Ka Wah Brahmaputra

Khyndiat la ïa hangne shaphang ka Wah Brahmaputra ban ioh jingmut ban mutdur.

U Nongsaiñ Hima,1987

Ki khubor kiba mih man ka snem ki ïathuh ba ka Wah Brahmaputra lem bad ki tnat jong ka, ka ju shlei ha kylleng ka jaka ha Thor Assam. Ka jingjulor bad jingjynjar na ka jingshlei ka Wah Brahmaputra ka long ka bym kai bad kane ka jia man ka snem. Ka jingshlei ka wanrah ia ka jingbam ïa ka khyndew, ka jingduh u kba u khaw, ka jingjulor ïa ka jingri, ki ïing ki sem bad ka jingshem lanot ki briew kiba shong sha ki jaka bamarjan bad ka Wah Brahmaputra.

Khyndiat la ïa hangne shaphang ka Wah Brahmaputra ban ioh jingmut ban mutdur.

Ka tlong jong ka Wah Brahmaputra ka long na Tibet na kjat ki lum Mangkashang bad ka tuid shaphang Mihngi lyngba ka Tibet bad nangta ka sa rung sha Assam lyngba ka Arunachal bad North  Lakhimput. Tang hapoh Assam ka lynter jong kane ka Wah kan poi sha ka 400 mail. Don ha ki jaka jak ka pyngkiang jong ka Wah ka don haduh 4 mail.

Kane ka Wah Brahmaputra ka don 59 tylli ki Shnat Wah kiba wan tuid  sha ka. Na kine 35 tylli ki Shnat Wah ki don sha ki shiliang ka Wah Brahmaputra sha ka phang shatei, 26 ki Shnat Wah ki don sha kane ka liang jong ka Wah Brahmaputra, sha ka phang shathie. Kine ki Shnat Wah ki mih na sha ki Ri Lum Naga, Khasi & Jaintia Hills bad Garo Hills.

La ong ba ka Wah Brahmaputra ryngkat bad ki Shnat Wah jong ka, ka long kawei na ki  Wah kaba heh tam ha ka pyrthei bad ka la jan iaryngkat bad ka Wah Gongo kaba don ha Africa.

Ki don ki bynta jong ka Wah Brahmaputra kiba long kiba itynnad shibun kum ka Tezpur bad ha Joghigopa ha kaba kane ka Wah bakhraw ka tuid hapdeng ki lum bad ha kane ka bynta ka pyngkiang jong ka kan poi sha ka 4 mail. Ynda haba la dap bha miar ka wah ha ka por lyiur, ka jingiohi ka long kaba itynnad bad i kumba ka long ka pung bah aiu re ia kaba la kynoi ïa ka hapdeng ki lum kba long kum ki paia bajyrngam.

  Ka Wah Brahmaputra ka long u thied – bah jong ka khaïi – pateng hapoh Assam da ka jingïaid ki jhaj bad ki lieng rit. Shuwa ban iakhlad ka Pakistan na India bad katto katne snem hadien, ka khaïi ka pateng jong ka Assam shabar ka Jylla ka la long lyngba ka Wah Brahmaputra. Ki jhaj kiba heh ki wan na Calcutta ban wan kit ïa u slasha, u sainalia bad kiwei kiwei ki tiar ba pynmih na Assam. Ka dor bai kit bai bah da ka jhaj ka long kaba tad shibun.

Ka China kaba la dakhol ïa ka Tibet, bad la ong ba ka mut ban pynkylla ïa ka Wah Brahmaputra ba kan ai um ïa ki lyngkha baryngkhiang jong ka Tibet. Kane ka sngewthuh hi ba kan ym ktah eiei ïa ka jingtuid ka Wah kumba la buh ka mariang hynrei katkum ki riewstad na India kane kan ïarap shibun ia ka jingwan duna ka um ha kane ka Wah bad kan ïarap ia ka jingduna ka jingshlei um ha Assam. Namar haba ka shlei ka Brahmaputra ka long ka jingtriem kaba khraw ïa ki Thor Assam namar ka nguid lut ïa ki shnong, ki jaka bad ki jingpynjulor ka long kaba jur shibun. Ka la long ka jingbaïong khlieh ïa ka sorkar India bad ka sorkar Assam kumno ban tehlakam ïa ka Wah Brahmaputra bad ir shi ir ki riewstad ki dang wad ïa ki lad ban khang ïa ki jingpynjulor ka Wah Brahmaputra ha ka por ba ka dap bad ba ka shlei. Ki Wah kiba tuid sha ka Wah Brahmaputra na ki Lum Khasi Jaintia ki long Wah khri Synia, Wah Tyrsung, Wah Umiam, Khwan, wah Umtru, Wah Umsniang, Wah Umkhen Wah Mynthing Wah Myntriang, Wah Kupli, Wah Umrem wah Khyrwi bad Wah Mynriang.

Dang katto katne snem mynta la tei ha Pandu ïa ka jingkieng armala halor ka wah Brahmaputra. Baroh shi katta ka jingkam ki briew na shiliang sha shiliang ka la long da ki jhaj bad ki liengrit. Namar ba la shna ia katei ka jingkieng ka la long kajingkyrkhu kaba khraw ïa ki briew baroh bad ka long ruh ka jingiohi ka baitynnad. Kane ka jingkieng ar – mala ka long kumne ha ka kiba hakhlieh ïaid ki briew bad kali, bus, ha ka mala kaba ha tbian ïaid ka rel.