U Diengkot Ban Sa thew Da Ka Expert Committee Ha Kaba ïadei Bad ka Reservation Policy Hato Un Biang Pura

Bah  P. S. Giri 

                Meghalaya La tip Jylla Ki Lyoh,

                Paidbah Bapli ha Ka dum Ka lyngngoh

                Ha Kaba Ia dei Naduh U Pud U Sam,

                Haduh Ka bhah Thung Kam Thung Jam.

Kum ki paidbah nongshong shnong hapoh kane ka Jylla ki dap da ka jingsngew lyngngoh ban tip ne iohsngew lane don ha kiwei don ha kiwei pat ki Jylla hangne ha Ri India kum kane ka Jylla ki lyoh ka jong ngi. Balei ka lah ban mih ka jingkylli, ka jubab kala shai kdar kum ba shai ka sngi, bad na ki Dak ki Shin kaba paw shabar ka dei ka Jylla ba ia ki Nongshong Shnong kiba shong hapoh jong ka dei ban phiah mar shiteng lah kumba phiah ia u pathaw arliang lane buh da kata ka Percentage. Haba peit bad mutdur ka la ia syriem kum kato ka percentage ia kito ki Agent kiba dei ki nongpynithuh ia U Trai bad ki nongthied iaka khyndew ne ia jaka ka jong ki, bad tang bakla tiak lah poi sha u pud ban ia iarah wait bad iarah tari hapdeng jong ki, bad la sngewthamula bad sngew sammut ban pyrkhat iaka ka jingstad jong kita ki nongdawa Hills State kiba mynshuwa khlem u pud u sam bad kumjuh ha kaba iadei ka bhah thungkam thungjam ladei ban don da ka percentage khamtam ia u Khasi Jaintia  bad ia U Garo. Bad kata ka percentage ka dei ban long 40/40 hapdeng U Soh Saw bad U Soh Baingon. Bad lada tam U Soh Saw dei ban bret noh ha dustbin ym dei ban tam ne ban duna. Dei na kane ka daw kein iwei longkmie Khasi iba lah noh ka met bad iaw karta, ha kito ki sngi ba shong shah jingit i Bah Ardent President ka V.P.P i iaid lynti bad thnum marwei marwei bad i da ong artad “SHISH KA BEIJ U KHASOI MYNTA KA KYNTI WAT SHAH JEM BAD AILOI, BAN IM KA PATENG KA BAN WAN KI KHUN KI KTOI ONG  NGA ONG PHOI”. Wow Ki M.L.A Khasi kiba don 36 Tylli ki Constituency ki klet noh iaka jingbun paid ka jong ki ynda lah poi ha Assembly. Wat u khynnah uba dang Pule Class 1 lada phi kylli 36 shimnoh 24 long sah katno. Ka jubab kaba iohsngew ka long tam 12. Bad haba ngi kylli tam u 36 ne u 24 baroh baroh kin ai jubab tam 36.

