Hadien ba ka Meghalaya High Court ka la pynpaw ba haduh mynta kam pat don kano-kano ka rai ban pyni naduh lano yn pyntreikam ïa ka ‘Roster System’ ha kaba ïadei bad ka jingthung kam thung jam katkum ka ‘Reservation Policy’, bad hadien ba ka la kren shai ba ïa kiba kum kine ki mat dei ban ieh ha ka Ïingdorbar Thawaiñ bad ka sorkar ban rai. Kumta la sngew dei ban kyntu ïa ka sorkar MDA 2.0 ba kan khot noh da ka Dorbar Kyrpang (Special Session) jong ka Ïingdorbar Thawaiñ khnang ba yn lah ban ïatai bad ïathir halor kane ka ‘Roster System’ bad ban shim rai naduh lano yn pyntreikam ïa ka. Ka long kaba shai kdar ba ka High Court, ïa mynta, kam pat treh ban ong eiei lane tuklar halor kane, bad kan ap aïu ka sorkar kan rai. Ynda ka sorkar ka la dep ban rai, ka High Court ka lah ban shong bishar lada don mano-mano kiba sngew ba ka rai ba la shim kam long satia kaba ïahap.
Haba ka High Court ka la kren shai haduh katne, sa kaei pat ka lad kaba don? Ka lad ka dei sa tang lada ka sorkar MDA 2.0 ka thoh sha u Lat ka jylla ba un khot ïa ka Dorbar Kyrpang jong ka Ïingdorbar Thawaiñ ban ïakren halor ka ‘Roster System’. Ka lad kaba ar ka long ba ka Kynhun Myntri (Cabinet) jong ka sorkar MDA 2.0 kan shim ïa ka rai naduh lano yn pyntreikam ïa kane ka bynta khnang ba kan ym long ka diengpyngkiang na ka bynta jongno-jong no ha ka jingwad kam wad jam. Lada jied ïa ka lad banyngkong ne ba-ar, kam dei ban don ka jingpynslem. Katta nang pynslem, katta kan nang jynjar ïa ki samla kiba wad kam wad jam. Ha kajuh ka por, ka sorkar ka dei ban wanrah noh da ka aiñ halor ka jingbhah kam bhah jam bad ka jingai bhah ïa ki samla kiba leit pule ha ki laiñ bapher-bapher. Ym lah ban shu ïaid sah kumne wat hadien 51 tylli ki snem. Ka la dei ka por ban pynthymmai ïa ka ‘Reservation Policy’ katkum ka jinglong jingman jong ka por. Ngin hap ban peit ba kan ym don ka jingduhnong jong kawei ka jaitbynriew wat lada kata ka kham bun ki nongshong shnong. Kumno ka lah ban long ba kiba kham bun briew kin ïoh bhah khyndiat bad kiba kham duna briew kin ïoh bhah kham bun?
Ngi sngewthuh ba ka ‘Reservation Policy’ kaba mynta kan ïai long kum u soh khliang hapdeng ki jaitbynriew kiba don ha kane ka jylla, hynrei ngin hap pat ban peit ïa ki jingshisha kumba ki long. Ym dei ban pynjur ïa ka ‘jingsngew’ halor kiba kum kine ki mat bakongsan. Ngi dei ban pyndonkam ïa ka bor pyrkhat bad ban pdiang ïa ki jingshisha. Lada ngi pynjur ka ‘jingsngew’, khlem pep ka lah ban mih ka jingïakynad kaba shyrkhei. La 51 snem ngi la ïaid ha kajuh ka lynti. Ka por ka dawa ïa ka jingkylla. Na ka snem sha ka snem, ki la mih ki jingdawa ban pynthymmai ïa ka ‘Reservation Policy’, hynrei khlem don ba lah ban leh eiei. Dei hadien ba ka High Court ka la hukum ban pyntreikam ïa ka ‘Roster System’ ba ki paidbah ki sdang ban sngewthuh ïa ka jingeh kaba ka daw tynrai ka dei ka ‘Reservation Policy’. Lada pynkylla ïa ka ‘Reservation Policy’, ka ‘Roster System’ ruh kan kylla. Kat bym pat lah ban pynkylla ïa ka ‘Reservation Policy’, ka jingbym hun halor ka ‘Roster System’ kan nang ïai mih na ka por sha ka por.
Ïa kiba kum kine ki mat, dei ban ïatai ha rynsan paidbah, bad ka rynsan kaba biang tam ka dei ka Ïingdorbar Thawaiñ namar kiba shong hangto ki dei kiba la shah jied ha ki nongshong shnong. Ka dei ka kamram jong ki ban ïatai. Lada khot ïa ka Dorbar Kyrpang jong ka Ïingdorbar Thawaiñ, ki MLA baroh ki dei ban pynthikna ba ym dei ban pynkut ïa ka Dorbar katba ym pat lah ban shim ïa kano-kano ka rai. Kam don jingmut ban long Dorbar lada ym lah ban pynmih ïa ka rai. Kane ka ‘Roster System’ bad ka ‘Reservation Policy’ ki dei ki bakongsan palat bad ban shu ïalehkai lane ban kren kyllaiñ kan ym ïalam shano-shano. Ki samla wad kam wad jam ki phai sha ki MLA ba kín leh eiei namar dang shen ki la dep ban jied ïa ki. Lada ka sorkar MDA 2.0 kam kwah ban khot da ka Dorbar Kyrpang, ka dei ban shim da ka rai hapoh ka Kynhun Myntri. Bad lada ïa kata ruh kam leh, ki paidbah ki la dei ban sngewthuh hi.
Ngin hap ban ïa peit bad ap aïu ka sorkar kan leh hadien ba ka High Court ka la dep ban ai ïa ka rai da kaba kyntait ïa kawei ka mukotduma kaba ïadei bad ka ‘Roster System’. Ka sorkar kam lah ban shu sngap bad mutdur ba kane ka mat kan shu kut hi kumto. Ka dei ban shim ïa kano-kano ka rai la ka long hapoh ka Kynhun Myntri lane ha Ïingdorbar Thawaiñ khnang ba kan don ka jingshai naduh lano yn pyntreikam ïa kata ka ‘Roster System’ kaba la pynbun jingmut jingpyrkhat ïa ki samla wad kam wad jam. Ka sorkar ka don ïa ka jingkitkhlieh na ka bynta ki samla wad kam wad jam bad kam lah ban shu peit tang da ki khmat lane ban shu sngap man-man. Na ka liang kiwei ki kynhun kum ki seng saiñpyrthei bad ki seng bapher-bapher ki dei ban ïa mih shakhmat ban dawa na ka sorkar ba kan shim ïa ka rai naduh lano yn pyntreikam ïa ka ‘Roster System’ khnang ba kan don ka jingbeit jingryntih bad ka jingsngewthuh kaba shai.
