Ka Meghalaya ka la donkam kham bun ki konstitwensi Assembly, Lok Sabha

Nalor jong ki konstitwensi Assembly, la donkam ruh ban pynkha sa kumba artylli ki konstitwensi sha ka Lok Sabha.

Ka Meghalaya ka long kawei na ki jylla kaba la donkam shikatdei kham bun ki konstitwensi jong ka ïingdorbar Thawaiñ ka jylla (Assembly) bad ka ïingdorbar thawaiñ jong ka Ri (Lok Sabha). Kumba ka long mynta, ka Meghalaya ka don 60 tylli ki konstitwensi sha ka ïingdorbar Thawaiñ ka jylla bad tang artylli sha ka Lok Sabha. Wat la ka jingdon briew ha jylla kam ïa kot bor bad kiwei pat ki jaka jong ka Ri, hynrei hap ban peit pat na ka jingïar jong ki jaka. Kum ka nuksa, ki konstitwensi kum ka Mawlai, Mawhati, Jirang, North Tura bad kiwei ki la heh ha ka jingïar ka jaka bad ka shitom ha ka liang ban synshar-khadar. Ka Mawlai konstitwensi ha ka ilekshon MLA ka don kumba 50,000 ngut ki nongthep ‘vote’. Kumno ngin khmih lynti ba u MLA u lah ban shakri ïa kita ki 50,000 ngut ha ka rukom kaba dei? Wat ha kaba kut jong ka san snem ka jinglong MLA, ngim tharai ba u MLA ka Mawlai un lah ban ai jingïarap sha baroh ki shnong ki thaw kiba don ha ka konstitwensi.

Nalor jong ki konstitwensi Assembly, la donkam ruh ban pynkha sa kumba artylli ki konstitwensi sha ka Lok Sabha. Mynta ngi don tang ïa ka Shillong bad Tura Parliamentary Constituency – 36 tylli ki konstitwensi Assembly ki hap ha Shillong bad 24 tylli ki konstitwensi Assembly ki hap ha Tura. Shisien pyrkhat tang na ka jingdon ki jaka, ka la eh palat ïa ki MP ba kin ai jingshakri. Hooid, kumba la kdew haneng, ngim lah ban ïakhun bad kiwei ki jylla ha ka jingbun paid. Tangba kam bakla lada pynbun ïa ki konstitwensi da kaba peit ïa ka jinglong jingman ki jaka.

Ka rukom long ka jaka ha Meghalaya ka dei ba ki shnong ki thaw ki jngai iwei na iwei. Ha ka por ïalap ilekshon, ki kyrtong ki syllang ban poi lut sha baroh ki shnong ki thaw. Ban pyndap pynbiang ïa baroh ki shnong ki thaw ha ki konstitwensi kiba ïar lyngba ki skhim ka long kaba jynjar. Yn ai tang ïano? Yn pynduh ïano? Yn pynbiang ïano? Haba ka long ha kane ka rukom, kan mih beit ka jingbym ïa biang ha ka jingroi ka jingkiew. Uwei pa uwei u MLA u ïoh ïa ka skhim kaba T. 2.5 klur ha ka shi snem lane kata ka ‘MLA Scheme’. Lada ngi pyrkhat bha, kane kam pat long eiei na ka bynta ki konstitwensi kiba bun paidbah bad kiba ïar.

Ka la dei biang ka por ïa ka Election Commission jong ka Ri India (ECI) ba kan thung da ka Delimitation Commission ka ban ai jingmut halor ka jingphiah ïa ki konstitwensi lane ban pynbeit thymmai ïa ki shnong ki thaw lane ban pynkha ïa ki konstitwensi bathymmai khnang ba ki paidbah kin ym mad jingeh ynda la dep ka ilekshon. Hynnin ka sngi, ka ECI ka la pynmih ïa ki jingai jingmut ban pynbeit thymmai ïa ki 126 tylli ki konstitwensi Assembly bad 14 tylli ki konstitwensi Lok Sabha ha Assam. Ka la don ka jingshim noh jong ki jaka na kiwei ki konstitwensi bad ban ai sha kiwei pat. Ka la don ruh ka jingai jingmut ban pynmih ïa ki konstitwensi bathymmai. Ïa kane ka jingpynbeit thymmai ïa ki konstitwensi ha Assam la leh katkum ka khanasamari (Census) jong u snem 2001.

Ïa kaba kum kane kajuh la i donkam ban leh ha Meghalaya ruh hashwa ka ilekshon MLA ha u snem 2028 namar ka jinglong jingman ka dawa kumta. Khyndiat snem mynshwa, ka la don ka jingpynbeit thymmai ïa ki konstitwensi baroh ha kaba ki don ki konstitwensi kiba la shah pynduh noh ban pynmih ïa ki bathymmai. Ka nuksa ka long kum ka Umsning konstitwensi ha Ri-Bhoi. Kane ka la mih ha u snem 2013 da kaba shim ïa ki shnong ki thaw kiba ju don bad ka Umroi bad Nongpoh konstitwensi. Ha kajuh ka rukom, la dei ban peit bniah biang sa shisien ïa baroh ki 60 tylli ki konstitwensi bad kumjuh ruh ban pynkha ïa ki konstitwensi Lok Sabha.