Ka Sorkar Pdeng ba klet biej?

Hynrei na ka por sha ka por, la hap ban ïa leit sha New Delhi ban pynkynmaw. Imat ka Sorkar Pdeng ka dei kaba klet biej!

Khrui ki Myntri na ka jylla Meghalaya ki la leit hiar sha New Delhi hapoh ka jingïalam jong u Myntri Rangbah, u Conrad K. Sangma, ban ïakynduh ïa ki katto-katne ngut ki Myntri Sorkar Pdeng bad khamtam eh ïa u Myntri Rangbahduh, u Narendra Modi, ban pynkynmaw biang ïa ki halor ki mat ki jura kiba dang sahteng ba ka Sorkar Pdeng kan hap ban shah shkor bad ban pyntreikam ha kane ka jylla. Kine ki kynthup ïa ka jingpynjari ïa ka Inner-Line Permit (ILP), jingai jingithuh ïa ka ktien Khasi bad Garo ha ka Khyrnit Ba Phra jong ka Riti Synshar, jingpynkut ïa ka jingïakajia pud bad ka Assam bad kiwei-kiwei. Kine ki dei ki mat kiba kongsan bha na ka bynta ka jylla. Hynrei na ka por sha ka por, la hap ban ïa leit sha New Delhi ban pynkynmaw. Imat ka Sorkar Pdeng ka dei kaba klet biej!

Ngim pat ïohsngew eiei halor ka ILP wat hadien ba ka Ïingdorbar Thawaiñ ka jylla ha u Nohprah 2019 ka la pynmih da kawei ka rai ban kyntu ïa ka Sorkar Pdeng ban pynjari ïa kane kum shi bynta ban ïada ïa ka jylla na ka jingwan rung kyrthep ki briew kiba nabar bad khamtam eh ban ïada na ka Citizenship (Amendment) Act, 2016. U Myntri Korbar Ri, u Amit Shah, u la wan sha Shillong hadien u 2019, bad u la ïakynduh ïa ki Myntri sorkar bad kumjuh ruh bad ki seng bapher-bapher ba un sngewthuh kham bha halor kane ka jingdawa. Hynrei ka kam, kam pat poi shano-shano. 

Lehse ka Sorkar Pdeng ka sngap ruh ïa ka sorkar Assam namar ki don ki bynta jong ka Assam kiba hap ban poi lyngba ka Meghalaya. Lehse ka sorkar Assam ka pyrkhat ba lada pynjari ïa ka ILP ha Meghalaya, ki nongshong shnong jong ka kin shah ktah jur namar ki dang hap ban rung ban mih lyngba ka Meghalaya ban poi sha ki shnong ki thaw jong ki. Ngi sngewthuh ba kano-kano ka jylla ka hap ban pyrkhat ïa ki nongshong shnong lajong. Hangne, ka Meghalaya ka pyrkhat na ka bynta ïalade bad ki nongshong shnong jong ka. Lada ka sorkar Assam ka don kum katei ka jingwit, ïa kata lah ban pynbeit da kaba pyllait ïa ki nongshong shnong ka Assam ba kin leit sha Barak Valley khlem da donkam ban ïoh ïa ka ‘Permit’. Kum kita ki jingpynbeit lah ban leh.

Ha kaba ïadei bad ka jingai jingithuh ïa ka ktien Khasi bad Garo, lehse ka Sorkar Pdeng ka dei ban jied shwa tang kawei, bad kata ka long ka ktien Khasi lada kam lah ban pynrung hapoh ka Khyrnit Ba Phra ïa baroh ar ha kajuh ka por. Na ka liang ka sorkar jylla ruh ka dei ban pynsngewthuh kumta ïa ka Sorkar Pdeng lym kumta kane ka kam kan ym lah ban ïaid shakhmat. Ki paidbah nongshong shnong Garo ruh ki dei ban sngewthuh ïa kane. Ki Garo ki dang duna ha ka liang ka jingdon ki kot pule, kotkhubor, bad kiwei ki jait kot ba la pynmih ha ka ktien Garo. Lada ïanujor, ki Khasi ki la kham ïaid shakhmat namar ki don bun bah ki kot pule, kotkhubor, kot jingïathuh khana bad kumta ter-ter. Ka ktien Khasi ka la dei hok ban ïoh jingithuh naduh mynno. Lada ïa ka ktien Nepali la lah ban ithuh, kan eh aïu ïa ka ktien Khasi? Ynda la rung ka ktien Khasi, ki paralok Garo ki lah ban nang kham trei shitom ha kaba pynmih ïa ki kot pule bad kiwei ki jait kot bad ma ki ruh kin sa poi sha ka jingshah ithuh ka ktien jong ki shisien ka sngi.

Halor u pud u sam, ngin ban biang ba ka sorkar Meghalaya kan hap ban peit bha ha kane ka wat kaba ar namar ki jaka ki dei kiba kham heh bad kiba donkam haduh katta-katta ïa ka jylla. Ngim tip ki jingïakren kin poi shaei bad kumno kata ka soskular kan long shwa ba ki artylli ki jylla kin ïasoi. Ka jinghusiar ka long kaba donkam bha bad ym dei ban ailad than ïa ka sorkar Assam. Ngi la ïohi ïa kaei kaba la jia ha ka wat ka banyngkong jong ka jingpynbeit pud bad haduh mynta ka sorkar Meghalaya ka leh kyllut ïa ki jingdawa ban peit bniah biang ïa ka soskular ba la ïasoi ha New Delhi. Lada ka sorkar Meghalaya kan shu sngap beit tang ïa ka sorkar Assam, khlem pep ngin duh bun bah ki jaka kiba dei hok jong ka jylla jong ngi. Hynrei ngim kwah ban ïohi ïa kaba kum kata. Kaba dei hok ka jong ka Meghalaya, ka dei ban don beit ha Meghalaya. Bad ngim kwah ruh ïa ki jaka jong ka Assam. Ki paidbah khamtam ha ki hynriew tylli ki jaka ba hap ban ïa pynbeit pud, ki dei ban long kiba husiar bad peitngor. Shisien ba la duh ïa ka jaka, kan eh bha ban ïoh biang. Namarkata, ngi dei ban pynbor beit ïa u Conrad ba un kiar na ka jingkohnguh sneng palat ïa u Myntri Rangbah ka Assam bad un sngap bad shah shkor ïa ki nongshong shnong ka Meghalaya.