Ka UCC kan wanrah ka huri-hura, donkam ban kyntait shi syndon ïa ka: HYC

“Ka seng ka sngew ba ki mat treikam kum ka UCC kan wanrah tang ka huri-hura bad donkam ban kyntait shi syndon ïa ka,” ong ki nongïalam.

Shillong, Naitung 04:

Ka Hynñiewtrep Youths’ Council, Sengkmie (HYC) ha ka Sngi Ba-ar ka la phah jingthoh sha ka shlem treikam Member-Secretary, 22nd Law Commission ka India, New Delhi ban pynpaw ka jingpyrshah halor ka jingpyrkhat ban wanrah ïa ka Uniform Civil Code (UCC) hapoh ka ri. 

Ka seng ha ka kyrwoh ba la phah sha katei ka shlem treikam haba pynpaw ïa ki jingsngew bad ki jingai jingmut halor katei ka bynta ka la ong, “Ngi kwah ban pynkynmaw ïa ka Commission ba ka Meghalaya ka kynthup ïa ka Ri-lum Khasi, Jaiñtia bad Garo. Ha ka por ba ka India ka la ïoh ïa ka jinglaitluid, ka Khasi State ka la soi ïa ka Instrument of Accession & Annexed Agreement (IOA & AA) ban pynïasoh sha ka India bad lyngba kine ki jingïamynjur, ka Ri-lum Khasi bad Jaiñtia ki la hap hapoh ka India. Katkum ka IOA & AA, ka Sorkar India ka la kular ban ïada bad pynneh-pynsah ïa ki riti-dustur ba kyrpang jong ki Khasi-Jaiñtia/Hynñiewtrep hapoh jong ka India. Kumta, ka dei ka kamram jong ka Sorkar India, ka Sorkar Jylla bad ki Autonomous District Council (ADC) ban bteng ha ka ban ïada bad pynneh-pynsah ïa ki riti-dustur ba kyrpang jong ki Khasi-Jaiñtia/Hynñiewtrep kumba la kdew ha ka IOA & AA.”

Ka seng ka la ong ruh ba ki nongpynwandur ïa ka Riti Synshar ka Ri ki la don u pud ban burom ïa ki kyndon ka IOA & AA bad ki hok jong ki Khasi-Jaiñtia/Hynñiewtrep ban ïada ïa ki riti-dustur ba kyrpang da kaba kynthup hapoh jong ka Riti Synshar ka Ri ïa ki kyndon ban ïada bad pynneh-pynsah ïa ki riti-dustur ba kyrpang jong ki Khasi-Jaiñtia/Hynñiewtrep da kaba kynthup ïa katto-katne ki kyndon hapoh ka Riti Synshar ka Ri kum ka Article 29, Article 244 bad ka Khyrnit ba 6 jong ka Riti Synshar ka Ri.

Ha kajuh ka por, ka seng ka la kdew ba ïa ki ADC ha ka Jylla hapoh ka Khyrnit ba 6 jong ka Riti Synshar ka Ri la pynkhamti ban shna ïa ki aiñ halor ka shongkha-shongman, pyllait san-shyieng, jingïoh pateng ïa ki jingdon-jingem, riti-dustur ba kynthup ïa ka tynrai, jingting khun, ka synshar ba kyrpang jong ka kur lem bad kiwei-kiwei ki aiñ shimet.

Ka la kdew ruh ba la palat 72 tylli ki snem ka jingdon jong ki ADC hapoh ka Jylla, lah ban ong ba ki la pyndep hi katto-katne ka kamram ban ïada bad pynneh-pynsah ïa ki riti-dustur ba kyrpang jong ki Khasi-Jaiñtia/Hynñiewtrep haba ïadei bad ki mat halor ki aiñ shimet.

“Ki trai-ri trai-muluk jong ka Jylla ki dang shaniah ha kine ki ADC bad ki dang kwah ban synshar dalade da ki riti ki dustur halor ki aiñ shimet bapher-bapher. Ki trai-ri ka Jylla ki pyrshah jur ïa kano-kano ka sienjam ba la shim da ki bor ba dei khmih ban pyntlot ïa ki riti-dustur kiba don ha kine ki jaka lum naduh ki por barim bajah. Kumta ngi lah ban ong ba ki trai-ri ka Jylla ki pyrshah jur haba ïadei bad kano-kano ka jingpyrkhat ban wanrah ïa ka UCC naba kane ym tang ba kan pyntlot hynrei kan bujli ïa ki riti-dustur ba don hapoh ka Jylla,” la ong ka kyrwoh na ki nongïalam ka seng.

Haba kdew ba ki aiñ shimet kum ka shongkha-shongman, pyllait san shyieng, jingïoh pateng, ting khun, baibam, bad kiwei-kiwei ki dei ruh ki bor jong ka Sorkar Jylla, ka seng ka la ong ba ka Jylla ka la dep ban mynjur ïa ki aiñ bapher-bapher halor ka shongkha-shongman, jingïoh pateng bad kiwei-kiwei bad ïa kine la pyntreikam bad pdiang da ki nongshong shnong ka Jylla.

Kumjuh haba pynkynmaw ba ka India ka dei ka ri kaba kdup ïa bun jait ki niam, ka seng ka la ong ba ka Riti Synshar ka Ri ka la kular ban ïada ïa man la kawei-pa-kawei ka niam bad ka jinglong kyrpang jong ki.

“Ka Meghalaya ka dei ka Jylla ha kaba bun ki nongshong shnong ki dei Khristan bad ki don ruh kiwei pat kiba bud ïa ki niam tynrai lem bad kiwei-kiwei ki jait niam kum ka Hindu, Muslim bad kiwei-kiwei. Ngi sngew ba ka UCC kan pyntlot ïa ki niam ha ki bynta ba ïadei bad ka shongkha-shongman, pyllait san shyieng bad kiwei-kiwei bad sngew ruh ba ka dei ka kamram jong kano-kano ka Sorkar ban burom ïa man la kawei-pa-kawei ka niam da kaba shah ïa kine ki niam ban bud la ka jong ka dustur ba kyrpang ban ym ban bujli ïa ki da ka UCC,” ong ka seng.

“Ka seng ka sngew ba ki mat treikam kum ka UCC kan wanrah tang ka huri-hura bad donkam ban kyntait shi syndon ïa ka,” ong ki nongïalam.

Shuh shuh ka la bynrap ba ka 21st Law Commission ka India hadien ka jingkhmih bniah halor ki ka jingwanrah jingkylla ha ka aiñ longïing-longsem hapoh India ka la aiti ïa ka kaiphod jong ka ha u Nailar, 2018 bad ka la ai jingmut ba ka UCC kam donkam bad kam bha.

“Halor kitei ki jingkdew, ngi kwah ban ai jingmut ïa ka Commission ban pynsngew sha ka Sorkar India ban ym dei ban pyntreikam ïa ka UCC ha Meghalaya namar kane kan sa pyntlot bad bujli ïa ki riti-dustur kiba la don lypa, kan pyntlot ïa ki kyndon jong ka Khyrnit ba 6 bad ki bor jong ki ADC bad kan tuklar ruh ïa ki kam ba ïadei bad ka niam. Ngi ai jingmut ruh ba ka Commission kan ai jingmut sha ka Sorkar India ban ïarap ïa ki ADC hapoh ka Jylla da kaba kyrshan pisa ïa ki nalor kiwei-kiwei ki jingïarap ban pynbeit pynryntih bad pynlong aiñ ïa ki aiñ shimet,” pynkut ka kyrwoh ka seng ba la phah sha ka Commission.