Ka ‘High-Level Tribe’ kan ïalam shano?

U dewïong uba la shu tih be-aiñ, u poi beit thik-thik shabar jylla. Kiba im, ki nang pahuh pahai da ka jingdon jong kane ka ‘jaitbynriew’.

U Dr Celestine Lyngdoh, MLA ka seng Congress na Umsning konstitwensi, u la leh ïa kaba bha tam da kaba pynmih syndon ha Ïingdorbar Thawaiñ ba ka don sa kata ka ‘High-Level Tribe’ nalor ki jaitbynriew Khasi, Jaiñtia bad Garo ha kane ka jylla. Wat la u Symbud Myntri Rangbah, u Bah Prestone Tynsong, u la kyntait war ïa kane, hynrei ka jingshisha kaba u Dr Celestine u la kren ka long kaei-kaei kaba ngi hap ban ïa puson kum ki nongshong shnong. Kita ki ‘High-Level Tribe’ ki la don mynta la san snem eiei, bad la shu tip ba ki bat lut ma ki nadong shadong khamtam ha ka jingshalan ïa ki mar poh khyndew na kane ka jylla. Ha kata ka ‘High-Level Tribe’ la don lang ki heh ki haiñ kiba bat ïa u lakam jong ka jingsynshar. Kiba don jingïadei bad kane ka ‘jaitbynriew’, ki ïoh lut kat kaba ki sngew kwah wat la ka long shabar jong ka aiñ ruh. U tyllai jong kane ka ‘jaitbynriew’ u jrong bha bad u sdang na kawei ka kyndong jong ka jylla sha kawei pat. Don kiba ong ba ki dkhot jong kane ka ‘jaitbynriew’ kyrpang ki treikam bha ynda la miet bad ki long trai halor baroh.

Ka sorkar MDA 2.0 kam lah ban shu kyntait kumto khlem da phah wad ïa ki jingshisha. Tangba kumno ngin shaniah ha ka sorkar haba ka sorkar ka la shah kynnoh ba dei ma ka kaba ai buit ai mynsiem bad ai jingkyrkhu ïa kane ka ‘jaitbynriew’ kyrpang. Ngi la donkam palat da ka jingtohkit kaba khuid, bym shah liang, ba ïeng pdeng bad kaba lah ban sei madan ïa ki jingshisha kumba ki dei ban long. Ha kajuh ka por, ka jingtohkit ka dei ban ïalam sha ka jingkem bad jingset patok bad tian bishar ïa kito ki dkhot jong ka ‘jaitbynriew’ kyrpang khnang ba kan ym kut tang ha ki jingkynnoh. La jan baroh ki nongshong shnong ki tip shaphang kane ka ‘jaitbynriew’, hynrei ym don ba nud pat ban wan shakhmat ryngkat bad ki sabut namar ki sheptieng ïoh jia kaei-kaei kaba sniew ïa ki. Mano bym tieng ïa la ka jingim?

Ban lait na kino-kino ki jingma jingmynsaw ïano-ïano, la dei ban don noh da ka jingtohkit kaba bniah. Yn hap ban kyndang ïa kane ka ‘jaitbynriew’ namar ka long kum ka kruiñ kaba bam ïa ka jylla baroh kawei. Ka khajna kaba ka sorkar ka dei ban ïoh, ka lait lut sharud. U dewïong uba la shu tih be-aiñ, u poi beit thik-thik shabar jylla. Kiba im, ki nang pahuh pahai da ka jingdon jong kane ka ‘jaitbynriew’. Kiba ïap, ki la nang ïap. Kam don shuh ka jingïabiang. Dei hok ba ka sorkar kan hap ban shu shim ram nangne nangtai namar ka pisa kaba dei ban poi sha ka, ka leit noh sha pla jongno re jongno. Ngim ïakren tang kawei ka pla, hynrei ki bun tylli kiba kane ka ‘jaitbynriew’ ba kyrpang kan im bad kan nang lah ban pynïar ïa ka jingtreikam jong ka ha ki liang bapher-bapher.

Ngi tip shai ba ka Sorkar Pdeng ka don jingtip halor kane ka ‘jaitbynriew’ ‘High-Level’ tangba na ki daw ba rieh, kam leh eiei bad ka shu shong peit kai. Hynrei ha ki jaka ba ka Sorkar Pdeng kam da don eiei ban leh, ka phah tur da ka CBI, Enforcement Directorate bad kiwei ban kthong ïa kita ki ‘nongbamsap’ ‘bamngem’ bad set along ïa ki. Ka bamsap bamngem kam don tang ha ki jylla ba synshar da ki seng kiba don ha ka liang pyrshah bad kiba ïapher na ka seng kaba ïalam ïa ka sorkar ha Delhi. Ka bamsap ka don ha kylleng. Hynrei kaba sngewsih bad pyndiaw ka long ba ki jingtohkit ki treikam tang ha ki jylla kiba la synshar da kiwei pat ki seng. Lada ki nongïalam jong kita ki seng ki leit pynïasoh noh sha k seng kaba synshar ha Delhi, hangto-hangto ki la kylla khuid noh bad kita ki jingkynnoh bamsap bamngem ki jah rngai khlem tip ki la poi shano. Kaba kum kata ka synshar ka khadar ngi ïohi mynta ha kane ka Ri bad ka long pyrshah ïa ka Riti Synshar.

Mynta ba ka ilekshon ka la kut, ngi donkam ïa ka Sorkar Pdeng ba kan phah wan da ka CBI bad Enforcement Directorate ban kyndang naphang ïa kito kiba donkti shisha ha ki kam bamsap bamngem bad ha ka jingtuh ïa ka pisa paidbah. Ka Sorkar Pdeng kam dei ban shu shong kli kti noh tang namar ka ilekshon ka la kut. Mynta imat la sdang sa ka ‘High-Level Tribe 2.0’ bad kan kham shyrkhei ban ïa ka ‘High-Level Tribe 1.0’. Ki paidbah ki la thait ban sngap tang ïa ki jingkynnoh bad ki kwah ban ïohi da ka jingtohkit kaba khlaiñ bad kaba lah ban sei ïa ki jingshisha shabar. Mynta ka la dei ka por ban leh kumta.