Kane ka dei Ka  jingshisha bad katkum ba lah  iohsngew bad iohi ba la jan baroh U paid Khasi Baiar naduh U Khyriam U Pnar U Bhoi U War ki da ia mynjur bad pdiang hun Mynsiem ia ki Nongialam jong ka V. P. P ban pynkylla noh iaka Reservation polisi. Hynrei kaba sngewphylla pat ban iohi ba na pdeng u khynriam u pnar u bhoi bad u war, mih pat sah u KHASI II kaba mut KHYLLEW, HA NGA MEI, ARSAP, SARONG, bad INGKHONG SHALANGMAT. Kumba ngi la iohi  haki press bad ki media, pule ha kot khubor khasi kaba 6th u Jylliew bad uta u dei uwei naki myntri jong kane ka sorkar M.D.A II ba la ialam da u CONRAD SANGMA. Ym tang katta lah iohi bad ioh sngew u da khoh snieh ym tang ia u nongialam  ka V. P.P hynrei u khoh snieh iaka jaitbynriew khynriam u pnar u bhoi u war da kaba u kdew kti bad kynnoh artad. Dang kham shemphang u GARO ia u  KHASI ha ka sain pyrthei ka dei hok ia u tei u rangbah ban kynnoh bad ban ong kumta namar u hi kum u myntri u dei tang u remote control jong u Conrad sangma bad ia kaei kaba u ong ma u (Conrad) u hap ban mynjur bad ban ong beit YES SIR lane SALAM SIR. Bad ha kaba iadei bad ka jingkynnoh ba u nongialam ka V. P. P da kaba ong u lum ia u paidbhur, shi sien peit um dei u Khasi, te khnang ba un tip ia ka jingmut paidbah bad paidbhur, yn batai khnang ba un tip ia ka jingmut ka jong ki. Haba leit barabor da u paidbha u leit ban ia sngew lem hynrei haba leit da u paid bhur ka mut u leit da ka jingdom bad ban iakhun da kaba rah da ka wait ka stieh u khnam bad ka ryntieh kumba ia khih win da u paidbhur ka la jia ha them iew mawlong pyrshah ia ki khar mator kaba ladap palat san snem tam mynta. Ka jing kylli mynta ka long hato lah klet noh mo ha uto u snem ba u lum ka jingialang paid ha DONBOSCO SQUERE ha Laitumkhrah, mynba u dang long u Nongialam jong ka seng ki samla pule bad ki to ki paid bah baroh kiba wan ha katei ka sngi hato ki dei ki paidbah ne ki paidbhur namar kata ka kyntien ruh ka ong wat ju peit ia u thngait jong kiwei, da peit shuwa iala u jong u khung.

Ka jingkren utei u myntri ba ka V. P. P ym tang ba ka leh politic hynrei ka wan rah ruh ka jingsngewpher jaidbynriew. Hooid kane ka dei ka jingshisha ka jing sngewpher bad jingiapher hapdeng jong ngi bad u garo ka long da ki hajar hajar mile ha baroh ki liang, naduh ka ktien ka thyliej bad ki riti ki dustur. Mangi ngi ong bam ja noh baroh ngi ia sngewthuh lang ia katei ka kyntien katba u garo u ong pat MI SHAH JOK MA. Bad lada u jaidbynriew garo u don ka jingsngewpher ai yn ia mihnoh laka jong laka jong, tangba ym dei ban kam pat naduh mawsynram ban kynthup haka map jong ka garoland Kumba la dawa  daka G.N.C kaba naduh u snem 1998. Sanphew snem ka jylla ka ladap ha karta ngim dei shuh ban shu ia long khyllung sah baroh ngin ia san ia rangbah bad ngi lah don la ki jong ki khun ki kti bad don ruh kiba la don khun ksiew bad khun miaw

Haka jing iohi ngi iohi  ka por ka lah dei ba ngin ia mih noh la ka jong ka jong ka iing ka sem bad lada ngi dang ia shong shi ia shong khapngiah ha kajuh shu ka juh ka iing ka lah ban mih ka jingpang kum ka CANCER ka T. B ne bad ki kwei kiwei ki jingpang bad lah ruh ban don ka jingiamai ka jingtim ka jing iashoh iadat ne lah ruh ban mih ka jingiaumsnam.Bad ka jingkren jong u M. P jong ka RAJYA SABHA kaba dated 23th jymmang ha ki kot khubor khasi. Ka National law  university kaba biang eh ban ia tyrko kop ia u heh ka V.P.P, haba ngi peit iit ban bishar bniah bad ka jingkhynniat kyrkieh ia utei u M.P sha katei ka iing dorbar ka long kaba la bakla. Bad kat kum naki dak ki shin imat um shym tip eiei shaphang ka rai ne kata ka Resoluotion jong ka jylla, hynrei imat u tip tang iaka constution ka Ri INDIA. Te khnang ba yn dup tip yn pynshai hangne kat kum ki jingshisha. Ka Resolution kaba la pynmih katkum ka NO PER 222/71/138 dated shillong 12th kyllalyngkot snem 1972 ban khmih biang namar ba la pynmih kyrkieh khlem da lah ban ithuh kiei kita kiba sah dien na kiba sah dien, khyndai sngi shuwa ba ngin ioh iaka jylla ba pura kat kum ka rai ha ka miet jong u kylla lyngkot 20.21.1972 bad tang ar bnai duna shuwa ka election kaba nyngkong eh kaba la pynlong ka ha 9th u lber 1972 lah pynmih iaka tei ka rai khlem da mynjur lang hapoh iingdorbar thawain. Bad dei ruh haka 13/03/1972 la jied ia u myntri rangbah ba nyngkong duh jong kane ka jylla bad uta u dei u captain W.A Sangma

