
Dr. Boss L. Marthong
New – Nongstoiñ
Ha ka jaitbynriew Khasi baïar ki don bun ki jait ktien ha la ki jong ki jong ki shnong ne ki thaiñ hapoh ri Khasi Jaiñtia ba ïar nuksa kum ïa ka Masi don kiba khot ka Masei, ka Masoi, ka Masew, ka Masu ha la ka jong ka jong ka ktien shnong ka ïapher na kawei kawei ka shnong ne na ka thaiñ. U Rev. Thomas June u Pastor bad u Nongïalap niam Khristan jong ki Phareng na Ri Wales da ka jingkhot u Blei sha ka kam Pastor bad kum u Missionary bad ïalap Niam Khristan sha kawei pat ki ri jong ka Pyrthei. U la wan poi iuh kjat tiap ha shnong Sohra ha ka 22 tarik u bnai Jylliew 1841, haba u la iaid lynti da kiba bun bnai da ka jhad lyngba ka du-riaw, ynda u la shong katto katne bnai ha Sohra u la sngewthuh ba ki briew hangne ki long kiba ïapher shibun kim don tang kawei ka ktien ban ïa sngewthuh lang da baroh ki jaidbynriew Khasi kawei ka shnong ka kren da kawei ka ktien kawei pat ka Shnong ka kren da kiwei pat ki ktien kim ïa sngewthuh ktien satia. U Thomas June u la rai skhem ban hikai ban sngewthuh ïa ka ktien shnong sohra bad hadien shisha u la nang ban kren paka pura ïa ka ktien shnong Sohra. U la shem ruh ba hangne ha ri lum Khasi ki don ka rukom Synshar Shnong ka rukom Synshar Hima, ha ki jong ki jong ki Hima Syiem kiba rit, hynrei kim don satia tang kawei ka ktien ban ïa sngewthuh lang da baroh ki Khasi bad kim don satia la ki jong ki dak thok ïa ka ktien jong ki. Kumta ban suk ha kam Niam Khristan, kam ïalap bad jingrwai niam bad i kam pule Baible ka ktien U Blei, u la thaw noh da ki dak Khasi ktien Nong Sohra da ki dak Roman khnang ban lah ban pyniaid shaphrang ha ka kam niam bad la plie ruh ïa ka rukom Hikai skul ha Sohra ka bym pat ju don mynno mynno ruh hapoh ri Khasi Jaiñtia bad la hikai ruh ïa ki dak thoh Khasi ha skul, u la thaw ïa ki dak thoh Khasi naduh u dak ba nyngkong u A B K D haduh u dak ba kut u Y, kane ka jingtrei shitom jong u ka la long kaba jop shisha bad u la long u nongseng bad u Kpa ki dak Khasi.
(The founding Father of the Khasi Alphabet) ka Sorkar Meghalaya jong ngi ruh ka la shem bad sngewthuh ïa ka jingtrei ba kordor jong u Rev. Thomas June, ka la ai shuti ha man ka 22 tarik, June ban rakhe kynmaw burom ia u Thomas June (June 22 is the cele-brated as Thomas June day) kaba dei ka sngi ba nyngkong eh ban wan iuhkjat u Thomas June ha Sohra ha ka 22 tarik June 1841. Hadien ba u Thomas June u la dep thaw ïa ki dak Khasi ha ka ktien shnong jong ki Nong Sohra bad la hikai ïa ki ha ki skul bad la ai jingkren ia kane ha ki jingiaseng kane ka ktien shnong Sohra ka kylla long noh ka ktien khasi baïar salonsar ka ri Khasi Jaintia bad la ithuh noh ïa kane ka ktien Sohra kum ka ktien Khasi salonsar ha ki skul jong ka ri Khasi Jaiñtia baroh, ka la kylla long noh ka ktien Kmie (Mother Tongue) jong ki khun ka ri Khasi Jaiñtia baroh. Ka ktien Sohra ka long kaba phylla haduh katta katta haba ngi ju leit kylleng kylleng sha ki shnong nongkyndong don shibun ki ‘riew Tymmen ki bym nang satia ban kren Khasi Sohra haba ia kren ym ia sngewthuh namar ki kren beit da ka ktien shnong lajong hynrei haba duwai bamja pat ki nang thik thik ban duwai ktien Sohra (Khasi). Nga ju mutdur ba lada u Thomas June un wan iuhkjat nyngkong ha Jirang ne ha War Jaiñtia kan long kaba eh haduh katta katta ba ki briew kin sngewthuh ia ka ktien jong ki namar ka long kaba eh shsiha ban sngewthuh haba ki Nong Jirang bad na ki Thaiñ Jaiñtia ki ju wan shim dawai bad nga ha Nongstoiñ haba ki ïa kren para ma ki da ki ktien jong ki ngam lah ban sngewthuh eiei shi kyntien ei ei shikyntien ruh kaei ki iakren wat la ki dei ki para Khasi, Nga ngeit ba ka jingiuhkjat nyngkong eh u Rev. Thomas June ha Sohra bad ka jingthaw dak thoh Khasi da ka ktien Sohra ka long ka plan bad ka jingpynïaid jong u Blei.