Raphael Warjri
Ki jingtyrwa ai jingmut ki long kiba donkam ban shim khia lada dei ban kiar na kino kino ki kynrum kynram kiba lah ban mih hadien habud. Ha ka imlang sahlang ka la don ki kynrum kynram kiba la dep jia ïa kiba la jwat ban law sohkyrdot namar ba ha ki pateng mynnor ym shym la kitkhia ban pynneh pynskhem da kiei kiei kiba long ryntih bad kdup salonsar ha ka thoh ka tar. Ka nuksa ba paw tyngkreiñ dei ka jingmih jong ki dakthoh ktien Jaiñtia bad ka ba dang par rhem napoh napoh ka dei ka rukom pule dak ïa ki ktien bad kyntien kiba dang long laitlan. ïa kajuh ka ktien don kiba pule ne thoh ‘ieit’ ne ‘ieid’ lane ‘ieij’ ha ka ba ïano yn pdiang lada ym pynneh pynskhem noh da kano kano ka iktiar na ka sorkar lane na kano kano ka shlem jong ka thoh ka tar. Ki don pat ki ktien ki ba pule thik kumjuh hynrei ka rukom kynnoh ka pher bad ka jingmut ruh ka ïa pher bak-ly-bak. Kaba kham paw bha dei ka ktien Shynraiñ, ha ba kynnoh lyngkut ïa u ‘a’ ka mut ïa ka dieng lyngkhot, hynrei haba kynnoh jlan ïa u ‘a’ ka mut ba tieng burom ïa ki para briew kum kiba rit ryta ïa kiba la kham san ka ryta lane ka lah ruh ban long khongpong kum ki riew bymman ba la rangbah ïa ki riewblei ba dang lung. Lait na kane ka don ka ktien Ban haba kynnoh lyngkut ïa u ‘a’ kaba mut ba ‘ba yn’ bad ka ba mut ban tynrong bor nalor ïa kaba shapoh, bad haba kynnoh jlan ïa u ‘a’ ka mut ka kynja jingpang kaba bat jubor ïa ka met briew. Kumjuh ruh ka ktien Kan kaba mut ‘ka ba yn’ bad ha kawei ka liang ka mut haba kun mynsiem. Nangta ka ktien Ksar ba kynnoh kumjuh hynrei ka don ar jingmut, kawei dei u kynja mrad ba syriem ïa u myrsiang rit, bad kawei pat dei ka jingmut haba khih bad ksaid. Kum kine ki ktien ki don byllai ha kaba lah ban sa jer bniah hadien, hynrei kaei kaba long torti ne synjor ka dei kum ïa ka ktien Thyllieh bad Thylliej, haba bun ki briew ki umdum bad ki kren kulmar. Thylliej dei u dkhot met ba don hapoh shyntur, hynrei kaba kit jingmut ruh ïa ka rukom kren ïa ka ktien kum haba ong ‘pnah thylliej’ lane ‘stang thylliej’. Haba phai pat sha ka ktien thyllieh ka mut ïa u kynja stait jaboh ba kyrsoi na shynrong khlieh ki briew.
Kiwei kiwei ki ktien ba ju pyndonkam torti ki dei kum ka ktien Khunbynriew bad Khunmynriew, ha kaba barabor ka sah ha ka umdum ïa kito kiba ym tip bniah ïa ka jingmut. Khunbynriew dei ki briew ne ki paidbah shityllup pyrthei, hynrei Khunmynriew dei ki mar barit ba shna ïa ka dur briew ba tylli met kiba long tang kum ki nongmuna, bad bunsien ki dei kiba mihpli kum ki tiar lehkai jong ki khyllung khynnah. Ka ktien War haba kynnoh lyngkut ïa u ‘a’ ka mut ïa kaei kaei kaba plie wang, hynrei lada kynnoh jlan ïa u ‘a’ ka mut ïa ka thaiñ na shathie jong ka Ri Khasi ba ju tip kum ka Ri-War. Kawei na ki ktien kiba lah ban pynsah umdum ïa ki briew ba thurmur ha ka rukom sngewthuh ïa ka ktien dei ka ktien Shersyngkai. Ka ktien sher ba kynnoh kumjuh kawei dei kaba kit jingmut ïa ki kynja dohkha barit, hynrei ka kit jingmut ruh haba kren siat pharshi kum ban pynrem ïa ki para briew. Ka ktien syngkai dei ka bynta jong ka dkhotmet ba tawiar markhap jong ka skhep. Ha kawei ka liang pat dei ki kynja dohkha barit ba ju khot Sher bad Shersyngkai. Tang hangta ruh la mih sa ka ktien Siat haba kynnoh kumjuh ka jingmut ka syriem tangba ka thew da kumwei ha la ka rukom kren bad pyndonkam ïa ka ktien. Kumba la kdew hashwa Siat ka mut haba pharshi ban pynrem, Siat ka mut ruh ba bsiat ïa u khnam na ka ryntieh, Siat ka mut ruh ba bsiat ki treng jong ka dieng kum ka dieng kaiñ bad kumta ter ter. Ka ktien ka ba kham khyllah ha ka rukom pyndonkam ka dei ba la ïapher ka rukom kynnoh ha la ki thaiñ, kum ka ktien Ksew, ha ka ba ha ka ktien pdeng ka mut ki mrad sawkjat ba ri ki briew ban ap ïing ap sem ne ban synran bad sharai sha lum sha wah, hynrei la ju kynnoh kulmar ruh kum ka jingmut ïa ki khun jong ka kmie ba kheiñ na ka kmierad lane ki Ksiew ne khunksiew ba ju kynnoh bakla ksew, hynrei don ruh ki thaiñ shnong ba kynnoh khunksew thik kumba kynnoh ia u mrad ha ka ktien pdeng.
Ha kane ka bynta ki don kiei kiei kiba ym lah ban peiphang ha ka ktien ba pyndonkam la ka dei kaba sei na tyllong jong ka ktien lane ka dei ka ktien sin da mano re mano ka ba la kylla long noh ka ktien ba pdiang salonsar ban pyndonkam ha ka imlang sahlang. Haba khot ksiew ne ksew katkum la ki thaiñ shnong kaba mut ïa ki khunksiew kaba thew na ka kmie ba dei ka kmierad ha ki khun jong ka kmie ba dei ka khun jong kata ka kmierad. Ha ba shim sa shipateng bynriew pat la ju don ka khep ba la jer da ki khunmiaw bad sa shipateng pat sa ki khunkhnai. Kum kane ka dustur ban sin ban rngop ïa ki khun da kaba nam ha ki kyrteng mrad, ka long kaei kaei ka ba don napdeng ki longïing longsem kiba ym pdiang da lei lei ruh.
