Sa shisien pat, ka Meghalaya Board of School Education (MBoSE) ka la lah ban pynbna ïa ka ‘result’ jong ka eksamin Matrik lane Secondary School Leaving Certificate (SSLC) Examination 2023 ha kaba ki la don haduh 51,280 ngut ki samla kiba la ïakhun, bad na kine, 26,629 ngut ki dei kiba la ‘pass’ kaba long tang 51.93 na ka 100. Haba ïanujor bad u snem uba la leit noh, ka ‘result’ mynta u snem ka kham sniew. Ha u snem 2022, kiba pass ki long haduh 56.96 na ka 100. Mynta, kine ki 26,629 ngut kin pynkhreh ban leit pule sa na ka bynta kiwei pat ki kyrdan kumba ju long na ka por sha ka por bad na uwei u snem sha uwei pat.
Dei ha kum kine ki por ba ka pynbor ïa ngi ban puson shaphang ka lawei jong ki samla pule. Shaei kin leit, shano kin jam? Lada ngi pyrkhat na ka bynta ki 26,629 ngut, kiba bun na ki, kin leit pule ïa ka Class XI la ka dei ha ka Science, Humanities lane Commerce. Tangba kin don ruh ki ban leit hikai pyntbit ïalade ha ki Industrial Training Institute (ITI) khnang ban shut bha ïa ka sap ka phong bad ka jingsngewtynnad ban trei ban ktah ha ki liang bapher-bapher. Ka bakongsan tam ha kum kane ka por ka long ban don ïa ka thong ha ka jingim bad ka jingkut jingmut kaba skhem. Ki samla ki dei ban sngewthuh ba kane ka juk ka la pher haduh katta-katta haba ïanujor wat tang kaei kaba long 10 snem mynshwa.
Ka jingwan lynshop jong ki stad pyrthei ha ka liang ki kor ki bor ka la pynkylla dur ïa ka pule puthi bad ka wad kam wad jam. Kiba bun na ki kompani mynta ki la sdang ban pynduna ïa ki nongtrei jong ki namar ki la shaniah beit ha ki kor ki bor ban pyndep ïa ki kam ki jam. Ka ‘Artificial Intelligence’ (AI) ka dei ka ban sa pynkylla dur lut nadong shadong ha ka rukom im bad ka rukom trei ha ka pyrthei baroh kawei. Ki samla jong ngi ki dei ban long kiba pynkhreh na ka bynta ban ïatynjuh ïa ka bor jingstad jingshemphang bad kiwei katkum ka jingdawa jong ka por. Kim dei ban long kiba sahdien ha ka jingtip bad jingnang.
Ki samla kim dei ban shu hun tang ha kaei kaba ki leh. Ki dei ban don ka mynsiem ïakhun bad ka jingshitrhem ban long kiba kynsai na kiba kynsai tam ha kane ka juk jong ka jingïaleh. Lada ki jaituh jaipdeh, kin sa sahdien bad kin sa jynjar hi. Wat ïa hun tang namar ba la heh ki ‘marks’ lane wat ïa duh mynsiem namar ba phi khlem lah ban poi sha ka thong. Ka jingminot bad ka jingtrei shitom kin ïalam ïa phi sha ka lawei kaba kham bha. Ym don jingeh kiba lah ban khang lada ki samla jong ngi ki trei shitom. Donkam ïa ka mon ka bajwat bad ka mynsiem bashynrang ban thom ïa ki jingeh kiba wan na ka por sha ka por. Ngi sngewthuh ba ki bun bah ki jingtynjuh ïa ki samla jong ngi ha kine ki por khamtam ka jingpynshoi na u drok uba dei u jingdih uba la shim ïa kiba bun ki mynsiem briew bad uba la pynlong lyngkar ïa kiba bun. Ka jingim samla kam dei kaba suk namar ki bun palat ki jingshah tynjuh. Hynrei ki samla kin lah ban ïakhun ïa kine kiei-kiei lada ki pynleit jingmut ha ki kam kiba tei bad ki ban ai jingmyntoi hadien habud. Wat ïa kwah noh mynta-mynta ïa kiei-kiei namar phin ym ïoh, bad lada ïoh ruh, kan ym neh shirta Ki kam kiba bha ki kham shimpor ban ïoh.
Ki samla ki dei ban long kiba la khreh ban shimti ïa ki jingkitkhlieh kiba bun na ki rangbah. Lada khlaiñ ki samla, ka jaitbynriew kan shngaiñ. Hynrei, shisien ba la tlot ki samla, tang katta ka lawei jong ka jaitbynriew kan long kaba ngiew. Ki samla ki dei ban pynleit jingmut thop ha ki jingpule khnang ba kin long ki khlur batyngshaiñ ki ban ïalam lynti ïa ki longdien mandien. Wat ïa ap kmang tang ïa ka kam sorkar namar ka lah ban ym poi lano-lano. Wad ïa ki lad ki lynti ki ban kyntiew ïa phi sha ki kyrdan ba shalor kumba phi angnud. Tur shaphrang da ka jingshlur bad long kiba tip briew tip blei.