Ha kaba iadei bad ka jingkren bad kynthoh u working president ka U.D.P bad ba u dei mynshuwa u nong ialam barim jong ka seng ki samla pule bad u ba long ruh u myntri jong kane ka sorkar M.D.A II, ba katei ka jingshah jingit jong utei u president katei ka party V. P. P ka dei ka jingleh politic, ka jingkylli mynta ka long aiu ka seng U.D.P ka ioh jingmyntoi napoh garo ha kane ka election mynta u snem 2023 namar ka U.D.P ruh ka dei hi ka political party ka ju leh politic naka por sha ka por. Kumba long mynta u snem ka political game jong ka U.D.P na garo mynta u snem ka long zero. Nalor ba ka ioh zero na garo mynta ki rung kluk haka piggery farm jong u Conrad sangma tang ban ioh bam ban im katba u ai ma u biang beit, lada dei u skop, u jhur, sma, iwbih ne iwtung bam beit. Hynrei kynmaw ha kawei ka por bad kata kan sa long ha u snem 2028 haka election M.L.A  ka ban sa wan u Conrad sangma u ba dei u National pre-sident jong ka N.P.P bad kumjuh ruh u bah prestone tynsong uba dei u vice president jong katei ka party kin sa die tad dor ka dor ka jong ki ha kata por kan iaryngkat bad ka jingpruit kaba ngi ngi pyndon kam manla ka sngi, bad haka juh ka por  kin sa thad khlemrain Kumba thad ia kato ka nep jot. Kumta ka por kala dei iaki ban kyndit bynriew noh lym Kumta lah shujot bad jah burom ei kata ka jinglong itiar kum ki rangbah

Ngi iohi ba ka jingiakhih jong ka V. P. P ka dei kaba don ka nongrim bad ka jing shisha (fight for the right) kaba sngewphylla bad sngewlyngngoh ban iohi ba kat u nongialam jong ka seng kaba ma u kum u nongialam jong ka seng ki samla pule u bala bat bun tylli ki snem bad ha ka juh ka por u la long teng u M.L.A bad minister ym  tang ha kane ka sorkar M.D.A.II wat ha ka sorkar M.U.A.I, M.U.A.II, U la dei ban tip bad ban iohi shai bha ki khmat, katkum ha jingpeit bad iohi na ka liang ki paitbah ka party N.P.P kadei ka party kaba ialeh kai politic bad kito ki kharmetor ba sah ha them iewmawlong da kaba shu pynbiej kai iaki paitbah da kumne bad da kumtai, shipor naka highcourt bad hadien pat sa kata ka blueprint bad imat na ka blueprint un sa mih sa ka whiteprint tang ban ioh jingmyntoi katei ka party N.P.P ha ka election M.P ka ban sa long ha u snem 2024 khamtam ha Punjab bad Haryana, lada dei kiwei kiwei ki myntri Rangbah naduh mynno kitei ki kharmetor kiba shong ba sah ha them iewmawlong ki lah ioh REDCARD. Kat kum naki dak ki shin kiba paw la iohi shai kdar kane baroh kadei ka jingshim kabu politic jong ka N.P.P. Tang ban ioh jingmyntoi shimet ha kitei ki artylli ki jylla. Bad haka ta ka por u paitbah nongshong shnong jong kane ka jylla un sa sakhi bad iohi dala ki jong ki khmat hato ka por ia u National  president bad vice president ka N. P. P kata u Conrad K. Sangma bad kumjuh ia u bah prestone tynsong kin kren da ka Ktien ki kharmetor ha kitei baroh artylli ki jylla namar lah sansnem ki la iajuh bad la ia jan bha bad ngi  ngeit baroh arngut ki la ia nangbha ia ka Ktien ka jong ki.

