Raphael Warjri
Ka long kaba donkam ban sot na ki ktien shnong na kylleng ki thaiñ bad kyntoit shnong khnang ban pynriewspah ia ka ktien Khasi bad ban kdup shitylli ia baroh ki ktien ha kawei ka ktien pdeng. Nalor kita ki ktien ba la don lypa na ki kylleng ki kyntoit shnong ki don ruh ki ktien ba lah ban shna thymmai da kaba synrop lang ar ne lai kyntien ban shna kawei ka ktien kaba kit jingmut, kaba thiang snah bad kaba lyngkot katlah katiai khnang ban bit ban biang ka thoh ka tar. Kine harum la jer kum kat kum ba la pyrshang ban pynwandur ha kaba dang dei ban tuklar da ka iktiar ba pura halor ka ktien:
External Affairs : ka mut Kamkorbarpud ne Kam Korbarpud – kam ka dei ka jingpyntrei, korbarpud ka kit arjingmut na ka juh ka ktien korbar bad barpud, korbar ka dei ba pyniaid kam bad barpud ka dei ia kaei kaei ka ba dei shabar na la u pud u sam. Ha ka jingshisha tang shikyntien ka ktien Korbarpud ruh ka la biang ban kdew korbar bad barpud ban kit jingmut ia ka ktien phareng External Affairs. Ka ktien kynnoh lah ban jer Korbarpud Korbarsam.
Fade : ka mut ba sep ne liprong lane ba kemdum ne kemshai suki-pa-suki.
Fanatic : ka mut shongshit buaid- shongshit ka dei ba shitrhem palat pud khlem tip kaba biang ne bym biang bad buaid ka dei ba shoh u khawyiang hadien ba dih kyiad. Ha ka ktien Khasi ka ba ïadei bad ka ïashah ïa la ka balang la ju ong shitniam, hynrei kane ka ktien kam thew tang kaba shitniam hynrei ka thew ruh ïa kaba shong-shit kulmar khlem sngewthuh thikna ïa ka daw.
Faithful : ka mut aitishaniah- aiti ka dei ba shah monlade ha ka bor kiwei bad shaniah ka dei ba tipthuh ha lade ba ka bit ka biang khlem artatien ne suba sniew.
Festival : ka mut tamasa tamahoi, ka rong ka taw- tamasa tamahoi ka dei ba byr-ngia ha ki kam sngewbha, ka rong ka taw ka dei ka lat ba don ka rongphong ha kaba leh sngewbha ban shad ban kmen, ban put ban tem ban rwai ban siaw.
Feed : ka mut tian- tian ka dei ba thep ne bsuh da ka kti ha shyntur da ka kynja jingbam.
FIR (first information report) : ka mut ejahar – ejahar ka dei ka kaiphot ba phah sha ki khlieh bishar ban ujor ïa kano kano ka kam pyrshah ha ka imlang sahlang.
Flexible : ka mut sukkhun- suk ka dei ba lah ban long khlem jingeh; khun ka dei ba jem ban pynkdor kat ba mon. Kumta sukhun ka dei ka ktien ba shna na ki ar tylli ki kyntien suk bad khun kaba kit jingmut ïa ka mar kaba suk ban khun katba donkam.
Focus : ka mut thewthik- thew ka dei ba buh dak da ka jingkheiñ ka ba biang bad thik ka dei ba thikna ha ka jaka ba la thmu.
Frame : ka mut pudker- pud u dei ka phrah ba buh jingthew ïa kano kano ka jylli bad ker dei kaba kdup hapoh kano kano ka jylli ba la buhti.
Framework : ka mut shruh- shruh ka dei ka shynrong jong kano kano ka metbah.
Fuel : ka mut tyllawding- tyllaw ka dei ka diengthang ba la ing bad rhem ding, ding ka dei ka bor ba thang bad pyning ïa kino kino ki jingthaw. Hynrei kane ka thew tang kaba thang ding ban shet ban tiew. Kumta lada shim kyllum lah ban jer Dewthang kaba mut ba lada dei ka dieng tyllaw, ne dewiong ne rnga lane wat ka umphniang sharak, umphniang kali (petrol, diesel), erper (gasoline) ki dei ki marryng-kew ba mih na khyndew, kumta ka iahap ban jer Dewthang ban kham long salonsar bad kit jingmut baïar.
Guarantee : ka mut bahkhlieh, bahkhala- bahkhlieh ka dei ba shimti ban kitkhlieh; bahkhala ka dei ba kular ban siew dep na ka bynta kiwei kiba dap ram.
Guest of Honour : ka mut Symbud Kongsan- Symbud ka dei ba ryngkhi hapoh jong kano kano ka kyrdan; Kongsan ka dei ïa u Kynrem ba hakhlieh eh.
Guide : ka mut btin, ïalam- btin ka dei ba leit lynti lang bad kiwei da kaba ksoh na kti ban ïaid ha phrang; ïalam ka dei ba leit lynti bad kiwei da kaba ïaid marbud ha phrang kham na pajih.
Guidelines : ka mut kyndon kdew- kyndon ka dei ka mat buh hukum ba dei ban bat; kdew ka dei ba pyni lynti. Kumta ka ba pyni lynti kumno ban leh katkum ki mat ba la buh hukum ka kit jingmut guidelines.
Hallmark : ka mut matti- matti ka dei ka snap ba shoh khmat na ki kam ba trei kti.
Handicraft : ka mut thaiñ, wet- thaiñ ka dei ba phnieng bad snoh syrtap lyndang pyllup; wet ka dei ba teh kyllaiñ bad syrdoh. Kumta ka thaiñ kriah ka thaiñ jaiñ ka dei ba phnieng bad snoh syrtap lyndang pyllup ïa u sai siej ne sai rusom. Ka wet star pat dei kaba teh kyllaiñ bad syrdoh ban skhem haba kit khoh.
Handwriting : ka mut dakthohkti, dak kti-dak sei ka shab ka nishan ba paw; thoh ka dei ba pruid ban paw; kti ka dei ka dkhot met jong ki briew ba mih naduh sla tyrpeng haduh tduh shympriah.
Hardcore : ka mut ehrang- ehrang ka dei ba saitlah rhing ïa ka ba ym ïahap jingmut ha lade. Kumta ïa ki riew lehnoh ne kaikhlaw ki ba ju ïaleh pyrshah ïa ki bor sorkar la ju kheiñ kum ki ehrang.
Hardware : ka mut martylli- mar dei ka tiar; tylli ka dei ba met ba long ktah bad ïohi. Kumta martylli ka dei ïa ka tiar kaba ïohi bad lah ban ktah ne tynjuh.
Harmony : ka mut monlang, ryntih shijingmut- mon ka dei ba treh ban pdiang; lang ka dei ryngkat shi kynhun; ryntih ka dei mar kumjuh ha kano kano ka bynta; shijingmut ka dei kawei ka rukom pyrkhat ba mynjur lang.
