Pynking khlieh ki rynsan ‘Social Media’ bad ka ‘Mobile Phone’

Ka jingdon jong ka 'Internet' ka ïarap ruh ïa ki khynnah bad ki samla pule namar ki lah ban ïoh jingtip na kiba bun ki tyllong.

Ngi don ha ka juk jong ka jingkylla kaba dap da ki kor ki bor bad ki lad ban pathai ne ban ïakynduh ïa ki briew kiba laiphew jait laiphew skit na kylleng ka pyrthei. Ka jingdon jong ki kor ki bor ka ïarap ha kiba bun ki liang. Ki rynsan ‘Social Media’ la ka dei ka Facebook, Twitter, Instagram, WhatsApp, Telegram bad kiwei ki la plie lad ïa ki briew ba kin kham suk ban ïakren ïakhana watla ka dei na kawei ka shnong sha kawei pat ne kawei ka dewbah sha kawei pat. Na ki tyllong kiba lum ïa ki jingkheiñ jingdiah halor ki nongpyndonkam ïa ki rynsan ‘Social Media’, la ong ba ha India, ki don palat 416 million ngut ki nongpyndonkam Facebook, palat 23.6 million ha Twitter, palat 487 million ha WhatsApp bad palat 230 million ha Instagram. Lada peit ïa kine ki jingkheiñ jingdiah, ki long shisha kiba shyrkhei. Ka jingbun jong ki nongshong shnong ba pyndonkam ïa kine ki rynsan na ka bynta ki kam bapher bapher ka pyni ba katba nang mih ki sngi bad ki snem, ka jingshaniah ha ka ‘Social Media’ ka la kiew.

Ka ‘Internet’ ka long kawei na ki jingshem bakhraw tam jong u khun bynriew. Ha ka juk kaba mynta, naduh ba ka jingthied mar bam bad haduh ki kam pisa, ki briew ki la lah ban shu shong na ïing ban pyndep ïa ki jingdonkam. Ka jingdon jong ka ‘Internet’ ka ïarap ruh ïa ki khynnah bad ki samla pule namar ki lah ban ïoh jingtip na kiba bun ki tyllong. Ka long ruh ka jingkyrkhu na ka bynta kiba don ïa ka sap ka phong namar ki lah ban buh ïa ki ‘video’ ki jong ki kum ha ‘YouTube’ bad ka long ka lad ban kamai jakpoh. Ki bun bah ki jingmyntoi na kine ki rynsan lada ngi nang ban pyndonkam ha ka rukom kaba dei bad kaba beit. Ngi ai mynsiem ïa kito ki samla bad kiwei pat ki nongshong shnong kiba nang shisha ban pyndonkam ïa kine ki rynsan bad ki lad ban pynphriang ïa ki jingnang jingtip bad ki jingai jingmut kiba kordor sha ki paidbah. Ki la sdang ban don kiba kum kine ki nongshong shnong ha kane ka jylla jong ngi bad ngi ai ka jingkyrshan ïa ki.

Hynrei, ngi dei ruh ban kynmaw ba kine ki rynsan ki long kum ka waitlam arliang syrti – ki lah ban ïarap na ka bynta ka jingbha bad ki lah ruh ban thaw ïa ki jingkulmar bad ki jingpynlamwir kiba bun phew rukom. Ka shong kumno ngi pyndonkam bad ïa ka liang aiu jong ka syrti ngi jied. Naduh ba sdang ïaid ïew bha ki rynsan ‘Social Media’, ki jingsniew ruh ki la nang shyrkhei. Ki buit ba pyndonkam da ki riewsniew bad ki runar ki la nang kyllaiñ bad ki buh jingeh ruh wat ïa ki pulit ba kin thwet. Kat nang mih ki sngi, katta ki nang mih ki buit kiba laiphew jait laiphew skit ba lah ban pyndonkam ban thok ban shukor ïa ki briew, ban tuh pisa khlem da donkam ban ïa rah da ki suloi bad ki tiar pynmynsaw ne ban leit sha ki jaka kynshew pisa, ban pynngop bad ïalam bakla ïa kiba lui-lui, ban thad ïa ka longrynïeng jong no-jong no, ban wanrah ïa ka jingbym ïa sngewthuh jingmut hapdeng ki nongshong shnong bad ki kynhun bapher bapher, ban wanrah ïa ka jingïaumsnam bad kumta ter-ter. Shibun ki jingkulmar ki lah ban mih tang na kawei ka jingthoh ne ka dur thaw nang. Ngi la ïohi ïa kiba kum kine ki jingjia na ka por sha ka por.

Ka jingbun palat ki kam be-aiñ bad shukor lyngba ki rynsan ‘Social Media’ bad ki kor ki bor ka la nang pynbunkam ïa ki nongshong shnong bad kumjuh ruh ïa ki pulit. Ki nongshong shnong ki la hap ban leit ujor sha ki pulit namar ka jingshah shukor pisa lane ka jingpynsaphriang ïa ki dur ki dar bad kumta ter-ter. Ki pulit ki bunkam ban tohkit ïa kine ki jingujor bad ban kem ïa kiba donkti. Kam dei kaba suk ban ïohkem ïa ki nongshet shukor lyngba ki rynsan ‘Social Media’ namar ki don bun ki bym don ha kane ka jylla lane wat ha ka Ri, hynrei kiba treikam na shabar. Namarkata, donkam ban ïa husiar hi nalade ban ym ngop kulmar ha ki jingshah pynbiej. Da ïa peit bha ïa ki jingthoh bad ki khubor kiba phi ïoh khnang ba phin lait na ka jingshah riam hano-re-hano. Ka jingpeitngor ka long kaba kongsan tam ban lait na ka jingshah shukor namar ynda la shah shukor, kan jynjar.

Haba ngi peit bha ha kane ka juk, ngi ïohi ba ki rynsan ‘Social Media’ bad ki ‘Mobile Phone’ ki la pynking khlieh ïa kiba bun ba lang. Don ki ïing ki sem kiba baroh ki dkhot kim ju don por ban ïashongkai kum shi ïing namar la ïa bunkam palat ban ïa peit don aïu ha ki ‘Social Media’. Ka don ka por ïa kiei-kiei baroh. Ka jingkyrni bad ka jingshaniah palat ha kine kan wanrah jingeh hadien habud. Ki samla khamtam ki dei ban long kiba husiar namar ki bun palat ki jingpynthame bad jingïalam bakla. Ngi ju kum ngeit ïa kaei ka bym don jingshisha, bad ngi kyntait pat ïa ki jingshisha! Kane ka dei ka pyrthei ‘Social Media’ kaba lah shisha ban pynkylla rong lieh ïa ka rong ïong bad rong ïong ïa ka rong lieh khlem da poi pyrkhat mano-mano.