Raphael Warjri
Naduh ba wan thombor ki phareng bad hadien pat la wan kyntur sa ki dkhar ki paidbynriew Khasi ki la shah iuhroit naphang haduh mynta mynne bad ym lah shuh ban ñiewtang ïa ka jingsyrtok ki paidbah, khamtam ki rangli juki. Khlem pat ïa kdew ïa kiba byllai ki nongkynti jong ki paradoh parasnam ba la bijai ei naduh kita ki por la kumba arspah snem mynshwa, hynrei kaba paw tyngkreiñ haduh mynta ba ki luk ki lak ruh ki mad bad iohi dei ka khyndew. Ka Riti Synshar jong ka Ri India ka ñiew ïa ki paidbynriew riewlum ba ki dang sahdien ha kiba bun ki liang bad la buhti ki kyndon aiñ ban ïada ïa ki hok tynrai jong ki riewlum. Kane ka la jia naduh ba la ioh laitluid bad haduh mynta dang shah iuhroit na ka por sha ka por ym tang da ki dkhar ki lyng-kien, hynrei da la ki paradoh parasnam lajong, kiba kloi ban kdup ïa ki mynder ban khwan shimet bad ban thombor ïa ki rangli juki na la rympei. Lehse don ki ban kynthoh ba ym myntoi ban tih ïa kaba la leit noh bad kren kutlad laiphew jait. Hynrei ka jingshisha ka long ba dang tang arspah snem mynshwa ym pat jlan than haduh katta katta ban phaidien bad thew ïa ka phangma kham jngai shuh shuh na ka bynta la ka Ri bad jaitbynriew.
Ki longshwa manshwa dang tang ha ka juk shwa ban wan thombor ki phareng ki dei ki nongkhaii ba radbah ha ka thaiñ, kiba la shang kylleng satlak pyrthei. Ka Ri Khasi ka dei kaba seisoh naduh mynnor haduh mynta mynne, hynrei la klun lut phar da ki mynder lyngba ki atiar sorkar bad ki kad khaii ba khraw jong ka Ri India. Nalor ka khaii, ki don ki riewtbit ruh ha ka liang jong ki jynthung jyntep khamtam ki kynbat dawai ba sumar sukher ban pynkhiah ia ki briew kiba ioh ki jingpang ba laiphew jait. Ha kane ka liang, la pynjulor pathar satlak ka Ri Khasi da ki seng khaii ba heh kiba ïa sylla bad ki kynrem rangbah jong ka sorkar jylla, naduh ki kher ki mer haduh ki yiarmangkalai. Ki marramew kum u dewiong, mawshun, bad kiwei kiwei, nangta ki soh ki pai ki jhur ki jhep, ki thied ki kynbat laiphew jait ki dei kiba da kynsai shisha na ka khyndew Ri Khasi, ba la pyrto da ki paidbynriew na kylleng ka pyrthei, hynrei mynta ki la sah tang kum ki hamsaia. Ki paidbynriew Khasi salonsar ki la shah lynshop jemrngiew ha ki mynder ki dkhar na kawei ka pateng sha kawei ka pateng. Kumta dang tang arspah snem eiei ba la shah iuhroit, ka dang don ka lad ban dang khie khlieh biang kum ka jaitbynriew. Kata ka jingpyrshang ban khie khlieh biang ka lah ban ym urlong ha ka pateng longbriew ba mynta, hynrei lada durut ban ïakhun khlem riej katta te u soh myntoi ban lait na kaba shah tehmraw yn sa ioh mad ioh kheit ki pyrsa ki ksiew ha ki pateng ban wan ha ka lawei.
Kumta kaba donkam mynta ka long ban hikai ïa la ki khun ki pyrsa shaphang ka ba tipthuh ban phaidien sha ka ba la leit noh, ban puson bad tih sani ïa ka daw bah ba la shah lynsher ka jaitbynriew. Ynda haba la lap ksai dei ban law ki sohkyrdot jong kata ka sohkyrdoh haduh ban da kham suk ban bteng pat ki pyrsa ba bud ryngkhi. Lehse ka juk mynta kam dei ban kyrkieh ban ioh mad ia ka jinglaitluid ba shisha, hynrei lada iai duriap ha kane ka pateng, yn sa kham sting ha ka pateng ba bud bad ha ki pateng ban wan yn sa poi ssha ka thong ban laitluid pura na kaba shah lynsher ha ki bor ba na sohshnong sohthaw na shiliang pud, khamtam na dewbah India.
Ban lap tduh ïa u ksai ba la sohkyrdot naduh arspah snem mynshwa, dei ban phaidien sha ka mynnor da ka jingtip kaba paka bad ba pura, khnang ba yn lah ban jyrthiaw ïa kita ki sohkyrdot bad law suki jai haduh ban da phngaw ka pyrthei ma-riang ha ka imlang sahlang. Ki don ki jingtynjuh ba ïa tyngkhuh ka imlang sahlang kiba kynshoit ïa ki paidbah ba kin thawshia ban bthat jubor ïa kita ki sohkyrdoh jong ka imlang sahlang da kaba pyrthuh bud tynneng ïa ka pyrthei. Toi ki don ki bynta ba dei ban kylla noh katkum ba san ba mer ka juk mynta, hynrei ïa ka thymmei te ym long ban khynra naduh dyngkhong ba ioh poi sha ka lanot. Ka suk ka saiñ, ka shitom ka shipa, ka pahuh pahai, ka kyrdit ka lanot ka don ha manla ka imlang sahlang bad barabor ym dei ba tehsong ha ka jaitbynriew. Lada bishar bniah ka tehsong shitylli ka long hapdeng ki ba pahuh pahai, parum pareh khlem da kheiñ jaitbynriew, kaba mut ba kiba riewspah lada dei kyrda ïa ka kam khaii ne kamai kajih, ki briew lada dei Khasi ne dkhar ruh ki ïa kloi ban ïa sylla, wat lada dei ban iuhroit ïa ki rangli juki kiba dei Khasi ne dkhar. Ki ba riewspah ki da don ka jingkheiñ ka ban myntoi sha lade lada dei shimet ne lada dei shi kynhun bad kham ñiar ba kin ïashun, lait noh sa tang ba don kiba la troiñ la ka kamai kajih bad sepei ka seng ka dang. Lada don kum kita kiba kylla duk noh ruh kham ñiar ban don ki ban bah khala, lymda dei ba ka don ka khwan myntoi na sha lyndet. Kane ka long haba kdew kyllum, khlem da kheiñ ïa ki katto katne kiba im hok shisha ban ïa kyrshan markylliang para briew la ha ka pahuh pahai ne ha ka duk ka kyrduh.
