Shillong, Jymmang 01:
U khlieh nongïalam ka National People’s Party (NPP) bad Myntri Rangbah ka Jylla, u Conrad K. Sangma, ha ka Lah Sngi U Blei u la hiar sha Sohïong ban leit ïalap ilekshon na bynta u kyrtong ka seng, u Bah Samlin Malngiang.
Haba ai jingkren ha kane ka sngi, u Sangma u la kren halor ki jingpyrshang jong kane ka Sorkar ban plie biang ïa ki kam tih mar poh khyndew hapoh ka Jylla, kaba la shah khang da ka National Green Tribunal (NGT).
Hadien ba la ujor mukotduma ha u snem 2019, ka ïingbishar ba hakhlieh duh ka ri ka la weng noh ïa katei ka jingkhang bad phah ïa ka Sorkar Jylla kumjuh ka India ban pynkhreh ïa ki saiñdur bapher-bapher lem bad ki ‘lease’ ban shah ïa ka kam tih marpoh khyndew katkum ki stad saian.
U Sangma u la pynbna ruh ba ka Sorkar India ha kaba khatduh ka la mynjur ïa ki ‘Mining Lease’ na bynta 4 ngut ki nongtih, bad ka jingpynbeit khatduh ïa ki kot ki sla na bynta ka kam tih katkum ki stad saian yn pyndep hapoh 60 sngi.
Haba kren halor ka ‘Western Bypass Project’ kaba kot palat T. 800 klur, u la ong ba ïa ka projek la sdang da ka NPP bad kane ka projek kan wanrah jingkylla ha ka jingim jong ki briew ka thaiñ.
“Jan 80% jong ka Western Bypass kan ïaid na kane ka konstitwensi. Hato phi lah ban mutdur ïa ki jingim ki ban kylla, ka kam ka jam ka ban wan, ka jingkiew jong ki kam jngoh kai pyrthei, ki nongrep kin ïoh jingmyntoi. Kane ka dei ka politik ka roi ka par jong ka NPP,” u la ong.
U Sangma u la kular ruh sha ki paidbah ba yn sa shimkhia ïa ki jingdawa na bynta ban pynbha ïa ka pule-puthi bad ka koit ka khiah.
Ha kajuh ka por, u la kynthoh ïa katto-katne ki seng saiñ pyrthei bad nongïalam kiba la kren pyrshah ïa ka NPP ha ki jingïalap ilekshon, watla ki ïatreilang bad ka seng.
“Nga kwah ban ong sha ki (kiwei-kiwei ki seng saiñ pyrthei), ha ka lariti jong ngi, ha ka lariti ka India kumjuh ha ka lariti ki Khasi bad ka lariti ki Garo, ngim ju biah ha ka pliang na kaba ngi bam. Kynmaw ïa kane, ngim ju leh kumne!” la ong u Sangma.
“Ngi bha bad ngi sbun bad ngi ïatreilang namar ngi ngeit bad shaniah ha ka jingïatreilang… Ngam ju ang shi kyntien ruh pyrshah kine ki briew, hynrei ka pynmong ïa nga mynta ka sngi haba nga ïohsngew ïa kiba kum kine ki ktien bad ka politik jong ka jingïaphiah kaba ki briew ki ïadon bynta. Kane kam long kaba itynnad na bynta ki briew jong ngi bad na bynta ka Jylla kumjuh,” u la ong.
Haba kyrpad ïa ki paidbah ban ‘vote’ na bynta u kyrtong ka NPP ban wanrah ka roi ka par bad ka jingkylla ha Sohïong konstitwensi, u la ban jur ba ka lynti ban wanrah ïa ka roi ka par hapoh konstitwensi ka long ban ‘vote’ na bynta ka seng saiñ pyrthei kaba lamkhmat ïa ka Sorkar – ka NPP. U la kyrpad ruh ïa ki paidbah ba kin ym sngap ïa kiwei pat ki seng bad pyntikna ba ka Sohïong kan long ka ‘Model’ konstitwensi.
“Phi la tip lypa ba dei ka National People’s Party, ka NPP, kaba ïalam ïa kane ka Sorkar bad kumta ka jingthep ‘vote’ jong phi na bynta kiwei pat ki kyrtong, na bynta kiwei pat ki seng kan long ka jingduhnong ïa phi bad na bynta ki paidbah ka Sohïong. Namar ka lynti ban kyntiew ïa ka Sohïong konstitwensi, tang kawei ka lynti ban wanrah ïa ka roi ka par sha ka konstitwensi ka long ban don lang bad ka Sorkar bad ban ‘vote’ na bynta ka seng kaba ïalam ïa ka Sorkar bad kata ka dei ka NPP. Kumta ban wanrah jingkylla bad ka roi ka par, nga kyrpad ïa phi baroh ban ym sngap ïa kiwei pat ki seng kiba wan bad ai jingkren khnang ban pyntikna bad pynlong ïa ka Sohïong konstitwensi kum ka ‘Model’ konstitwensi,” u la bynrap.
