Katto katne snem mynshwa, u Martin Luther King Jr., uwei na ki ’riewkhraw ka Ri America uba la ïakhun na ka bynta ka hok ki nongshong shnong ki bym dei ki doh lieh, u la ong “Ka jingbymdon ka hok ha kano-kano ka jaka ka long kaba buh jingma ïa ka hok ha baroh ki jaka.” (Injustice anywhere is a threat to justice everywhere). Kine ki kyntien ki sngewïahap shikatdei bad ka jinglong jingman ha Manipur. Ka ding ka la klang ha Manipur naduh ka 3 tarik Jymmang, 2023, bad haduh mynta. Ngim tip haduh lano kane kan bteng. Ngi kiba don shabar jong ka Manipur ngi ïohi ba ka sorkar jylla ka la pulom ban teh lakam ïa ka jingïakynad bad ban wanrah ïa ka jingsuk.
Dang ha ka Sngi Palei, ka Ri India ka la kyndit ha ka Sngi Balang hadien ba kawei ka dur khih (Video) ka la paw pyrthei halor ka jingshah pynïaid lyngkhuit ki arngut ki kynthei ha Manipur. Katkum ka jingpyllait khubor na ka kynhun Indigenous Tribal Leaders’ Forum (ITLF), la ong ba katei ka jingshah pynïaid lyngkhuit ki arngut ki kynthei kiba dei ki Kuki-Zo ka la jia ha ka 4 tarik Jymmang, 2023, shi sngi hadien ba ka jingïakynad jaitbynriew ka la sdang ha Manipur. Kane ka kynhun ka la kynnoh ba ka ‘video’ kaba la saphriang mynta ka sngi ka pyni ba u paidbhur Meitei u la pynïaid lyngkhuit ïa arngut ki kynthei Kuki-Zo sha kawei ka pynthor ha kaba ki la shah leh be-ijot ha kiba bun ngut. Ka la ong ba katei ka la jia ha ka shnong B Phainom kaba hap ha Kangpokpi distrik ha ka 4 tarik Jymmang. Ka ITLF ka la dawa na ka Sorkar Pdeng, Sorkar Manipur, National Commission for Women bad ka National Commission for Scheduled Tribes ban shimkhia halor katei ka jingjia bad ban leh ïa kaba donkam ban kem ïa kiba donkti.
Ki pulit ka Manipur ki la ong ba ki dang ïaleh katba lah ban kem ïa ki briew kiba la donkti ha katei ka jingjia. Ki la ïathuh ba ïa ka jingujor la pynrung ha ka thanat Nongpok Sekmai (Thoubal Distrik) pyrshah ïa ki briew bym lah ban ithuh hynrei kiba la kieng atiar bad ka jingtohkit ka la sdang. Mynta ka sngi pat, ki pulit ki la ong ba ki kem ïa saw ngut ki briew kiba la donkti ha katei ka jingjia. Kaei kaba pynpyrkhat ïa ngi ka long ba lada jia ba katei ka ‘video’ ka khlem paw paidbah hynnin ka sngi, kaei ka ban jia? Ka dei ka jingjia kaba naduh ka 4 tarik Jymmang, 2023, hynrei ka ‘video’ ka dang paw hynnin ka sngi kaba mut ba baroh shi katta, ym shym la don satia ki ban wad ïa kiba la donkti ban pynïaid lyngkhuit bad leh be-ijot ïa kitei ki kynthei. Kane ka dei ka jingpulom kaba khraw na ka liang ki bor ba pyntreikam ïa ka aiñ. Ka hok ka dei ban ïeng rasong khnang ba kan long kum ka jingsneng ïa kiwei kiba don kum kajuh ka jingthmu bad jingmut.
Na ka bynta ki nongshong shnong kiba dang don ka jingïatiplem, katno ka i pang met, pangnud bad isaitmet ban ïohi ïa ka jinglong ’riewkhlaw jong ki para briew kiba la duh noh ïa ka jingïatiplem ka jong ki namar ka jingïakynad jaitbynriew. Ka khlem don shuh ka jingmap ïa ka longrynïeng ka manrynïeng jong ki kynthei, bad tang na ka daw ba ki dei na kawei pat ka jaitbynriew, u paidbhur u la leh ïa ka sang ka ma kaba ym sngewlah shuh ban ïa mutdur. Ngim dei ban sngap haba don kum kine ki jingjia. Mynnin ka la jia ha Manipur, lashai ka lah ban jia sa ha Meghalaya ne ha kiwei pat ki bynta jong ka Ri. Lada ki ïa sngap jar, ka long kum ka jingai mynsiem ïa ki ’riewkhlaw. Ngi dei ban pynpaw ïa ka sur jong ka jingpynrem jur bad ka jingdawa ba ka aiñ kan leh da kaba tyngeh pyrshah ïa baroh kiba la donkti ha katei ka jingjia kaba la pynkhynñiuh ïa ka jingïatiplem jong ka Ri baroh kawei.
Ka long ruh kaba lyngngoh ba ka la shimpor ar bnai tam ïa u Myntri Rangbahduh ka Ri, u Narendra Modi, ba un kren halor ka jingjia ha Manipur naduh ba sdang ka jingïakynad. Mynne ka sngi ka dei ka sien banyngkong ba u la kren bad kata ruh ka long hadien ba kiba bun ki nongshong shnong ki la pynrem jur ïa ka jingshah pynïaid lyngkhuit jong kitei arngut ki kynthei. Lada dei ba kato ka ‘video’ ka khlem paw pyrthei, u Myntri Rangbahduh, uba ju smat ban kren ban khana halor ki mat kiba bun, un ym pat ang ïa la ka shyntur. U dei u nongïalam jong ka Ri bad u don ka iktiar bad ka jingkitkhlieh ban peit ba ka shongsuk shongsaiñ bad ka hok kan synshar. Kam lah ban long ba tang namar u dei ruh na kawei ka seng saiñpyrthei un ym lah shuh ban kren eiei ne leh eiei. U Myntri Rangbahduh u dei ban klet ïa kata ka jinglong dkhot jong ka seng bad ban kren ïa ki jingshisha kum u nongïalam uba don ïa ka iktiar bad ka jingkitkhlieh.
