Don ka por ïa kiei kiei baroh

Ka Ri Khasi ka dei ka ri ki maw. Ka shnong ruh bun hi ka kyrteng "Maw"kum Mawsynram,Mawkyrwat, Mawryngkneng, Mawlasnai etc.

Ban ïai kyrsiew biang pat, ïa u paid khasi khara, u paid khasi baïar. (Khynriam, u pnar, maram, u Bhoi, u War)

Da u Olibar Kharumnuid

Balei ïa u Khasi la khot u Hynñiewtrep ?

Ka Ri Khasi ka dei ka ri ki maw. Ka shnong ruh bun hi ka kyrteng “Maw”kum Mawsynram,Mawkyrwat, Mawryngkneng, Mawlasnai etc.

Mawryngkew – Napdeng ka jingbuh jingsat jong ka ‘Lei synshar. Naduh ka sngi, u Bnai, ki Khlur etc. Dei tang ka Ramew (Pyrthei) kaba don jingim. ïa ka Ramew la tap lin da ka um. Te ha ka jinglong lyngki jong ka, ka Ramew ka dawa ïa ka Lei Synshar. (Ka Hukum) donkam ka shong-kha shongman halor jong ka. Ka Hukum ka iohsngew, ka sngap, arsut ka pynhiar synjat lator da u Ryngkew na jrong sha tbiang (u maw bym tip u wan na u Bnai ne u Khlur ym tip) la skhem ka shongkha shongman, la pun la kyan, long lum long them, long riat long ram, ki wah ki tuid sted na lum sha them. La kha arngut ki khun, u maw bad ka khyndew. U maw bad ka khyndew ki long shipara, ka khyndew ka sei ïa ki phlang ki kynbat, ki dieng ki siej. Ka Ramew ka sei ïa ki Khniang, ki ksiah, kiba lai phew jait, ki sim ki doh, ki mrad ki mreng, kiba laiphew jait, kiba laiphew sieh, laihew khongpong, kiba bam phlang ki don, kiba bam doh ruh ki don. U thlen u dei u Myntri Rangbah duh jong ki lai phew mrad, bad u masi u dei u Basan jong ki lai phew mrad.

U Maw ba shipara bad ka khyndew – U ri ïa baroh ki khniang ki ksiah, kiba bha bad ba sniew, kiba longbih, bad ki bym long bih. Kumjuh ki mrad ki mreng kiba bha bad ba sniew, wat u Hynñiew Pansngait u Hynñiew Hima ruh, u shong u sah ha krem maw. Une u Hynñiew Pansngait Hynñiew Hima u dei uba shah dawa ha ka mei ramew. Ka Ramew hadien ba ka dep pynbiang lut nadong shadong naduh u phlang, u kynbat, ki dieng ki siej, ki soh ki pai, ki khniang ki ksiah, ki sim ki doh, ki mrad ki mreng. Hynrei mano pat ban synshar ia ka jingbuh jingsat jong ka mei ramew.

Kumta ka mei ramew ka la dawa ia ka Lai Synshar (Ka Hukum)kaba long kata ka Nongbuh bynta ka Nongsam bynta, ban phah ïa u nongsynshar ban synshar ïa ka jingbuh jingsat jong ka Mei Ramew. Ka Lei Synshar ka la lum ïa ka dorbar  bneng. Ba naka khat hynriew Pansngiat khat hynriew Hima, Hynñiew pansngait, Hynñiew Hima, kin hiar sha pyrthei lyngba ka jingkieng ksiar ba don ha Lum Sohpet Bneng.Ban long u nongsynshar ïa ka jingbuh jingsat jong ka Mei Ramew. Ha kajuh ka por ban pyndep ïa ka shongkha shongman kumba long ba man ka mei ramew. Mar synpoi u Hynñiew Pansngait u Hynñiew Hima ha ka Pyrthei, hapoh ka jingïalam u Syiem lakriah ka Hukum kaba long kata ka nongbah bynta ka nongsam bynta. Ka la lum ïa ka dorbar ba nyngkong ban hikai, kumno ban bam, kumno ban dih, kumno ban rep, kumno ban riang, lyngba ka aiñ jong ka “Kamai ïa ka Hok.”

