Dr. Boss L. Marthong
Ka ktien Khasi ka la kham slem shibun ban ïa ka India ka la long ka ktien kaba naduh hyndai bah naduh ba la sdang thung ïa ki Mawbynna hi hangne ha ri lum Khasi Jaiñtia. Ka ktien Khasi ka dei ha ka thup ktien Austro-Asiatic kaba la kren da ki Khasi naduh mynhyndai bah naduh bym pat don dak thoh ne skul hikai. Naduh u snem 1841 la thaw ïa ki dak ktien thoh Khasi da u Rev. Thomas Jones ha Sohra bad ka la ïaineh haduh mynta. ïa ka ktien Khasi la ithuh bad pule haduh ka kyrdan degree level ha ka Kolkata University naduh u snem 1900 (Khasi Language has been studied at the Graduation level in Kolkata University since 1900s) hapoh ka Meghalaya State Legislature ACT 2005 ïa ka ktien khasi bad Ktien Garo la pynbna kum ki Associate Official Languages ha Meghalaya. Ngi iohi katno ka Khasi Author’s Society (KAS) ka la ïaleh tyngeh la slem bha ban ioh pynrung noh ïa ka ktien Khasi ha ka khyrnit ba phra jong ka Constitution jong ka ri India hynrei haduh mynta ym pat ioh pynrung satia wat hapdeng ki jingpyrshang kiba jur. Ngi iohi lyngba ki kot khubor ba bun ki jnit ki jnat ki kyndon ba la kwah ban pan da ka Sahitya Academy la dep pynbiang lut da ka KAS kumba la kwah, te kaei pat ka jingeh ban ioh pynrung noh ïa ka ktien Khasi ha ka khyrnit ba Phra jong ka Riti synshar jong ka ri. Ha ka jingiohi barit jong nga ka KAS ka dang donkam sa khyndiat ban pyndap, kata ka dei ban pynpaw shuh shuh ïa ka ktien Khasi la kren ha bun tylli ki State kum ha State Assam, Mizoram, Manipur bad ha Meghalaya hi namar ki don bun ki Khasi kiba la shong la sah ha Assam, ha Mizoram, ha Manipur bad haduh ha bar ri ha Bangladesh don bun ki Khasi kiba la kren da ka ktien Khasi. Ka ktien Bodo ka la dep ioh rung kloi ha ka Khyrnit ba Phra jong ka Constitution jong ka ri India da kaba kam ba la kren ia ka ktien Bodo ha Assam, ha Meghalaya, ha West Bengal, ha Arunachal Pradesh. Ngi ki khasi ngi la kylla nong India tang ha u snem 1948 ha kaba ka Hima Nongstoiñ ka la pynïasoh khatduh eh.
Ngi don kawei ka jingai jingmut jong nga sha KAS ba ngi dei ban bud nuksa ïa ka jingleh ki Bodo khnang ban ioh pynrung noh kloi ïa ka ktien Khasi ha ka Constitution jong ka ri India.
Ka ktien Khasi ka long kaba la biang bha nadong shadong ha ka skul bah NEHU la ithuh bad pule ïa ka ktien Khasi haduh ka kyrdan MA bad haduh PHD ha ka KAS ki don ki heh khlieh ki khraw pyrkhat kum ki jong u Bah Paul Lyngdoh, u Dr. D. R. L. Nonglait bad kiwei kiwei de lada ka KAS ka sngewbha ban pdiang ïa ka jing-ai jingmut barit jong nga bad ban leh ïa kaba donkam ngin sa lah ban ioh pynrung noh kloi ïa ka ktien Khasi ha ka khyrnit ba Phra jong ka riti synshar jong ka ri India. Kata ka long ba ka KAS kan tur beit shaphrang marwei khlem da kyrtiang dien ïano ïano ne badno badno dei ban tur beit marwei kumba ka la sdang naduh mynnyngkong ka KAS kam dei ban sngew pher party ïano ïano ka dei ban ïasyllok bniah bad ki MLA BJP Khasi ryngkat bad u President BJP Khasi kiba don ha Shillong ban ïa leit lang ban ïa kynduh Markhmat bad u Prime Minister u Narendra Modi ban ioh kyrpad Markhmat bad u PM ban ioh pynrung noh ïa ka ktien Khasi ha ka riti Synshar jong ka ri India te lada u PM un ong long te kan sa long noh da shisha kham kloi khlem artatien shuh dei ban leit tang kawei ka mat jingkyrpad ym shi khung ki jingkyrpad. Ki Bodo ki dei ki shnong hapoh State Assam kim dei satia kiba la kham roi ban ïa ngi ki Khasi ha ka liang ka jingnang jingstad ïa ka ktien Bodo mynshwa la pule tang haduh klas ba khatar mynshuwa ki la ioh ban pynrung noh kloi ïa ka ktien Bodo tang naba leit ïa kynduh markhmat bad u Prime Minister jong ka ri India. Haba ngi peit ngi iohi ba u Narendra Modi u PM ba donburom jong ngi u ieit ïa ki riewlum Khasi u lah ban ai ïa ka jingkwah jong ngi, ngi ki Khasi ruh ngi long kiba kloi bha ban ieit ïa u PM Modi bad ïa ka party jong u lada u ai ïa ka jingkwah ba kongsan jong ngi, ban ioh pynrung noh ïa ka ktien Khasi ha ka riti synshar jong ka ri India dei ban wanrah da ka Official bill ha ka Dorbar Parliament da ka ruling party ne party ba synshar khnang ban ioh pynkylla aiñ ne ACT ïa ka.
