Ki bapli kin nym ïoh ïa uba kynsai

Kin nym lah ban leh kumta lymda ki don shwa ïa la ki jong ki 'riew kynsai kiba katba kin ibit ba kin sei madan.

D. H. Kharkongor

Wat ka MP election ne ka jingjied ïa u kyrtong sha ka Lok Sabha ruh kam slem shuh. Kum ka jylla Meghalaya ba ka don tnoit tang 2 (ar) tylli ki Parliamentary Constituencies. Ka Shillong Parliamentary Constituency ïa kaba la mihkhmat da U Vincent H Pala (INC) bad ruh ka Tura Parliamentary Constituency, ïa kaba la mihkhmat da ka Agatha Sangma (NPP). Ka por ne ka ïa ka jong ki, kane kan sa kut noh shen. Te kumta baroh ki seng saiñ pyrthei ki ïa angnud da kumno ba kin ioh ban ïa shim bynta ha kane ka MP election da kaba ki sei madan ïa la ki jong ki kyrtong. Kin nym lah ban leh kumta lymda ki don shwa ïa la ki jong ki ‘riew kynsai kiba katba kin ibit ba kin sei madan.

Ka NPP ka don  jingthmu ban sei madan ïa la ki jong ki kyrtong, ba kin ïa aireng, ha man la ki Parliamentary Constituencies jong kane ka thaiñ Shatei Lammihngi jong ka Ri India. Kane ka thaiñ Shatei Lammihngi, kaba kynthup ïa ka Sikkim, ka don baroh haduh 25tylli ki Parliamentary Constituencies. Ka NPP ka da pynpaw shai ruh de ba ka don jingkyrmen ba kan jop la kumno kumno haduh 20 na kitei ki 25 tylli ki parliamentary Constituencies.

Kane namar kata ka dei ka ïa jong ka jingpynthame ne ka jingkhroh ka jingkjor ïa u paid uba shida jinglong. Ka NPP ka sdang ïa ka jingpynthame ka jong ka da kane ka jingbym banse ka jong ka ban pynpaw ba ïa mynta kane ka Sorkar MDA-2.0, ba la lamkhmat hi da ma ka, kam pat lah ban shim ïa kano kano ruh ka rai halor ka jingthmu jong ka Sorkar pdeng NDA ban pynpoi ïa ka Rel ne ïa ka Railway tad haduh ha Shillong. Te wat la ka NPP ka dei ka dkhot jong ka NEDA bad ruh ka dkhot jong ka Sorkar Pdeng NDA pynban ïa mynta kam nud ban kren shai kdar lada kan mynjur na kan pyrshah jur ïa katei ka lynti Rel ne ka Railway ba la tyrwa kyrpang da ka Sorkar Pdeng. Ngim dei ban sngewphylla ïa kane kaei kaei wei ba ka election MP kam slem shuh. Ka bapli ka NPP kam nud ban kren shai ba ka pyrshah jur ïa ka Railways naba ka tip shai ba ka jingpyshah ka jong ka ïa ka Railway kan pynthut pynsngewsih ïa ka Sorkar Pdeng NDA. Kam nud pat ruh ban kren shai ba ka mynjur ïa kata ka lynti Rel wei ne ka Railway naba ka tip shai ba kata ka jingkyrshan ka jong ka ïa ka Railways kan pynthut pynsngewsih pat de ïa u paid jong ka jylla, uba ïai pyrshah jur khlem nongrim ïa ka Railways. Ka NPP kan nym nud ban kyrshan ïa ka Railway naba kam kwah ban duh lehnohei noh ïa ka ‘vote’ ka jong u paid uba pyrshah ïa ka Railway, ïa uba ki nongïalam ki jong ki ruh ki lah dep kren shai ba kin nym pdiang da lei lei ruh em ïa ka Railways katba kum ka jylli ngim pat lah ban ioh shwa ïa kata ka ILP.

Ka NPP ka la kren shai biang sa shisien ba ka da pyrshah jur bha ïa ka Sorkar Pdeng halor kato ka jingkhang pyshah ka jong ka ïa ka rukom kaba ngi tih bad ngi lum thup ïa u dewiong. Ka da kynthoh jur ne pynrem biang sa shisien ïa katei ka jingleh jong ka Sorkar India. Ka da kynnoh kynthoh ruh de ba ka dei ka jingleh laplah kaba shu kyndit kyndit kumba iuhtdong bseiñ. Ka da kynthoh tyngeh ruh de ba ka Sorkar India ka lah dei ban mang bad ban pynbiang kyrpang ïa ka bai lutskan ne ka bai buria ne ka ‘compensation’ ïa baroh kiba hap ban sangeh noh mar dor ïa kato ka rukom kaba ki ju tih bad khlong ïa u dewiong. Hana ba katei ka jingleh jong ka Sorkar India ka da ktahjur bah ïa ka ioh ka kot ka jong baroh ki kyndoi ja kpoh kiba im ja na ka kam tih dewiong. Ka election MP ruh kam slem shuh ba kumta ngim dei ban sngewphylla ïa kane ka jingsngewmyllung ka jong ka NPP ïa kito baroh kiba dang ïaidon bynta ha kata ka kam tih be-aiñ bad khaii be- aiñ ïa u dewiong.

Ka jingkylli mynta ka long ïano mo ka NPP ka thmu ban sei madan, kum u kyrtong u jong ka, ha kane ka MP election nangne na Shillong Parliamentary Constituency, khamtam haba la mih madan kumne sa ka VPP ? Ym lah pat ruh khlem da sngewsynnei ïa ka bapli ka BJP kaba ka ruh haduh mynta mynne kam pat lah ban rai la kan sei madan ne em la ki jong ki kyrtong, na ka bynta ban ïa aireng ha kane ka MP election, ban sa wan. Ka la nang paw shai ruh de ba ka BJP kam don ïa ki riewkynsai kiba kat ba kin ïa mih madan ban ïa aireng kum ki kyrtong ki jong ka. Ka bapli kaba tip shaikdar ba wat lada kan don bad kan sei madan ïa la u jong u kyrtong nangne na Shillong Parliamentary Constituency ruh kan dang ïai long leh-nohei wei ba uba kham bun napdeng u paid riewngeit Khristan un dang ïai kyntait mardor ïa ka. Ka bapli kam pat lah wat ban rai lada kan ïatehlok lypa ne em naduh mynta bad kita kiwei pat ki seng saiñ pyrthei kiba don lem bad ka ha kane ka kynhun Sorkar MDA.

Imat wat ka UDP bad ka HSPDP, ki seng saiñ pyrthei trai jylla ba la kham rim, ki jong ngi, ruh kin shem shitom ban ioh ïa ki riewkynsai kiba kat ba kin mih madan ban ïa aireng ha kane ka MP election, ka ban sa long shen. ïa ka HSPDP lei teng i lah dei ban shu ïa klet beit noh, kum ïa ka PDF. Wat ka UDP ruh kan sa shem jingeh ban seimadan ïa la u jong u kyrtong uba kynsai. Shwa ba kansei madan kan hap ban da pyrkhat bha wei ba ka dang ïaidei hi ka dkhot jong ka SorkarMDA-2.0, ba la lamkhmat da BJP lem bad ka NPP. Ka UDP kan hap ban husiar bha ioh ba kane ka jingïadei ka jong ka, kaba kumne mynta, bad ka NPP kan sa thut pat de hadien habud. Ym lah len ba ka VPP ka la pynktha khlieh ktha maloi biang sa shisien ïa baroh kitei ki seng saiñ pyrthei. Ka pynktha maloi tyngeh naduh ïa ka INC haduh ïa ka TMC.