Da u Bah L. P. Hynñewta
Nga la sei ïa u ‘Langsohmoh’ (Lang Khasi) uba la mih kyrdan pa kyrdan ki reng uba ksah bha mlun uba la hap ha kawei ka thliew sboh ka bym da jylliew. U la ksaid tyngeh ban kynthih biang sha jrong. Hynrei kat nang ksaid nang ngam katba nang trud ïa ka kyndong ka sha kiar jong ka thliew kala nang heh pynban. Donbok ba nga kit bad ka khoh ba nga ïaid narud ka thliew nga la bynshet ïa ka khoh bad pynshaniah ha kyndong ka phrah jingker kper. Bad nga shim ïa u star bad loit ïa u wiat (syrdoh) star bad nga la thaiñ kynsit ban bnoh na ki reng jong uta u blang sohmoh. Nga iohi u la thait bha, nga la tan sha jrong u ruh ula ksaid bad nga la sei bluit sha madan. Bad nga mutdur lada dei u ‘langbrot te shaei na jan sei marwei, nga ong ia u ieng hangto u peit sha nga u kynphia bad nga leit wad borti um nangta na jan bad nga la wanrah ban pynsum ïa u, U ruh u shah bha lyng-ngun namarba u la thait. Ted nga thnum ïa uta u blang nga ong balei mem da pyrkhat arsien ban ryng-koh. “U jubab meh e. e. e. eh. Kamut u ong hooid keiñ.
Para kher para mer, para doh para snam, para khun ka bri u Hynñiewtrep. Nga don ban pashat hangne ïa ka sain pyrkhat hyndai, na ka jingïathuh pateng bad kaba nga kylli shaphang ka rukom kheiñ jait u Khasi, namar ba uwei na uwei pat u jaidbynriew ha sla – pyrthei u ïa ai jaid sha u kpa (shynrang). Nga la kylli ïa kane naduh ba dang kham khynnah. Te i pa jong nga i ïathuh ba mynhyndai ba dang ïaleh thma khram shi khram. Te une u rangbah (Shynrang) Khasi un sa ia lut, katba ki kynthei Khasi pat ki ïa phet rieh katba ioh ki jaka ba biang bad don ruh ki kynthei shlur ki ïa leit lang ban kyrshan ia ki shynrang da kaba pynkit um, pynkit bam, pynkit ki jain kup haba lap ka mied ka ïong.
Kumta I ong u Rangbah uba la kham tymmen bym lah shuh ban ïaleh thma u ïa phet lang bad ki kynthei khynnah bad u la iohi kane te ka ban duhjait. Kumta, na kata ka daw u la ïa smai ban leit sha ka Niam ban sah ka kur ban sah ka jaid u la ïathir ïa woh ïa pan na u thawlang ka Iawbei ha kata ka suid ka shor la uta u nongbuh u nongthaw un pyni kumno ban ym duh ka jaid ka khong la yn pynkup bor noh ha ka kmie ka ban bat ïa ka jaid ka kynja ! I ong hana shisien ruh kam pat kup bad laisien laiwat uta u klong u skaw u pyni dak ba ka bit ba biang. Kumta u suit u shor u pyndem ka dwai ka phirat ha ka ‘lamet ka la ïaw” u lum u lang mlon baroh u paid u hajar u khun ka bri u hynñiewtrep ban long kur long jaid yn bynshet ha ka kmie (kynthei) tang ban neh u tnum u tyndai i jaid i khong. Bad ïa ki khun na u Rangbah (Shynrang) naduh u kñ ki hynmen ki para ne ka juh ki shipara u la pynskhem kum shi para kha bym bit ban ïa shong kha da lei lei ruh em.
Kumta u Khasi naduh hyndai hynthai bym pat wan iuhkjat u khar ïong, u kharlieh ha kine ki lum, Khasi jong ngi. U la pynskhem ïa kane ka riti ki arliang kha.
1.Ka Sang ban shongkha shi kur.
2.Ka sang ban shongkha shi para kha.
Te lyngba ine i snap jingtip nga pashat sha ngi ki Rangbah (Shynrang khasi ba ngin da pyrkhat arsien shuwa ban ryngkoh. Nga ai khublei ia ka KHADC ha ka issue jong ka katkum u Nongsaiñ Hima Vol. 66 Issue 171 RNI Redgd 8713/63 dt 27 Jylliew, 2023 kaba ong ba ka KHADC kan pynneh beit ïa ka riti ka dustur kaba la suit la shor u longshuwa manshuwa ba ka jait ka khong kan neh beit na ka kmie (Lane na I Mei ba kha ba pun ba lah ban ïai) ban lait na ka sang ka ma. Ioh ba kat nang khih nang ngam nang tare phlang nang dkhaw. Namar ka dyngkhong ka ïalam shata shaba ka kliar kam lah ban neh lada la rat noh ïa ka naduh dyngkhong bad kaba kut kan wan hap ka lait ka kylla bad ka mynsaw ka mynsnam.
Namarba, kane ka riti ka la ïaw ka la ïar kala skhem bad tang shu bakla ka shong kha shi para kan jia beit, te mano ban kit khlieh sa sa tang ka babe bad ka khrew ka khrub ban hap kit shirta.
Don ruh kiba kwah burom eh ïa la I jaid I kynja, ban ïa ai lang noh bad jait kpa bad jaid kmie. Te lada long kumta tang lai pateng saw pateng katno jaid ita I khun in hap thoh ha ka kyrteng jong i. To da ïa pyrkhat to da ïa duriap bha, shu donbok ba dei u ‘lang sohmoh don reng ba dang lah ban sei na katai ka thliew sboh wat dano te, la kut ka jingim jong u.
Ki kynthei ruh ki dei ban ri ïa la ka burom ka akor ha ka kup ka sem ka ban da ïa ka burom ka ijot jong ka long kynthei long kmie baan im ka lariti.
U Rangbah ruh uba don akor uba don burom, baroh ki pyrsa ki para ki burom ha ing kur. Bad ruh ha iïng khun ki kynum ki iïng ki burom kylliang, bad uta u rangbah u long uba don bor ha iïng kur ne ha iïng kha. Kiba lyngkrang te, lyngkrang beit hangno hangno ruh.
Khublei shibun ngin sa nang ïa thir ha kiwei pat ki por.
