Ki nongpynïaid ïa ki karkhana thang dewïong be-aiñ ki shong ha Assam

Ngi kyrmen ba ki pulit ka jylla kin leit kem ïa kita ki briew bad ban pynsaja ïa ki katkum ki kyndon aiñ.

Ka jingthoh ba la ai da u khlieh duh ki pulit ka jylla lane u Director-General of Police (DGP) sha ka Meghalaya High Court ka la pynpaw ba ki briew kiba dei shisha ki trai/nongpynïaid ïa ki karkhana thang dewïong be-aiñ lane ki ‘Coke Plant’ ki dei kiba shong ba sah ha Assam, bad kita kijuh ki briew ki la leh shibun tylli ki kam khaïi be-aiñ ha Meghalaya. Ka la paw ruh ba kita ki briew ki donkti ban pynïaid ïa ki kam ‘Benami’ kaba long be-aiñ. Ngi kyrmen ba ki pulit ka jylla kin leit kem ïa kita ki briew bad ban pynsaja ïa ki katkum ki kyndon aiñ. Ngi kynmaw ba da ka jingtuklar jong ka High Court, ka sorkar jylla ka la hap ban khang khyrdep ïa haduh 57 tylli ki karkhana thang dewïong be-aiñ ha ka thaiñ Shallang, West Khasi Hills ha ki khyndiat bnai ba la lah. Na ka liang ka ïingbishar ka la bthah ïa ki pulit ban wad ïa kito kiba donkti ban pynïaid ïa kine ki karkhana kiba la pynïeng khlem da ïoh jingbit nangno-nangno. Mynta ba ka la paw ba ki pulit ki tip mano kita ki nongpynïaid, ngi khmih lynti ba kin kem ïa kita ki briew bad ban pynshitom ha ka rukom kaba dei.

Ka jingleh ‘Benami’ kam dei shuh kaba dang thymmai. Ka la ïaid da ki phew snem khamtam kum ha kane ka jylla kaba don ïa ka aiñ kaba khang ïa ka jingïadie ïathied khyndew hapdeng ki trai ri trai muluk bad ki bar jylla. Ïa kane ka aiñ la tip kum ka Meghalaya Transfer of Land (Regulation) Act, 1971 lane kata ka Land Transfer Act. Ngi don ruh ïa ka aiñ kaba khang pyrshah ïa ka jingleh ‘Benami’. Ka jingleh ‘Benami’ ka dei ka rukom ban buhrieh ïa ki kyrteng jong ki trai kiba shisha ha ki kam khyndew bad kiwei-kiwei. Namarkata, ngi la don lypa ki aiñ, hynrei ka jingpyntreikam ka tlot. Ha kajuh ka por, kam myntoi wat lada ngi don ïa ka Meghalaya Transfer of Land (Regulation) Act, 1971 lada ki kam ‘Benami’ ki ïaid shakhmat bad ki kyrsoi. La khang da kawei ka aiñ, hynrei ki nongleh ïa ki kam bym hok, ki jied da ka lynti jong ka ‘Benami’. Ka long kaba ma shibun ïa ngi kum ka jylla haba la kyrsoi ki kam ‘Benami’.

Ngi sngewdei ban kyntu ïa ka tnat pulit ba kan ngam jylliew ha ka jingtohkit khnang ban lap ïa kiba ïatreilang bad ki bar jylla ha ka jingleh ‘Benami’. Kin dang don bun shuh ki kam ‘Benami’ jong kine ki bar jylla bad kaei kaba la pyntip sha High Court lehse ka long tang shi pawa na ka shi kilo. Ngi donkam ban wad ïa baroh kiba leh ‘Benami’ namar ki dei ki nongpynjot ïa ka jylla bad ïa ka jaitbynriew. Kano-kano ka kam ka bym khuid ka dei ka kam kaba ma. Ka ‘Benami’ ruh ka dei kawei na kita bad ka long pyrshah bad mar khongpong ïa ka jingthmu bad ka thong jong ka Meghalaya Transfer of Land (Regulation) Act, 1971. Ka ‘Benami’ ka pynïap im-im peit-peit ïa kane ka aiñ kaba long kum ka stieh ba ïada ïa ki rit paid bad ki trai ri trai muluk jong ka jylla.

Ka por ka la dei ban ïa rat dyngkhong naduh tyllong ïa kine ki kam sniew kam smeh. Ki bar jylla ki shong kyrhai sha ki nongbah bad ki sor bah katba kiba dang kjit ïa ka tdem sniew ki dei ki trai ri trai muluk bad kiba ki karkhana ki treikam be-aiñ. Ngim tip shai naduh mynno kita ki 57 tylli ki karkhana be-aiñ ha thaiñ Shallang ki la treikam. Hynrei wat lada ki la treikam tang khyndiat por ruh, ki la don bynta ban pynjngut bad pynjaboh ïa ka lyer bad ktah ïa ka jingkoit jingkhiah jong ki nongshong shnong. Ha kajuh ka por ka jingtreikam be-aiñ jong kiba kum kine ki karkhana ka khlem wanrah jingïohnong eiei ïa ka jylla namar ki khlem donkam ban siew khajna eiei. Kiba ïoh jingmyntoi lehse ki long tang katto katne ngut. Ngi dei ruh ban tip naei ki ïoh dewïong ban pynïaid ïa ki karkhana namar ïa ka jingtih dewïong kaba khlem ïaid katkum ki kyndon aiñ ka la treikam haduh u Ïaïong 2014.

Ngi sngewdei ruh ban kyntu ïa ki trai jaka bad ki kur ba kim dei ban shu ai wai kulmar ïa ki jaka ki puta jong ki sha ki bar jylla lane ki trai jylla kumjuh ban seng ïa kiba kum kitei ki karkhana ki ban sa pynjot kylla. Ngi dei ban da ïa pyrkhat bha ïa ka jingshah ktah jong ka jingkoit jingkhiah bad ym ban ïa kmen ïa sngewbha tang mynta. Ka jingkoit jingkhiah ka dei hi ka spah bah bad ngin hap ban sumar ruh ïa ka mariang. Lada ka mariang ka khuid, ki briew ruh kin don ha ka met kaba koit ba khiah. Lada ka mariang ka jaboh, kan ym shim por ba ka koit ka khiah jong ki briew kan hiar arsut.