Ha ka dorbar kaba ar pat ka la lum ïa baroh ki laiphew jingthaw ban phah wan hadien 9 sngi 9 miet. Hynrei u mrad u lyngah um lah shah u wan tang 7 sngi 7 miet ka Lei Synshar ka (Hukum) kaba long kata ka nongbuh bynta ka nongsam bynta, ka la ai ha u mrad, shi bun ka bor, kyndiat ka buit. Hynrei u Hynñiew Pansngiat u Hynñiew Hima pat u wan kum ba la bthah ka Lei Hukum 9 sngi 9 miet. Ka la ai shibun ka buit, kyndiat ka bor.

Haka dorbar kaba lai pat ka la shim jingkylli ïa u Hynñiew Pansngiat u Hynñiew Hima da kumno phin im ha Pyrthei ! U 7 Pansngiat u 7 Hima u ong, ngin im da ka kamai ïa ka hok kum ba la bthah ma phi. Hynrei u Thlen pat u Myntri rangbah jong ki lai phew mrad u tur hakhmat ka Lei synshar u ong, ka kam jong nga dei da ka Long spah, da kaba bam ia ka longbriew, u phet die soit, ka ktien u Thlen ka im ki phlang ki kynbat ki long treng lut U 7 Pansngiat u Hynñiew Hima um nud shuh ban mih shabar u kyang u pyrta ia ka nongbuh bynta, ka nongsam bynta (Ka Hukum) ban iarap ia u. Ka Lei Synshar ka hiar, ka lap pynban ïa u traw ba u siar buit.Kumta kum ka Apot la bthah ïa u traw ban shah slap shah lyer ban da ïa ka ïing u 7 pansngiat u 7 Hima. U siej pat u dei u lymboit u lymbiang (bym don snep) u kwah ban ioh bynta bad u Hynñiew Pansngiat Hynñiew Hima ban shong hapoh ka jingker jingda jong u traw.

Naduh ba u Hynñiew Pansngiat Hynñiew Hima u la ioh ïa ka ingtrep la khot noh ïa u u “Hynñiew trep.” Ka hukum hadien ba la ioh ïa ka ingtrei ka la phah khot ïa u masi bad ka la bthah ïa u, khie leit sha u khun bynriew ban shet ja tang shi shir ar shir ban dap shi khiew ranei.

Hynrei ka tyngap pat ka la iohsngew kyndiang ïa ka ktien jong u Thlen, “Kam ïa ka long spah bam da ka longbriew,” ka la ong ha u masi wat ong shi shir ar shir, ong shishang ar shang; khnang ba u khun bynriew un ym lah bam, un theh kai sha madan ban bam ei ma ka, bad ka thiar jong u ruh kan lut kloi bad un sa ïap thngan hangta hi. Ka Hukum ka tang shu tip ïa kane ka la phah khot mardor ïa u masi. Hangta hi ka la lop lut noh ïa ki bniat jong u bad ka la ong : U Lut Huukum um bit ban biang ki bniat ïa ka tyngap pat ka tap da u khew ranei, hangta hi iong syndon hi ngaiñ.

U Thlen um man thait u leit sha u Biskarom (U Biskarom u dei u Bakhraw jong u Syiem Lakriah hadien u syiem Lakriah wan u Syiem Synriang u bakhraw jong u Syiem Synriang dei hi u  Biskarom) ban pdiang ïa ka kam long spah bam da ka longbriew u Biskarom um treh, um sngap hi ruh, namar  ba  bun kam ha ka thai kriah than shang, nangta sa sha u Barikor karikor (U Barikor karikor u dei hi u Bakhraw jong u Syiem Synriang) u ruh um treh ia ka kam long spah bam ïa ka longbriew, liak u kynmaw ia u Sormoh Sorphin ba ki dang ïa bun kam ha ka rep ka riang. U Thlen u la ong, kan myntoi aiu phin rep lada phim pynngat shuwa ïa kane ka dieng jei kaba shu beh ba biej, khlem dur khlem ar, kane ka dieng kan tap op ïa ki jing-thung jong phi, ba ym dei sngi shuh, sngew ïahap u Sormoh Sorphin.