Ki lad ïoh jingsumar ba jemdor ïa baroh

Ka dei hangne ba ka jingsaindur thymmai ia ki kam digital kiba la don lypa shuwa ban sdang ka khlam ki la iarap bha.

Ka koit ka khiah ka long kum u rishot uba donkam bha. Lada ngi antad ia ka roi ka par jong ka India ha kine ki 25 snem ban wan, kane kan iarap ban sngewthuh ia ki kam ba kongsan ba ka Sorkar bad ki nongai jingsumar shimet ki dei ban peit kham bniah khnang ka bynta ka ri kaba bun paid duh ka lah ban long ruh ka ri kaba riewspah tam – kaba pynbiang ia ki lad ioh jingsumar kiba bha bad kiba jemdor ban pynduna ia ka jingkhlad noh jong ki briew bad ruh khnang ban kyntiew ia ka bha ka miat jong 1.43 billion ngut ki briew.

Ym lah ban len ba ka don ka jingiadei hapdeng ka koit ka khiah jong u briew, ka jinglah jong u ban pynmih ia ka spah bad ka roi ka par jong ka ri ha ka ioh ka kot. Katba ka India ka trei ban kot sha ka ioh ka kot kaba $25-trillion, kaba don nongrim ha ka roi ka par kaba ryntih lang ia baroh, ka dei ban pdiang ia ka rukom treikam ba bun bynta ban pynbeit ia ki jingeh ha ki kam ka koit ka khiah bad kiba dang kham heh namar ki jinglong bapher bapher, ki rukom im, ki khniang jingpang ba dang kylla, ki khlam kum ka COVID-19 bad ki jingeh kiba iadei bad ka mariang. Ka dei ruh ban wad ia ki lad ban pynbeit ia ki jingeh kiba la shong tynrai ha ki kam ka koit ka khiah ha ka ri kum ki jingiapher hapdeng ki jylla bad ki jingiapher hapdeng ki jaka sor bad ki jaka nongkyndong, ka jingduna ki nongai jingsumar, ki jingduna ha ki lad ai jingsumar ha ki hospital hapdeng ki nongbahtier-I, II bad III.Ha kaba iadei bad kine baroh, ka jingpynbiang ia ki lad ioh jingsumar ia baroh ka kylla.

Ka India ka la shim ia ki sienjam kiba heh ban kyntiew ia ki lad ioh jingsumar kiba jem dor lyngba ki skhim ba kham thymmai hapoh ka National Health Policy, 2017. Ka Sorkar ka la sdang ia ki sienjam kiba bun khnang ban pynbiang ia ki lad ioh jingsumar ha baroh ki jaka da kaba peit kham bniah ruh ia ki jingmyntoi ha ki kam ka koit ka khiah kiba iadei bad ki kam digital bad ka teknoloji.

Kum ban shu kdew, ka la seng palat 1.5lak tylli ki Ayushman Bharat Health and Wellness Centre bad kala tei iaka rynsan jong palat 9,000 tylli ki Jan Aushadhi Kendra kiba pynbiang ia ki dawai ba shna hi ha ka ri sha palat  700tylli ki distrik. Hynrei kawei na ki sienjam ba kongsan tam na ka bynta ka jingpynbiang ki lad ioh jingsumar ia baroh ka dei ka Ayushman Bharat PM-Jan Arogya Yojana kaba ai jingshakri ia jan 55 klur ngut ki briew kiba kynthup 40% jong ki briew kiba duk tam ha India da kaba pynbiang haduh T 5 lak ha ka shi snem ia man ka longiing ha kaba iadei bad ki jinglut jingsep haba thiah hospital.Kane ka skhim ka ioh jingkyrshan na ki kompani shimet bad ka pynthikna ba kito kiba donkam ia ka jingsumar kaba kham bniah ki don lad ban ioh ia kane.

