Bertina Lyngdoh
Ka ri India ka dei kawei napdeng ki ri ha ka jingbun paid, bad kumta te ka donkam ia ka jingiatylli lang hapdeng ki jingiapher ha ka. Ka don ia ka jingbun paid jaitbynriew ha ryngkat lang ki jingiapher ha ka ktien ka thylliej, ka riti ka dustur, kumjuh ruh ki jingleh niam. Man ka jylla ka ri, ki don ia la ki riewshlur, riewkhraw pyrkhat, ki riewieit ri bad ki seng sain hima bapher bapher. Uba ieit la ka ri, ka jaitbynriew, ka ktien ka thylliejda lei lei te un ym ailad naba kine te kin jah klep noh pynban un ialeh ban pynneh pynsah ia ki. Namarkata, ka ri ka donkam ban don ia kum kine ki briew ha man la ki jylla kylleng ka ri.
Kum ki nongshong shnong ka ri, ngi dei ban tip ia la ka hok ka bhah ka nongkynti. Ka jingbym tip ia la ka hok ka nongkynti, khlem pep ngin shah knieh lut bad shah pyndonkam bakla ruh. Kumta, ha kine ki sngi, ka la don kata ka jingbym biang ia ka hok ka bhah u paidbah khamtam ha kaba iadei bad ka bhah thung kam thung jam. Kane ka la ktah ia uba bun u nongshong shnong ka jylla Meghalaya, kynthup lang ruh ia uba duna ha ki dkhot met. Lada uba biang u shi-tom ban ioh ia ka bhah ka hok, katno tam lei long kaba shitom ia kiba duna ha ki dkhot met. Ka jingeh ruh ka long ba kat nang stad ka pyrthei, ki jingdawa ha ka bhah ka kam ka jam ruh ki nang bun. Katta nang shai ka pyrthei, ka hok ioh kam ioh jam pat ka nang hiar bad duna bha. Ngi wad ia ka kam ban pynim, bad ngi donkam ia ka na ka bynta ka burom jong ngi. Baroh ngi donkam ia ka kam katkum ba la mang la bhah ia ngi. Kiba bun ki por ha kaba ki post ki lait, bad thylli shibun bha, katba kiba ioh pat long kiba duna bha. Ka jingbym lah u paidbah ban thep ia ki post ba thylli, ka long ruh namar ka jingpan ‘reference’ ne kata ka jingithuh briew jong ki ha ki ophis ne jaka pule. Hato kane ka lah mo ban long kum kita ki nongshna kam shna jam bad kane ka long kata kaei kaei ka bym sngewtynnad ia kito kiba pyllait ia ki byrta (advertisement). Ka hok ioh kam ioh jam kam dei tang ia ka jingithuh briew, hynrei ka dei hapdeng ka jingiakhun ba marwei. Lada ka jingai iarap bai pule ka don, kumta ruh ka bhah ka kam ka jam ka dei ban don bad pyntrei hok ia ka, khlem da noh shiliang iano-iano ruh. Namar ka jingdkoh ka sorkar ha kum kine ki liang, ka wan rah ia ki jingiakhih, ki jingkulmar, ka jingshah thngan ki jingiakynad bad kane kam pynshong suk ia ka synshar ka khadar ka ri bad ka jaitbynriew.
Kumta, ka jingkhublei kyrpang ka leit sha kito baroh kiba ialeh ban pynioh bad pyntikna ba ka thung kam thung jam ka iaid beit iaid ryntih. Ngi la donkam te shisha ia kum kiba u Tirot Sing ne u Kiang Nongbah ki ban ieng ban da la ka ri bad ka jaitbynriew. Ka por te la dei ban kyndit bynriew noh shuwa ba ngin jah klep noh. Ko khun ka ri Khasi, ko khun ka ri u Hynñiewtrep, pyneh la ka rngiew, bad to ïeng rasong namar ka hok ka nongkynti. To ïeng skhem ha la ka nongrim bad wat ai ba ngin shah thied da ka spah ka tyngka ka pyrthei ïeng joit bad tylli lang namar ka ri bad ka jaitbynriew.