Ka National Law university jong u M.P ka Rajya sabha uba dei u state president jong ka N.P.P kata u doctor W. R kharlukhi ka la shah khylliap kitab noh haka ALL party meeting bala ialam da I chairperson I doctor Ampareen lyngdoh iba dei na ka N.P.P. Bad hadien bun bun kynta ka jingiatai ha katei ka meeting ban iatai shaphang ka reservation polisy, bad ha kaba khatduh bad iawai artad kila thaw noh da ka Expert committee ban bishar bniah bha haka ba ia dei bad kane ka resolution kaba la dap 51 snem halor ka bhah thungkam thungjam, la iohi ba ia kane ka jingpyntip hadien la pyntip da u chief serectary ka jylla Donald P. Wahlang bad ba la pynmih lyngba ka tnad pyrsonal A.R.(B)ka sorkar jylla, kumta u Lat naka ophis treikam ka jong u, u la pynbna ba ka expert committe kadei ban khmih bniah bha ia ka state reservation polisy Kumba la pynbha ha P. E. R. 222/71/138 bala pynmih haka 12tarik kylla lyng-kot 1972, ka jingkylli mynta ka long mano ba dei ne mano ba lait bad mano ba leh politic sa bishar hi maphi ki khasi II.

Kiba bun ki riewrangbah kiba iohi jngai bad kiba shemphang bad khamtam eh kito kiba la soptin lieh iaki khlieh ki jong ki da ia kren bynniaw haka ba iadei bad kane ka reservation polisy neka bhah thungkam thungjam. Bad haba ia shongkai dihduma, bad bam kwai, para maki ki ju ia kylli iwei ia iwei, bad kumjuh ruh para long-kmie, ki ong hato u diengkot bala thew daka expert committe halor ka reservation polisy u labiang pura ? ka jubab kaba ngi shait iohsngew bunsien ka long em, bad balei em ? haba ngi iohsngew ka long kumne, mynshuwa 50 snem ki don tang arliang mamla, wei u khynriam u pnar u bhoi u war bad u garo hynrei mynta pat mar ia kynjoh 51 snem ka jylla lamih lailiang mamla bad kita ki mamla kiba dangmih thymmai ki dei ki khasi II kaba mut khyllew, ha nga mei, arsap, sarong, bad ingkhong shalangmat ia kaba ngi la iohi haki kot khubor bad ki dei kine kein ki bnoh kiba woh kjat wat iaka expert ne wat iaka search committee.Ngi la iohi shai kdar ba lada u thyrnia u ialam u ksai un bud beit, bad lada kata ka expert ne ka search committe kam lah ban wanrah ia ka jing iasuk ne mynjur lang kawei. Ka jingshah kdew kti hata por kan keit sha kitei ki arsap bad kita ki ingkhong shalangmat.Namar kata paitbah sian kum u bsein jemnud kum ka paro, bad ngi kyrmen ba u diengkot ban sa thew da katei ka committee halor ka reservation polisy un long uba biang pura

Kyndit ka tnad ka khein,

Baroh ka shnong ka smiej’

Dei ha u Rangbah kein,

Ia u baroh ki briew ki ieit.