Nalor ban peit bniah ïa ka bhah thung kam, donkam ruh ban thaw kam

Hadien ba ka sorkar kan ïoh ïa ka kaiphod na ka Expert Committee, kan sa shong pyrkhat bad shim ïa ka rai.

Ka sorkar jylla ka la pyntyllun ïa ka kam kaba ïadei bad ka jingpeit bniah ïa ka bhah thung kam thung jam lane ka Job Reservation Policy kaba naduh u snem 1972 da kaba thung ïa ka Search Committee ka ban wad mano kita ki ‘riew shemphang na ki liang bapher-bapher ki ban long ki dkhot ka Expert Committee. Kane ka Expert Committee ka dei ban ai jingmut sha ka sorkar jylla halor ka jingpynkylla ïa ka bhah thung kam thung jam. Hadien ba ka sorkar kan ïoh ïa ka kaiphod na ka Expert Committee, kan sa shong pyrkhat bad shim ïa ka rai. Hynrei, nalor ka jingïakren ban pynthymmai ïa kane ka bhah thung kam thung jam, ka dei ruh ka jingkitkhlieh jong ka sorkar ban thaw ïa ki kam ki jam.

Namarba ka National People’s Party (NPP) ka ïalam ïa ka sorkar Meghalaya Democratic Alliance (MDA 2.0), ngi sngewdonkam ban pynkynmaw ïa kane ka seng ïa ka jubanlak ba ka la khlei ha ka por ilekshon. Kawei na kita ki jubanlak jong ka NPP ka long ban thaw ïa 5 lak tylli ki kam ha kine ki san snem, kata, naduh 2023 haduh 2028. Ha u Rymphang 2023, u President ka NPP, u Conrad K Sangma, uba long ruh u Myntri Rangbah, u la pynbna ba kita ki kam kin long ha ka liang ka jngohkai pyrthei, ka jingpynkylla ïa ki mar rep sha ki jingbam bapher-bapher, bad ha ka pyrthei ‘Digital’ kaba ïadei ka jingtrei lyngba ki kor ki bor jong ka juk kaba mynta. Ngi sngewthuh ba ka long kaba eh ban ïoh kam sorkar lyngba ka Meghalaya Public Service Commission (MPSC) lane ki District Selection Committee (DSC). Ki nongtrei sorkar baroh, lait noh ki IAS, IPS, ki shongthait ynda ki la kynjoh sha ka 58 snem ka rta. Lada kheiñ antad, uwei pa uwei u nongtrei sorkar u shakri kumba 30 snem tam eiei hashwa ba un shongthait noh na ka kam. Kane ka mut ba na ka bynta kawei ka kam ban lait, hap ban ap da ki snem.

Nalor ki kam ba pynrung da ka MPSC bad DSC, ki don ruh ki kam ‘contractual’ ba thung da ki tnat bapher-bapher. Ha kaba nyngkong, kine ki kam ki lah ban long na ka bynta shi snem bad hadien kata, ki tnat ki sa pynthymmai biang ïa kata ka kontrak bad ki nongtrei. Kine kiba trei ‘contractual’ ki kham pher ha ka jingïoh jingsiew haba ïanujor bad kito kiba ïoh rung kam lyngba ka MPSC lane DSC lane ka tnat pulit kaba don da ka Central Recruitment Board. Ngi lah ban ïa thong ba u Conrad un ym lah ban thaw kam sorkar wat 2 lak tylli ha ka san snem. 

Ha kajuh ka por, ngi dei ban buh jingmut ba ïa ka Job Reservation Policy 1972 la pyntreikam lang ha ka jingjied ïa ki samla na kane ka jylla ba kin leit pule ha ki kyrdan doktor, karikor, bad kiwei kiwei. Ngi dei ban shai ba haduh mynta, kam pat don da kawei pat ka kpait saiñ kam ka ban long beit thik tang na ka bynta ka jingbhah ïa ki jaka pule na ka bynta ki samla jong ngi. Ka sorkar Meghalaya naduh u snem 1972 bad haduh mynta mynne, ka dang pyntreikam beit da kane ka kpait bhah kam bhah jam ban ai bhah ïa ki samla pule. Kane ruh ka ktah jur bha ïa ki samla pule namar ki la don bun ki khep ba watla uwei u kham heh ‘marks’ ban ïa uwei pat, hynrei uba ïoh ban leit pule doktor lane karikor u dei uta uba kham wan hadien. Haei kata ka hok? Kane baroh ka dei ka jingbymlah jong ki sorkar barim bad mynta ban wanrah la ka jong ka rukom bhah na ka bynta ki samla kiba leit pule. 

Ngin hap ban ieh ha ka jingstad bad jingshemphang jong kita ki dkhot ka Expert Committee ki ban sa shah thung ba kin ïathir ïatai halor kitei ki mat ki jura. Ngi kyrmen ruh ba ka sorkar kan pynïar ïa ka jingtreikam jong kane ka Expert Committee da kaba bynshet ha ka ïa ka jingkitkhlieh ba kan ai jingmut kaei kaba ka sorkar ka hap ban leh khnang ban pynbun ïa ki kam ki jam. Lane lada kam lah ban leh kumta, ka dei ban thung sa da kawei pat ka kynhun ka ban peit ïa kane. Dang lah ba ïa pynlut pisa ha kiba kum kine ki kynhun ha ka jaka ban siew tulop sha kito ki MLA, MDC kiba mynta bad kiba la rem lane ki riew saiñpyrthei lane ki dkhot jong ki seng saiñpyrthei kiba bat ïa ki kam Chairman, Co-Chairman, Vice-Chairman, Deputy Chairman bad kumta ter-ter. Ngin hap ban ïa wad haei dang lah ban nang pynïar ïa ka jingdon ki shakri sorkar khnang ba kan long ka jingmyntoi ïa ki nongshong shnong.