka jingmut.

Ka kyntien GEOGRAPHY, ka thew ia ka jingbatai ia ki at ki them ha sla pyrthei, ki lum ki wah, ki riat ki ram,ki duriaw ki sohmyndur, kaba iajan bha bad ka kyntien Mariang. Hynrei ka mariang ka mut ruh ia ka sawdong sawpud sawkun, kaba kynthup ruh ia ki jingim, kum u briew, ki mrad ki mreng, ki jingthung jingtep, kumba ju ong, “Ka pyrthei Mariang.” Hynrei nalor ka Mariang, ka don ruh sa ka Meirilung, kaba thew ia ki jingmih na ka mariang, ia kiei kiei kiba dang lung, dang shyllud, dang speh. Ynda kine baroh ki la kham san, ioh pat sa ia ka kyntien, “Meirisan,” ba kiei kiei ki la sdang san ha kylleng ki lum ki wah, sawdong sawpud sawkun. Hadien ka Meirilung bad ka Meirisan, ngi ioh pat ia ka “Meirilang,” kaba kynthup lut syndon ia kiei kiei kiba don jingmut ha ka “Meirilung” bad “Merisan,” baroh kiba don ha sla jong ka “Meiramew.” Haba bishar ia kane ka jinglong ka shi snieh pyrthei hapoh shi khrum ka bneng, ka GEOGRAPHY jong ka kyntien Phareng ka thew sha ka jingmut jong ka MEIRILANG jong ka kyntien Khasi.

U Jaid siej SYLLI, u dei uba nep tam na baroh ki jaid siej ne shken kiba mih ha kane ka Ri Hynñiewtrep. U Khyrmet jong u Sylli, kata ka mut “Khyrmet” uba ha khlieh duh jong u Sylli, u long uba nep haduh katta katta. Namar kata ka daw, ia uno uno ne kano kano ki riewstad ne riew shemphang, ki ju khot ki PEH SYLLI.  Kaba mut ba ki long kiba proh jabieng bad ki sap ki phong PURALIA (creative). Ha ka kyntien Phareng ia ki PEH SYLLI ki ong ki GENIUS. Phi tip ia ki briew kiba jemnud bha mynsiem, ha ka kyntien Phareng ki ong GENTLE. Ha ka kyntien Khasi, ki ong JEMNUD lane AARA. Ha ka kyntien Phareng GENES ka mut u thning hiar pateng jong ka longkur ka longkha, ha kaba ha ka kyntien Khasi ki ong ‘SAI KHONG’ lane ‘SAI SYMBAI.’ Ha kano kano ka kam donkam ka jingkdew ne jing-ialam lynti, kaba ha ka kyntien Khasi ka dei LAM LYNTI, bad ha ka kyntien Phareng ka dei GUIDE LINES.