Raphael Warjri
Ha ka juk mynnor, lada ka kynthei dkhar ne u shynrang dkhar ba shongkha Khasi ki la ïa imlang sahlang ha ka khyndew Khasi, ki lah ban kylla Khasi. Kumjuh ruh lada ka kynthei dkhar ne u shynrang dkhar ba shongkha Khasi ki la ïa imlang sahlang ha ka khyndew rithor, ki lah ban kylla dkhar syndon. Kane ka dei ka aiñ mariang kaba jia ha kano kano ka khep, hynrei mynta ba la tipthuh ban pynksan ïa ka lajong, wat ki dkhar ba shongkha Khasi ha khyndew Khasi ki lah ban khring sha la ka dustur dkhar. Kumjuh ruh ki Khasi ba shongkha dkhar ha khyndew dkhar ki lah ban khring sha la ka dustur Khasi, khamtam ha kaba hikai ïa la ki khun ki kti. Hynrei haba khmih ïa ka jingshisha, ki dkhar na rithor ki long kiba la jyllei katta katta bad kiba bat skhem triang ïa la ka dustur lajong haduh ba ki paidbynriew Khasi ki kham synjor ha la ka tynrai bad shah khring ha ka dustur dkhar. Kaba kham sngew saitmet ka long ba ki Khasi ba shong-kha dkhar ha khyndew Khasi ki kham lmun ban tynneng ïa ka dustur dkhar namar ba kim skhem ha la ka tynrai, khamtam kito kiba la kylla sha ka niam Khristan. Ki don lei lei ki paidbah Khasi Khristan kiba kham kloi ban kdup ïa la u para Khristan dkhar ban ïa la ki paradoh parasnam. Kane ka lah ban jia wat ha ka shongkha shong-man ruh bad kiei kiei ki ba paw shynna na ka dustur dkhar ki kloi ban kyrsoi ha ka imlang sahlang Khasi. Lehse bun ki briew kim ju poi pyrkhat ba la don bun kiei kiei kiba la pyrthuh bud khlem da sngewthuh, wat ha ki longïing longsem Khasi kiba dang bat la ka tynrai.
Haba khmih ïa ka jingshisha kumba ka jia ha imlang sahlang ka long ba ki Khasi ki long kiba dang rit paid bad wat lada ki sngew skhem ha la ka riti tynrai, hynrei dang bun kiei kiei kiba dang kham shong per bad synjor khamtam hadien ba la pdiang ïa ka jingngeit Khristan. Ha kane ka rukom ki dkhar na dewbah India kiba la bun paid lypa bad ki la jyllei palat liam ha ka imlang sahlang ki pyrshang barabor ban pyntian da la ka riti dustur lajong ha ki longiing longsem Khasi lada dei ha Rilum Khasi lane ha rithor dkhar. Kane ka long ka bynta ba ym lah ban kiar namar ba ki shynrang dkhar ki thombor halor ki kynthei lada dei ki para jait lajong lane dei ki Khasi. Jar la katta don ki kynthei Khasi ki ba dei na ka longiing ka ba dang bat triang la ka riti dustur tynrai, wat lada ki la kylla Khristan ruh kim ju kohnguh jyndei ïa la u tnga dkhar. Hynrei ka jingshisha pat ka long ba uno uno u shynrang dkhar u ba shongkha kynthei Khasi wat lada um banse ban kohnguh ha ka jingpynïaid ïa ka longïing ha ïing kiaw, hynrei ïa la ka tnga Khasi bad ïa ki khun te ki bat la ka iktiar kpa ban pynïaid katkum la ka dustur dkhar. Na kata ka daw la shem ba don ki khun Khasi ba dei kpa dkhar, ynda la ïap u kpa ki kham shitrhem ïa la ka jiatbynriew palat ban ïa ki longïing kiba khlem pat shongkha khleh, namar ba ki sahnud ïa kiei kiei kiba ki khlem lah ban leh lait-luid ha ka por ba dang im la u kpa. Kane baroh ym da dei eh ban kyntiew nam ïa ka juk mynta kaba la synjor, hynrei dei ban pyrto ïa ki longshwa manshwa kiba la seng nongrim da ka riti dustur kaba skhem. Ka jingshisha ka long ba ka nongrim jong ki riti dustur ka skhem naduh mynnor hynrei ka la sdang ban synjor suki suki ha kane ka juk mynta kumba ka paw na ka por sha ka por, wat ha ki to ki longïing kiba dang bat la ka tynrai.
Ki don ki longïing Khasi niam tynrai kiba ju kynthoh ba la thoh ka shyiengkrung ïa ki shijur kiba poikha, khlem da tip ba ka kyntien thoh shyiengkrung ka dei kaba pyrthuh na ka pyrkhat Khristan. Ki Khasi paka ki ju kynthoh ba la thohshun ki blei ban ïa poikha bad ka kyntien shyiengkrung ka dei ka ba la sot na ka khanatang Khristan shaphang kumno ba ka Im ka mih na shyiengkrung jong u Adam. Kawei pat kaba pyrthuh jyndei ïa kiwei ka dei haba thoh phuiong ïa ki khyllung ban dud sabuit khnang ban lait na ka lyngkhuh ne kino kino ki ksuid ki khrei kiba pynpang pynjhia ïa ki khyllung. Ha ka rukom Khasi dei ban thoh phuiong da ka shympriah kti na moimoi, hynrei byllai ki longïing ba dang bat tynrai Khasi kiba thoh da u dieng kyndok na shyllangmat kumba thoh dak Sindur ki dkhar. Haba kum bakla ha kaba saitlah ïa ka sneng ka kraw jong ki kmie ki kpa, ne ki longkñi, la ju sakhi ba ki khynnah ki samla ki kynrup trait ïa ka kjat jong kita kiba halor, lada dei longkmie, longkñi ne longkpa, kum ban panmab na ka ba la tam sneng. Kane ka dustur ban bat na kjat ka dei ka ba pyrthuh na ki dkhar, namar ha ka rukom Khasi kita kiba tam sneng ki pyndem la u ñiuhmat bad kim ju pynphai ñia wat lada ïeng la ka nia. Haba ym pynphai ñia ym dei ba shah thombor ha la ki kmie ki kpa ne ki kñi, hynrei ka dei ban long kiba kohnguh bad pyndem kum ha kata ka khep. Katkum ka dustur mynnor, ha ka dorbar ïing, ba ki ba kham hapoh ka ryta ki lah ban pyni ñia hakhmat la kito kiba lah shwa ryta, lada dei ki hynmen kynthei ne shynrang, ki kmie, ki kpa ne ki kñi. Kita baroh ki dei ki akor Khasi kiba ym dei ban shah tyndep ha ka rukom leh jong ki dkhar.