Katba ngi la iohi ia ka jingduna jong ka khlam COVID-19, ki jingshem ha kaba iadei bad ka jingbankhia ki lad ai jingsumar ki dang sah bad ngi. Ka Covid kaba sah slem, ka jingbun shuh shuh ki jingpang bym iabit, ka jingpynslem ban leit phah sumar bad ka jingkhlain shuh shuh ki dak jingpang namar ka Covid – baroh kine ki lah ban kiew sha ka jingkylla sha ka jingbankhia ha ka ioh ka kot ha ki por ban wan. Kane ka long kaba jynjar namar kiba bun ki briew ha ka ri ki dei kiba sah ha ki jaka nongkyndong kiba dang duna ka jingdon ki doktorwatla ka don ka rynsan jong ki lad ai jingsumar, watla ki la kham bun ki medical kolej.

Ka dei hangne ba ka jingsaindur thymmai ia ki kam digital kiba la don lypa shuwa ban sdang ka khlam ki la iarap bha.Ka app telemedicaine jong ka Sorkar,ka eSanjeevani ka la iarap ban weng ia ka jingeh ban ioh jingsumar ki nongpang kiba don ha ki jaka nongkyndong ha kaba ki donkam ia ki doktor kiba la kham pyntbit na ki jaka sor. Hapoh lai snem ba la sdang ia ka, ka la lah ban ai jing-iarap ia palat 10 klur ngut ki briew. Ki kompani shimet ruh ki la shim shibun ki sienjam ban weng ia ki jingeh ha ka jingpynpoi ia ki jingshakri sha baroh ki jaka. Ha ryngkat ka telemedicine ba ki pyndonkam ban ai jingshakri ia ki nongpang kiba don ha ki jaka ba jynjar ban poi, ki kompani ai jingsumar ki la sdang ruh ia ki remote critical care services (e-ICUs).

Ki sienjam jong ka Sorkar, kum ka National Health Stack bad ka National Digital Health Mission, ki la tei ia ka nongrim kaba skhem na ka bynta ki lad ai jingsumar kiba iaid beit iaid ryntih kiba iarap ruh ia ki nongai jingsumar ba kin ai ka jingshakri kaba bha.Namar ka jingbun ki nongpyndonkam ia ki smartphone bad ka jingpdiang ia ki lad ai jingsumar digital, ki lad jingpynbeit kiba jemdor ki dang pyndap ia ki jaka ba suda ha ki lad ioh jingsumar jong ki briew kiba don ha ki jingeh bapher bapher. Kine ki atiar ki kyntiew ruh ia ka bor ban tehlakam bad lap mardor ia ki jingpang bad kane ka iarap bha ha ka jinglut jingsep ban ioh jingsumar hadien bad kumta ka kyntiew ia ka bha ka miat jong ki briew.

Ki lad ai jingsumar digital ki plie lad ruh ia ka jinglum bad ka jingbuh ia ka data kaba iarap bha ha ki kam ai jingsumar paidbah bad ka jingthaw ia ki polisi. Kane ka plie lad ia ki nongai jingsumar ba kin pynkhreh ia ki rukom treikam jong ki ban tehlakam ia ki jingpang, ba kin trei haba don kano kano ka jingpur jong ka jingpang, bad ruh ban kyntiew ia ka koit ka khiah. Kum ban shu kdew, ka lah ban kyrshan ia ka jingbuddien ia ka jingkhie bad jingbun jong kano kano ka jingpang bad kane ka plie lad ia ka jinglap ia ki jingeh kiba dang mih ha ka koit ka khiah khnang ban lah ban shim ia ki sienjam kiba donkam.

Ki prokram Sorkar, ki jingsaindur thymmai jong ki lad ai jingsumar shimet bad ka jingpdiang ia ki lad digital ki la pynkylla ia ka ‘koit ka khiah kaba jemdor ia baroh’ bad ki la tei ia ka rynsan kaba pynbiang ia ki lad ioh jingsumar bad kaba kylla katkum ki jingdonkam ban pynduna ia ki jinglut jingsep ha ka jingioh jingsumar bad kumta ki don ka bynta kaba khraw bha ha ka jingiada na ki jingpang.

                                                                Dr. NareshTrehan

Chairman & Managing Director, Medanta Heart Institute, Gurugram

                                                                       PIB