Raphael Warjri
Lada ki phareng ki lah ban pynkylla khongpong khongdeh ia ki riti tynrai Khasi tang ban myntoi ia lade naduh kita ki por bad ki la shna aiñ ki ba la bsut ha ki dulir aiñ jong ka jylla. Kumta ka Dorbar Dalariti (District Council) ka dei ban phikir da ka ba wanlam biang ia kito ki aiñ tynrai katkum ki riti dustur. Ka ba kongsan eh na kita ka dei ka ba pynkup bor biang ia ki shynrang kum ki longkñi jong ka longiing longsem ban don ka iktiar halor ka nongkynti bad ka khun kynthei khatduh kan dei tang ka nongsumar bad ka rai ruh ka dei ban long da ka dorbar iing. Hynrei ki khun shynrang ruh ki dei ban shimti la ka iktiar da ka jing-kitkhlieh ban ym iuhroit ia kiwei kiwei ki hynmen para shynrang kynthei ha la ka long-iing longsem. Lada lah ban thaw aiñ ha Dorbar Dalariti kumta te ki khun kynthei khatduh ruh kin kham tyngkan ban leh donbor, namar ka dustur ka dei ban ri ban sumar ia baroh kito ki ba shah iuhroit ne shah iehnoh beiñ, bad ki kñi ruh kin synshar katkum ka jinglong jingman jong ka longiing longsem. Ha ka juk mynta ba la don ka jingmlien ban shim kabu, kumta ki shynrang ki ba lyngkar ruh dei ban bishar da ka dorbar iing kumno ban rai halor kata. Kumjuh ruh ia ki khun kynthei ki ba thmu ban klun marwei ruh ka dorbar iing da ka iktiar u kñi rangbah lah ban rai ka dorbar iing kumno ban rai halor kata. Lada kine kiei kiei ki don ha ki kyndon aiñ te kiei kiei baroh ki lah ban ryntih biang, ha ka ba ki shynrang ruh kin ym lah ban leh donbor bad ki kynthei ruh kin ym shlan ban klun marwei. Barabor, la ju shem ba ki hynmen kynthei ki kiar na ka ba iasniew ha la iing la sem bad la ka para khatduh bad ki ieh ba kan klun marwei lut naphang katkum kata ka aiñ ba batai stad ki phareng ha ki dulir aiñ. Ki hynmen para shynrang lei lei kim nud tuklar tang khyndiat ruh namar ka aiñ ba batai stad ki phareng ka pynkup bor ha ki kynthei ban long trai ia baroh ki nongkynti, khamtam ha ka khun khatduh.
Ka jingthmu jong ka seng Syngkhong Rympei Thymmai ban kylla noh ia ka riti kheiñkur kheiñkha na ka kmie sha u kpa ka long ka ba mynsaw bad ka Dorbar Dalariti ka la teh lakam ia kane ka bynta. Ha kajuh ka por pat ka don ka jingshisha ba kito ki longiing longsem ki ba baroh shijur ki kmie ki kpa ki dei ki Khasi bad ki la kut jingmut ban kylla noh sha ka ba aijait sha u kpa bad ba ki dang tip la ka tynrai Khasi ha ki ba bun ki liang, ym shongnia ban ym kheiñ Khasi shuh ia ki. Ki kyndon aiñ ki lah ban pyrkhing da kumwei pat kum ha ka ba pynduh ia ka hok ha kino kino ki liang jong ka riti tynrai. Na kata ka daw dei ban don ka jingbatai ka ba bniah ba kino ki dei ki riti bad kino ki dei ki dustur, khnang ban lah ban bishar hok salonsar. Ka jingeh ka long ka ba la tynrong naduh arspah snem mynshwa hadien ba la pdiang ia ka niam Khristan ha ki longiing longsem Khasi, bad pynneh kumjuh ia ki riti namar ba baroh baroh ki dang bat skhem wat la ki lah kylla niam Khristan.Dei ki phareng ki ba la wanrah ia ka jingngeit Khristan sha kine ki thaiñ bad dei ki phareng ki ba synshar bad ki ba pynkjeh ia la ki parabangeit ha ki ba bun ki liang bad iuhroit ia kito ki ba dang bat skhem ia la ka niam tynrai. Ka jingkyrshan badonbor jong ka sorkar Bilat bad ka Balang Khristan ha kita ki por ka la nang pynkhraw bad pynroi ia ki parabangeit Khristan bad la nang swai ki ba dang neh ha la ka tynrai. Haduh mynta mynne kane ka rukom ka dang kynrei haduh ba ki kynhun jong kito ki ba dang neh ha la ka niam tynrai ki riehtngen ha kiwei pat ki kynhun Hindu na dewbah India ki bakhlaiñ bor, kum ka RSS. Kumta la nang phnieng sohsat ki kynrum kynram ha ka imlang sahlang haduh ba la pharia ia ka jaitbynriew ha ki ba bun ki liang. Tang ha ki paraniam Khristan ruh la pharia ha ban da suwan, ha ka ba teng teng ka mih sa ka iashun iapen. Donbok ba ka hane ka juk mynta ki samla ki la long kham adkar bad la don ka jingiaishah ban kyndat sharud ia kita ki jingiapher ha ka niam bad tehsong ha la ka jaitbynriew.
Ka jingshisha ka long ba khlem lah ban pynbeit ia kata ka riti tynrai na ka daw ba la thombor ka sorkar phareng ban shahliang sha ki paidbynriew ki ba bud ia ka niam Khristan, bad ba ki la batai stad ia ki riti tynrai da ki kyndon ki ba khongpong bad ktah jur ia ka imlang sahlang. Kumta ka imlang sahlang ka la khleh khawlang hapdeng ki ba dang bat la ka niam tynrai bad ki ba lah kylla Khristan, hynrei ka riti dei kajuh. Ka la nang kulmar shuh shuh ha ba la nang kynrei ki niam Khristan na ka por sha ka por bad la sdang sa ka ia pynksan ia ka lajong bad kren beiñ ia kiwei. Hynrei ym lah len ba ka imlang sahlang ka la san la mer ha ka liang ka pule dangle bad ha ka liang ka sumar sukher bad kiwei kiwei ki kam pynroi lyngba ki kynhun niam Khristan, ka ba mut hi ba ka shaipyrthei (civilisation) ka la wan lyngba ki niam Khristan. Katba dang iaid ki por ka imlang sahlang ka la phnieng sa sha kiwei kiwei ki jingkylla bad ka ba la parpaiñ bha ka dei kane ka jing-iakhih jong ka seng SRT ban aijait sha u kpa, haduh ba la takhuh bad ka aiñ synshar khadar.
