Ha kine ki sngi, ka Supreme Court, kaba dei ka ïingbishar ba ha khlieh duh ka Ri, ka la pynlong ïa ka jingshong bishar halor ki mukotduma kiba ïadei bad ki jingjia ha Manipur kynthup ïa ka mukotduma ba la ai da ki arngut ki kynthei kiba la shah pynlaw bad pynïaid lyngkhuit ha u paidbhur ha ka 4 tarik Jymmang, 2023, kaba la pynkhih win ïa ka Ri baroh kawei. Ka Supreme Court kam banse shuh ban ong, haba ka la peit ïa ka kaiphod halor ka jinglong jingman ha Manipur, ba kiei-kiei kim ïaid beit shuh ha kane ka jylla katkum ki kyndon jong ka Riti Synshar ka Ri India. Naduh ka synshar ka khadar haduh ka jinglong jingman ka shongsuk shongsaiñ, ka Manipur kam i don jingkyrmen ba kan lah ban wanphai sha ka jingsuk namar naduh ka 3 tarik Jymmang, 2023 bad haduh mynta, ka jingïakynad ka dang neh.
Ka jingdon jong ka ïingbishar kaba dang im ka jingïatiplem ka long ka jingshngaiñ ïa ki nongshong shnong khamtam kito kiba la sngew kut lad. Kiba bun ki duh jingkyrmen ha ka rukom synshar khadar ka sorkar la ka dei ka sorkar ha Delhi ne ha ki jylla. Namarkata, da ka jingbym banse ki hap ban leit tied ïa ka jingkhang jong ka ïingbishar ban dawa ïa la ka hok bad ban phah ïa ka sorkar ban pynbeit. Ïa kane ngi ïohi ruh ha ka jylla jong ngi. Ka jingtuklar jong ka ïingbishar naduh ka kam tih bad khaïi dewïong be-aiñ haduh ka jingsniew ki surok bad ka jingjur ka dheng kali bad jingkhapngiah, ka la pynlong ïa ka sorkar jylla ba kan khih kan ksar bad ban wad lynti kumno ban teh lakam ïa ki jingbym biang, jingleh be-aiñ bad kiwei-kiwei. Watla katta ruh, ka ïingbishar ka ju pyntip ba ka sorkar kam sngap ïa ki hukum jong ka. Kane ka pyni ba ka sorkar kam burom wat ïa ka ïingbishar kaba ha khlieh duh ha ka jylla jong ngi. Shaei ngin ïa poi kum ka jylla lada kat ïa ki hukum ka ïingbishar, ka sorkar ka leh kum bym suidñiew eiei? Lada baroh ngi ïa long ha kata ka dur ba ngin ïaid lait na ki hukum jong ka ïingbishar, tang katta, kin sa mih ki huri-hura bad ki jingdkoh kiba bun rukom. Shisien ba ka ïingbishar ka la hukum, baroh ngi dei ban bud lym kumta kam don jingmut ban ïa buh ïa ki aiñ ki kanun kiba da ki spah tylli. Bad lada ka sorkar kam sngap ïa ka ïingbishar, ka la pyni da ka nuksa kaba sniew na kaba sniew tam sha ki paidbah.
Ha kaba ïadei bad ka jingjia ha Manipur, u muktiar jong ki arngut ki kynthei kiba la shah leh khlem akor, um kwah ba wat ka Central Bureau of Investigation (CBI) kan tohkit halor kato ka jingjia ha ka 4 tarik Jymmang. Lehse u sngewthuh ba ka CBI ka dei kaba hap hapoh ka Sorkar Pdeng bad kajuh ka seng kaba synshar ha Delhi, ka synshar lang ruh ha Manipur. Ngi la ïohi ha kiba bun ki jylla kiba synshar da ki seng ki bym don jingïadei bad ka BJP kumno ka Sorkar Pdeng ka la pyndonkam da ki kynhun tohkit kiba laiphew jait laiphew skit ban phah kem ïa ki nongïalam jong kita ki seng saiñpyrthei da kaba kynnoh ba ki donkti ha ki kam bamsap bamngem. Hynrei ïa kaba kum kane kajuh ka jingthwet bad jingkem kam ju kham jia ha ki sorkar ba synshar da ka BJP kumba ka long ha Meghalaya watla ki don bun bah ki kam bamsap bamngem kiba la paw naduh u snem 2018 ter-ter. Namarkata, ngim dei ban sngewlyngngoh lada don ki bym shaniah ha ka CBI bad kiwei pat ki kynhun tohkit ka Sorkar Pdeng.
Hynrei, ha kaba ïadei bad ka Manipur, ki don kiba la ai jingmut ban thung da ka Special Investigation Team (SIT) bad ïa ka jingtohkit jong kane ka kynhun yn peitngor hi da ka Supreme Court. Ki don ruh kiba la pynsngew ba lada jin ka Manipur ka dei ka jylla ba la synshar da ka Congress ne kiwei pat, naduh mynno ka la ngat ha ka jingshah synshar ha ka Sorkar Pdeng lane kata ka “President’s Rule”. Ma ngi kiba peit nabar ka Manipur ruh ngi la ïohi ïa ka jingtlot ka sorkar jylla ba kan teh lakam ïa ka jingïakynad haduh ba ki paidbah ki la shlan ban leit tuh sa ïa ki suloi na ktem ki pulit. Don ruh kiba pynsngew ba ka jingjia ha Manipur ka dei na ka daw jong ki briew kiba la wan rung be-aiñ na Myanmar. Don ruh kiba la ong ba kane baroh ka dei na ka daw ba ka sorkar BJP ha Manipur ka la leh da kaba tyngeh pyrshah ïa ki nongkhaïi drok.
Kine kiei-kiei baroh kin sa paw shai tang lada don ka jingtohkit ka bym shah liang ïa kano-kano ka kynhun. Lada kam don kum kata, ka jingshisha kan ym paw bad yn ym lah ban pynkut ïa ka jingïakynad katba ym pat lah ban lap ïa ka tynrai. Ngi ruh ngin hap ban ïakren halor ka mat kaba ïadei bad ka Manipur na ka daw ba kaei kaba la jia ha Manipur ka ktah lang ïa ki jylla ba marjan kum ka jingwan phet rieh ki nongshong shnong na katei ka jylla sha ka jylla jong ngi. Ngi khmih lynti ba baroh ki lanot jong ka jingïakynad bad ïaumsnam ha Manipur kin ïoh ïa ka jingbishar kaba hok bad ka bym shah liang. Ngi kyrmen ruh ba ka suk ka saiñ kan wanphai sha kane ka jylla da ka jingïatreilang jong baroh.
