Jingshaïong Jong Ka Jinglong Jaid

Hynrei nga ong ba ngi long ka jaidbynriew ba donbok, ba ki Thawlang ka ïawbei, ki la kyrdoh ia I longjaid ba ki kynthei longkmie.

U Nongsaiñ Hima, 1965

Ki Syrngiew badum bad bashaiong ki ïai shad ha kine ki sngi ïa ka jaidbynriew jong ngi, ki don shibun ki dak ba ishyrkhei kiba paw. Hynrei kaba kham ima tam dei kata kaba ktah ïa I Mationg jong ngi. ïa I jaid I kynja keiñ. La kumno kumno ngi ka jaid khun Khasi, Pnar, Bhoi bad War, ngi long ka jaidbynriew ba kham pher ha ka pyrthei, bad kata ka long, ba ki Longshuwa Manshuwa ba ïeng Rangbah ka Hok, ki bat ïa ka jaid na ki longkmie, (kynthei). Lehse tang khyndiat eh kiba la shim jaid na ki kynthei, ha kane ka por kane ka rukom khein jaid na ki longkmie, kam da ïahap jingmut bad ki jaidbynriew babun. Hynrei nga ong ba ngi long ka jaidbynriew ba donbok, ba ki Thawlang ka ïawbei, ki la kyrdoh ia I longjaid ba ki kynthei longkmie.

Tip ki longkmie bad ki khun kynthei jong kane ka  pateng ki la ju pyrkhat ïa ka burom kaba kat kane ba la aiti ha ki ? Ka long ruh ka burom jong ka Ri Baieit jong-ngi, ba ki longkmie bad ki Thei ki long ki Nongri Nongdup, Nongsumar Sukher, ïa ka ijot jong ngi, ka jingstad jingshemphang jong ki Longkñi Longkpa ba ka ong “Bat ma phi ko Thei ïa I jaid I khong namar dei ha phi ba ka jingim jong ka jaidbynriew Khasi ka shong.” Mano ba pun mano ba kha, mano basuh mano bather, mano ba aibuiñ aithiang mano ba pynsum pynsait, mano ba thum ba bah, dei i Mei keiñ. U Longkpa u long u Nongpynbiang ka kam ka dih, ka kup ka sem, u nongsneng, nongpyni, ko ki longkmie ki nongkitkhlieh badonburom jong ka jaidbynriew jongngi, phi la iohi ïa ka jingkordor tam ka longrynïeng jongphi ? U Blei haba u kren shaphang ki kynthei longkmie u ong : “Ka Tnga jongme kan long kum u lung baroh sawdong ka miej jongme.”

Ko ki kmie ki hynmen ki para, ki pyrsa, phi long kiba khraw ha ka bor ban ieit, bad ban len ïalade, na ka bynta ka longbriew manbriew jong ka ïing bad ka jaidbynriew jongngi, ki khun jongphi ki long ki shanryndang bad ki piengkhmat jong ka Ri, bad ka jaidbynriew jongngi, ka jingkitkhlieh jong ki longkmie kan long kum ka Jekhobed, ka Rabekah, bad ka Esther, ka Esther lymda ka la len ïalade, ka jaidbynriew Jiw hi baroh kawei kan jin da la ngat ha ka jinglynñiar kthang, namarkata ka jingim jing-long jongphi ki thei ka wallam ïa ki jingkyrkhu bad ka jingpyllait im ruh ïa ka jaidbynriew, lada ma phi phin ïaid sakma ne iaid kynriang noh, mano pat ba lah ban tei? Phi long ki nongri nongsumar la i jaidbynriew barit jong kine ki Lum Khasi bad  Jaiñtia, ka kynthei kaba stad, ka tei ïa la ka iing, hynrei kaba bieit ka lied ne pynpra noh da la ki jong ki kti.

Nga apil sa shisien ïa ki Ni ki Kong, ki kmie ki kpa, ki hynmen ki para ki pyrsa, ba ngin ïa ai um bha ha la ki jong ki jong ki Rympei jong ki iing jong ngi, bad ban sharai bha ïa ki jingthung, da kaba khmih bniah bha ba ioh ki khniang ki ioh lad ban rung,  bad ban pynduh lut khoit ïa ka jingthung naduh ki thied tynrai longïing longsem, long briew man briew.

Khadduh eh ngi phai sha ki nongsynshar jong ka dong, ne kyntoit ba kin buh ka Adong kaba khlaiñ ha la ki jong ki jong ki kyntoid, khamtam eh ïa ka Sorkar Khasi jong ngi (District Council)  ym ban ïa kitkhia bad pynlut ïa ki por khlem thiah khlem dem tang ban shna ïa ki Bill pynheh tulop ïalade, ne ban pynlong dew ksang dew lyngki ïa ki lum basboh bad ba seisoh jong ka ri da ki kharkhuti bad ban khia lyndem lut ïa ki lum ba jyrngam jong ka thaiñ Ri Bhoi.