Shillong, Nailar 10
Ka Meghalaya High Court ha ka Sngi Palei ka la shong bishar halor ki lai tylli ki mukotduma kiba ïadei bad ka jingtih dewïong be-aiñ, jingtreikam ki karkhana thang dewïong be-aiñ, jingkit ïa u dewïong ba la tih be-aiñ, jingshalan shabar ri ïa u dewïong ba la tih be-aiñ da kaba shna ïa ki kot ki sla ba thok da kaba kam ba ïa u dewïong la tih ha kiwei pat ki jylla, bad ka jingdie lilam ïa u dewïong kumba la hukum da ka National Green Tribunal bad ka Supreme Court.
Ki nongmudui ïa kitei ki mukotduma ki la kynnoh ba ki ‘Kingpin’ lane ki heh khlieh kiba pynïaid be-aiñ ïa ki kam dewïong ki ïaid sharum-shaneng khlem jingteh katba ki katto-katne ki rit ki ria ki lah ban shah kthong ha ka sorkar.
Na ka liang u Advocate-General u la pynpaw ka sorkar ka la kthong ïa ki briew kiba shisha bad ka sorkar ka la shim ïa ki sienjam bakongsan da kaba ïatreilang bad ki pulit Assam namar kiba bun na kita ki ‘Kingpin’ ki lah ban treikam na shabar jong ka jylla Meghalaya.
Ki don ruh ki nongmudui kiba la pynpaw ba ka sorkar ka khlem pat leh eiei ban teh lakam ïa ka jingkit dewïong be-aiñ. Ha kawei pat ka bynta, la lap ba ha Meghalaya, ki duna bha ki jaka thew lane ki ‘weigh-bridge’ bad ki ‘weigh-pad’ ban thew ïa ki kali kit mar. Wat la kane ka bynta ka ïadei bad ka jingsniew jong ki surok namar ka jingïaid ki trok ba kit palat pud khlem ka jingshah peitngor, ka jingkit palat pud jong ki trok ka don ka jingïadei kaba jan bad ka jingkit be-aiñ ïa u dewïong.
Ka High Court ka la pynpaw ïa ka jingkyrmen ba ki 23 tylli ki ‘weigh-bridge’ kin treikam noh bad ka sorkar kan buh ïa ki ‘weigh-pad’ ha kiwei ki jaka khnang ban thew ïa ki kali kit mar.
Ha kaba ïadei bad ka jingkit dewïong be-aiñ, uwei na ki nongmudui u la kdew ba ka sorkar jylla ka la shu leh mynleh ba leh eiei pyrshah ïa ki ‘Kingpin’ kiba donkti ha kane ka kam be-aiñ. La kynnoh ruh ba haduh mynta, ka sorkar kam pat leh eiei ïa ki nongtrei sorkar kiba la donkti bad ki briew kiba pynïaid ïa ki kam be-aiñ halor u dewïong.
Nalorkata, la kynnoh ba ki don ki kot ki sla kiba tang shu peit ki kdew halor ka jingdonkti jong ki katto katne ki nongtrei sorkar bad ki briew kiba pynïaid be-aiñ ïa ki kam kiba ïadei bad u dewïong. Lada ka sorkar kam leh eiei pyrshah ïa ki briew lajong, yn ym lah ban ïakhun ïa kane ka jingleh be-aiñ
Ka la don ka jingai jingmut na uwei na ki nongmudui ba namar jong ka jingkharoi jong ki karkhana thang dewïong be-aiñ, ki don sa kiwei pat ki karkhana kiba pyndonkam ïa u dewïong ba la shu tih be-aiñ. Uta u nongmudui u la kdew ba ka sorkar ka tip ïa kane, hynrei kam leh eiei pyrshah ïa kita ki karkhana.
Ka High Court ka la ong ba lada ka long shisha kumta, ka sorkar ka dei ban shim ïa ki sienjam bakongsan pyrshah ïa kita ki karkhana.
Halor ka jingdie lilam ïa u dewïong ba la tih naduh ka por shwa ban treikam ka jingmana ba la pynjari da ka NGT, u Advocate-General u la kular ba ka sorkar ka bud beit thik ïa ka por bad ka rukom kumba ka la ai sha ka High Court.
Ha kajuh ka por, ka sorkar ka la pyntip ba ki la don 39 tylli ki karkhana thang dewïong be-aiñ kiba la shah pynjulor ha West Khasi Hills bad san tylli ha East Jaiñtia Hills.
Na ka liang u Justice B.P. Katakey (Retired), u la ai ïa ka kaiphod kaba 16 sla sha ka High Court. Ka ïingbishar ka la don bun ki jingkynthoh pyrshah ïa ka sorkar bad ki sienjam ba la shim lane ki bym pat leh eiei. Ka sorkar kan hap ban jubab ïa ki jingkynthoh ba la pynpaw ha ka kaiphod. Ka don ruh sa kawei ka kaiphod ba la ai ha ka 7 tarik Nailar, 2023 ba la ai da ka sorkar jylla.
Ka jingbishar kan long biang ha ka 29 tarik Nailar, 2023.
