Ka jingpynbna ba kynsan jong u Myntri Sorkar Pdeng, u Pralhad Joshi, ba ka Parliament kan ïakynduh kyrpang na ka bynta san sngi naduh ka 18 haduh ka 22 tarik Nailur, 2023, ka la pynkhih win ïa ka Ri namar ym shym la batai shai na kaei ka daw ba ka Lok Sabha bad Rajya Sabha kin hap ban ïakynduh mynta u bnai haba ka Dorbar Lyiur ka dang shu kut ha ka taïew ba ar jong u bnai ba la dep. Don kiba ong ba kane ka dei ka jingthmu jong ka sorkar ba la ïalam da ka BJP ban wanrah ïa ka aiñ rew lane ka jingpynkylla ha ka aiñ khnang ban pynlong tang kawei ka ilekshon ha ka Ri baroh kawei lane kata kaba ki ong ‘One Nation, One Election’ (Kawei ka Ri, Kawei ka Ilekshon). Mynta ka sngi pat, ki don ki khubor kiba la pynbna ba ka Sorkar Pdeng ka la thung ïa u President barim ka Ri, u Ramnath Kovind, ba un khlieh ïa ka kynhun ban peit bniah bad ai jingmut halor kane ka jingthmu ban pynlong beit tang kawei ka ilekshon ha ka Ri baroh kawei. Kane ka mut ba ïa ka ilekshon Lok Sabha bad sha ki Ïingdorbar Thawaiñ ki jylla yn pynlong lang ha kajuh ka por. Kumba ka long mynta, kine ki ilekshon ki long la ka jong ka jong hadien ba kut ka samoi treikam jong ki.
Ha ki snem kiba mynshwa, ka Ri ka ju don beit tang kawei ka ilekshon. Hynrei hadien pat, ka la don ka jingkylla bad la pynlong noh la ka jong. Kum ha Meghalaya, ka ilekshon MLA ka dang shu dep ha u Lber mynta u snem katba ka jylla kan jied ïa ki MP Lok Sabha na Shillong bad Tura ha u snem ban wan. Kin don ki jylla sha ri thor ki ban long ilekshon ha u Nohprah mynta u snem katba ka ilekshon Lok Sabha kan long ha u Jymmang 2024. Kito kiba kyrshan ïa kane ka jingthmu ban don tang kawei ka ilekshon ki la pynpaw ba lada pynlong beit tang kawei ka ilekshon, ka jingpynlut pisa kan long kaba duna bad ym kumba long barabor. Ka dei shisha ba ka Election Commission bad ka sorkar ki ju pynlut da ki phew klur tyngka ban pynlong tang ïa kawei ka ilekshon. Ha India, jan man la u snem ki don beit ki ilekshon ha ki jylla. Ngin ym lah shuh ban sngewthuh katno ka jinglut la hap ban theh na ka bynta ban ailad ïa ki paidbah ban jied ïa ki MLA.
Sa kawei pat ka daw ka long ba ha man ka ilekshon, hap ban pyndonkam ïa ki nongtrei sorkar bad ki nonghikai skul ban pynïaid ïa ka jingthep ‘vote’ ha ki ‘polling station’. Ngi ju ïohsngew ïa ka jingud jingnam jong ki nonghikai namar ki hap ban bunkam lang nalor ka kam hikai bad da ki phew hajar ngut ki pulit la hap ban pyndonkam ban pahara. Da ki phew tylli ki kali hap ban wai. Mynta u snem, la pynlut da ki klur tyngka na ka bynta ka ilekshon MLA. Yn hap ban pynlut biang da ki klur tyngka ha u snem ban wan na ka bynta ka ilekshon Lok Sabha. Na ka bynta ka kam ba shi sngi ne khyndiat sngi, ka jingpynlut ka long ka bym kai shuh bad kam i don jingmut ban ïa pynlong bun tylli ki ilekshon ha ka shi snem.
Hynrei ka jingeh ban pynlong tang kawei ka ilekshon Lok Sabha bad ha ki jylla ka long ba yn jia aïu lada ka Sorkar Pdeng ka khyllem noh bad hap ban pynlong da ka ilekshon bathymmai kumba la ju long ha ki snem ba mynshwa? Yn jia aïu lada ka sorkar jylla ka khyllem ha Meghalaya? Hato hap ban ïa pynlong ilekshon thymmai ha ka Ri baroh kawei? Shu kheiñ ki sorkar ki khyllem noh hapoh shi snem ne hynriew bnai ka mut ki nongshong shnong kin hap ban jied thymmai biang ïa ki MP bad MLA? Nalorkata, ka don ka jingïapher hapdeng ka ilekshon MP bad ki ilekshon MLA. Ha ki jylla, ki nongthep ‘vote’ ki peit ïa ki mat ki jura kiba ktah ïa ki bad ïa ka jylla. Ha ka ilekshon Lok Sabha, ki peit ïa ki mat kiba ktah ïa ka Ri. Da kaba kwah ban pynlong tang kawei ka ilekshon, hato ka BJP kam patiaw shuh ïa ki mat jong ki jylla bad ka kwah ban tyllep ïa ki da ki mat jong ka Ri? Ngin hap ban ïa khmih katei ka kynhun ba la lamkhmat da u President barim ka Ri India kan ai jingmut kumno.
Ngim dei ban sngewphylla ba ka BJP ka pyrshang ban pyntreikam ïa kane ka jingpynlong tang ïa kawei ka ilekshon namar kane ka dei ka mat kaba ka la dep buh lypa ha ka por ïalap ilekshon jong ka. Ngi ïohi ba ka BJP ka la weng syndon ïa ka Article 370 kaba treikam tang ha Jammu & Kashmir ha u snem 2019 namar kane ruh ka dei ka mat ïalap ilekshon jong ka. Ka la pyndep ïa la ka kamram. Lehse ha kane ka kynti kaba mynta ruh, kan leh kumjuh. Tangba namarba kane ka mat ilekshon ka ktah ïa ka Ri salonsar, donkam ka jingïasyllok bad baroh ki sorkar jylla, seng saiñpyrthei bad ki nongshong shnong hashwa ban shim ïa ka rai. Ym dei ban leh kyrkieh namar hap ban ïa peit bniah ïoh ka long pynban ka jingduhnong hadien habud.
