Ki soh kiba mih na ka jingïakhih ‘Reservation Policy’

Kumba ka la long ngi ïohi ïa ka dak jong ka jingïatylli kum kawei ka jaitbynriew lyngba kane ka jingïakhih.

S.P. RNGIKSEH

Ka mat pynthymmai ïa ka Reservation Policy (RP) ka la pynkhih ïa ki paidbah jong kane ka rilum Khasi ha kine ki  sngi kiba la dep bad na kane ka jingjia ngi lah ban ïohi ïa ki jingmih kiba kham kongsan, kiba long ka jingmyntoi ïa ki khun Khasi-Khara jong kane ka jaitbynriew  jong ngi.

Kaba nyngkong ka long, ka jingsngewthuh ka jaitbynriew Khasi shaphang la ki jong ki hok kiba dei ban ïoh bad ki la ïa shimkhia da kaba ieh ïa la ki kam ki jam ban ïawan najan najngai ban ai ka jingkyrshan ïa kane ka mat pynthymmai ïa ka ain thungkam thungjam (Job Reservation Policy 1972). Ka jingsngewthuh jong ki paidbah halor kane ka mat kaba donkam, ka la pynlong ïa ki lak ngut ki khun u Hynñiewtrep ban kyndit bynriew ïa ka jingdonkam ban ïatylli kawei khnang ban ïoh ïa la ki jingdawa bad ïa la ki hok. Kumba ka la long ngi ïohi ïa ka dak jong ka jingïatylli kum kawei ka jaitbynriew lyngba kane ka jingïakhih.

Lada ki paidbah ki sngewthuh shisha ïa ka jingdonkam ban teh song ïa la ka jaitbynriew Khasi ban ïalong kawei, DEI KANE KA POR KABA BIANG EH.

Baroh ngi kwah ban ïohi ïa ka lawei jong ka jaitbynriew Khasi kaba im bad kaba kiew shaphrang ha ki liang baroh.

Kaba ar pat kaba la jia ka long kaba phylla bad kaba pynlyngngoh ban ïohi ïa kiba bun ki briew kiba wan tuid sha kane ka lympung na ki niam bapher bapher ym donkam ban da jer kyrteng ïa ki jait niam baroh, hynrei ki la ïapoi lut ha ka kyrteng jong ka jaitbynriew Khasi bad kim sngewlehraiñ ban pyrta sha u Blei sha u Trai Nongbuh Nongthaw, ki pynlong ïa ki jingrwai kyrpang, ki jingrwai ieit ri, ki jingrwai niam, bad bun bah ki phai khmat sha u Blei Trai Kynrad ban duwai ban ainguh bad ban khot kyrpad ïa ka jingïarap ka jong u ha kaba rieh bad ha kaba paw. Hato kane ka dei tang kaba shu pynkhih ïa ka jingsngew (emotion), ngim lah ban len ba don bun kiba kum kita, hynrei don kiwei pat ïa kiba u Trai Nongbuh Nongthaw u la ktah ïa ki mynsiem jong ki bad khamtam ka jingïatiplem ka la ktah ïa ki jingmut jingpyrkhat jong ki.

Hato kane ka lah ban dei ka dak jong ka jingbha kaba lah ban wan ha kane ka ri kaba ieit jong ngi, ban ïohi pat sa shisien ïa ka longbriew manbriew kaba bha bad kaba hok?.

Kaba lai ka long kaba kham kongsan, lada ngi hap ban pynshongdor ïa ka jinglong jong u Nongïalam, ngi ïohi ïa ka jinglong kaba skhem bad ka jinglong rangbah jong u Bah Ardent, ym tang katta ka jinglong kaba shlur kaba don ha u bad ka jingsngewthuh ba u ieng halor ka nongrim kaba shisha.Lada ngi pyrshang ban ïanujor bad ki jingïakhih kiba la dep ha ki snem kiba mynshwa, ym don kum kane, ha kaba ki paidbah baroh ki ngeit ïa ka jingbthah ka jong une u Nongïalam ban long kiba jai jai. Naduh basdang haduh ban da kut ka jingïakhih, ym shym la don kano kano kaba pynkulmar ïa ka shongsuk shongsaiñ ha ka Jylla. La kumno kumno ruh ngi ïohi ba une u Nongïalam u la aiti nyngkong ïalade ha u Blei bad u lah ban ieng skhem bad kut jingmut ban shah thngan khlem buh por naduh ka 23 tarik Jymmang haduh ka 1 tarik Jylliew 2023. Ka long kaba phylla ban shah jingit ban shah thngan haduh 10 sngi, khlem bam hynrei tang da ka um bad ba la pynshisha da ki doktor kiba la ai ïa ka report. U la shah thngan khlem khih u la ïeng triang ryngkat lem bad ki paidbah jong ka ri ban ïakhun ïa kane ka mat.

Ka jaitbynriew ka donkam ïa ki Nongïalam bad ïa ki ‘riew shynrang kiba shlur kum kine.

Bad kaba saw pat da long kumno kumno ruh baroh ki MLA Khasi ki la ïa kyrshan lang ban pynthymmai noh ïa ka Reservation Policy 1972, wat lada don kiwei pat ki bym sngewïahap ban kyrshan ïa kane ka mat, ki ïaleh ban buhrieh ïalade namar ki dang sngewkwah ban ïaid da ka lynti kaba rim namar kane ka lynti kaba thymmai ka eh than ïa ki, hynrei ha kaba kut ki la ïa rah kti lut ban ïa mynjur ban don noh da ka Expert Committee. Kane ka dei ka result kaba bha.

Ka jaitbynriew ka khmih lynti ba ki seng riewlum bad ki MLA  Khasi baroh kin ïa tehsong kawei.

Bad kaba khatduh ka long, ka jubab kaba bha jong ka Sorkar kaba la pynkmen shikatdei eh ïa ki paidbah kiba ap ïa ka khubor kumba ki la angnud, bad kata ka long ba ka sorkar ka la mynjur ban ïa kren halor ka jingdawa ka VPP bad pynthymmai ïa ka RP,da kaba ka la shim ïa ka rai ban thung da ka Expert Committee, bad haba ka sorkar ka la thung ïa kane ka Committee kumba ngi ïohi lyngba ki lad pathai khubor, baroh kiba la ïa kyrshan ki la ïa shad kmen ïa kane ka jingjop kaba donburom bad ka 1tarik u Jylliew 2023 ka la long ka sngi basah jingkynmaw ïa ka ri bad ka jaitbynriew Khasi, namar ba ka sorkar ka la pynpoi ha u Bah Ardent Miller Basaïawmoit ïa ka Notification kaba la pynmih da u Lat ka jylla ba la thung ïa ka Expert Committee na ka bynta ban review ïa ka Reservation Policy 1972.

Ki  paid nongshongshnong ka ri Khasi ki dang ap ba ka sorkar kan bishar hok bad leh hok halor kane ka mat jingpynthymmai ïa ka RP.