Ynnai buhrieh da ka jaiñkyrshah ïa ki bym don laisen

Haba ka aiñ ka donkam kumta, balei yn hap ban ïa buhrieh ïa ki bym bud ïa ka aiñ?

Ha kine ki sngi, ngi ïohi ba ka jingïakren shaphang kata ka jaiñkyrshah ban ïada ïa ki bar jylla kiba dei ki nongkhaïi ba shong ha thaiñ Ïewduh, hynrei ki bym don ïa ki ‘Trading License’ ka la thnem bha haduh ba wat u Chief Executive Member ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC) u Bah Pynïaid Sing Syiem u la kren shai bad mana tyngeh ïa ki ‘thei Khasi kiba pyrshang ban ïada ïa ki nongkhaïi bar jylla bad u la ong ba ka jaiñkyrshah kaba ki ‘thei Khasi ki phong kan ri ïa ka burom ym ba ka jaiñkyrshah kan ïada bad kdup ïa ki poi ei. Kane ka jingkren jong u CEM ka long kaba tyngeh shisha pyrshah ïa kito ki kynthei Khasi kiba ju mih hakhmat ban ïada ïa ki bar jylla kiba shong ban die ïa ki mar ki mata, hynrei khlem da ïoh shwa ïa ka laisen na ka District Council.

Ha ka jingshisha, ki trai ri trai muluk kum ki kynrad ha la ka jong ka rympei, ki dei ban mih shakhmat ban ïathuh sha ka District Council ïa kito ki bar jylla kiba pynkheiñ ïa ka aiñ “The United Khasi-Jaiñtia Hills District (Trading by Non-Tribals) Regulation, 1954”. Hapoh kane ka aiñ, ka don ka kyndon ba ki bar jylla kiba wan ban leh ïa ki kam khaïi pateng hapoh u pud u sam jong ka KHADC kin hap ban don da ka laisen lym kumta ka long be-aiñ, bad ka dei ka kamram jong ka District Council ban pynshitom ïa kiba pynkheiñ aiñ. Ka dei ruh ka kamram jong ka District Council ban leit khynra manla ka por ïa baroh ki jaka ïew kiba hap hapoh u pud u sam jong ka bad ban kyndang ïa kito ki bym don ïa katei ka laisen. Haba ka aiñ ka donkam kumta, balei yn hap ban ïa buhrieh ïa ki bym bud ïa ka aiñ?

Ka jingpyrshang jong ki katto katne ban buhrieh ïa ki bar jylla bym don laisen ka long kum ka jingpynjem rngiew ïa ki bor ka KHADC bad ïa ka jaitbynriew baroh kawei. Ha ka jingshisha, la ju ong ba ka Ïewduh ka dei ka pliang ja jong ki paid Khasi. Hynrei haba don pat ki Khasi kiba ïada ïa kiwei ki jaitbynriew wat lada kim don satia wat tang ka laisen ban leh ïa ki kam khaïi pateng, ka long kum ka jingshet shukor ïa la ka jong ka jaitbynriew. Ngi sngewthuh ruh ba ha ka kam khaïi pateng, ki ju don ki khep ba hap ban ïatreilang bad ki briew kiba na kiwei pat ki jaitbynriew. Hynrei kane kam mut pat ba ngi hap ban ïada lada ki don kiba pynkheiñ ïa katei ka aiñ jong ka District Council. Ngi kyrmen ba nangne shakhmat, kin ym don shuh kiba kum kita ki stieh nongïada ïa kiwei haba ki leh ïa ki kam be-aiñ, bad ban burom ïa ka jaiñkyrshah kaba dei kawei na ki muhor jong ka jinglong Khasi.

Sa kawei pat ka bynta ka long ka jingduna ka jingshongsuk shongshngaiñ ha Ïewduh. Ïa kane, wat u CEM u la kubur ba u la ïoh ki jingujor ba bun ki kam sniew ki jia ha ïew kynthup ki kam tuh. Nalorkata, ka don ruh sa ka jingjakhlia kaba la palat liam naduh na Ïewduh shaduh Motphran. Ïa ki Khasi, la ju tip ba ki dei kiba lehkhuid bad kiba isih ïa ka jingjaboh. Hynrei haba peit pat ïa ka Ïewduh shaduh Motphran ngin shem ba ka jingjaboh ka la kynrei kat nang mih ki sngi. Kum ki trai muluk, ngi dei ban shim hi ïa ka jingkitkhlieh ban pynkhuid ïa kane ka jaka khnang ba ngin lait na ki jingpang ba bun rukom.