Ka rel sha East Jaiñtia Hills

Hynrei kine ki projek kim pat poi shano-shano namar ka jingjur ka jingpyrshah na kiba bun ba lang.

U Myntri Rangbah Conrad K Sangma ha kine ki khyndiat sngi u la pyntip ba ka jingpeit bniah ka dang ïaid shakhmat ban sngewthuh la ka long ne em ban pynpoi ïa ka lynti ïaid rel haduh ka East Jaiñtia Hills. Ha kaba ïadei bad sha Khasi Hills bad Ri-Bhoi, u Conrad u la ong ba ïa mynta la pynsangeh shwa ïa ka jingthmu ban pynpoi lynti ïaid rel bad namarkata, ïa ka pisa ba la mang na ka bynta ki lynti rel ha Khasi Hills bad Ri-Bhoi yn pyndonkam noh sha kiwei pat ki projek rel ha kane ka jylla. Kham mynshwa, ka Sorkar Pdeng ka la tyrwa ban shna ïa artylli ki projek rel ba kynthup ïa ka lynti rel ba 22 km na Tetelia sha Byrnihat bad ïa ka lynti rel na Byrnihat sha Shillong kaba 108 km. Hynrei kine ki projek kim pat poi shano-shano namar ka jingjur ka jingpyrshah na kiba bun ba lang.

Ha kaba ïadei bad ka jingpeit bniah ban ïoh pynpoi lynti rel sha East Jaiñtia Hills, u Conrad u la ong ba yn ïakren ruh bad ki nongshong shnong bad kiwei-kiwei hashwa ban shim rai la yn pyntreikam ne em ïa kane ka projek. Lehse kane ka jingpeit bniah kan nang kham shimpor namar ka dei ka kam kaba kyllaiñ. Haduh mynta, dei tang haduh Mendipathar, North Garo Hills, ba ka rel ka la poi ha Meghalaya, bad ïa kane la pynïasoh na ka lynti ïaid kaba na Dudhnoi, Assam. Ha u snem 2014, la plie ïa kane ka lynti ïaid jong ki rel kiba kit mar. Na Dudhnoi sha Mendipathar, ka lynti ïaid rel ka long kumba 22.823 km eiei hapoh ka jingpeit bad jingpynïaid ka North East Frontier Railway.

Ka East Jaiñtia Hills ka don ha khappud bad ka Barak Valley jong ka Assam ha kaba ka steshon rel ka la don lypa ha Silchar. Ka jingjngai na Khliehriat sha Silchar da ka kali ka long kumba 119 km eiei. Lehse ka jingphaikhmat ka Sorkar Pdeng bad ka tnat rel sha East Jaiñtia Hills ka long namar kane ka daw kumba long ka lynti rel na Tetelia sha Byrnihat kaba ïa mynta la hap ban pynsangeh noh shwa. U Conrad u la ong ba ka Sorkar Pdeng kan ym ap sah, bad ka lah ban pynduh pyndam noh shisyndon ïa ka projek rel kaba dei ban wan na Byrnihat sha Shillong bad ïa ka pisa yn ai noh sha kiwei pat ki jaka kiba dang donkam. Ngim lah ban len ba ha ka Ri India kaba ïar, kin don beit ki jaka kiba kwah dik-dik ban ïoh ïa ki lynti rel. Ka Sorkar India kan ym leh bakla lada ka pynduh pyndam noh ïa baroh ki projek rel ba la mang na ka bynta ka Meghalaya bad ban ai noh shawei.

Hadien katei ka jingïathuh jong u Conrad, kiba bun ki kynhun ki la pynpaw ïa ka jingpyrshah kaba jur ba kim kwah ba ka lynti rel kan poi shaduh sha East Jaiñtia Hills. Ka jingsheptieng ka long ba ka jingwan jong ki rel kan plie lad ïa ka jingrung kyrthep jong ki briew kiba nabar khamtam ba ka Meghalaya kam don ïa ki aiñ kum ka Inner-Line Permit (ILP) ban peitngor ïa ka rung ka mih jong kito kiba nabar. Lehse ka lah ban long ka jingshisha ba ki briew kiba nabar kin wan tur sha Meghalaya lyngba ki rel namar ka kham lah ban kit bun shah ïa ki nongleit nongwan haba ïanujor bad ki kali ne ki bos. Bad lehse ka sorkar Meghalaya kan ym lah ban pynbiang ïa ki nongtrei nongktah ki ban peitngor ïa kata ka jingwan jong ki. Lada wan shisha ka rel, lehse yn donkam da ki hajar ngut ki nongtrei sorkar ba kin ap ha man ki steshon rel ban peit mano uba kwah ban shong duh ha Meghalaya bad mano uba shu wan kai ne donkam.

Imat kumba ka long mynta, ym don lynti ban pynpoi rel sha ka Rilum Khasi Jaiñtia namar kiba bun ba lang kim mon satia bad kam don jingmyntoi ïa ka Sorkar India lane sorkar jylla ban shu pynbor ïa ki nongshong shnong ba kin pdiang ïa kaei kaba kim sngewmon. Namarkata, kan bha shibun eh ïa ka Sorkar India ba kan pynmih hukum ban pynsangeh noh ïa kita ki jingpeit bniah ne ki jingwad bad ki jingpynbunkam bad ban rah noh ïa baroh ki projek rel na Rilum Khasi Jaiñtia sha kiwei pat ki bynta jong ka jylla lane ka Ri bad ban ai sha kiba mon ban pdiang bad kiba donkam ïa ki rel.