Katno u drok u la ïoh rung bad pynjot ïa ki paidbah jong ngi

Haba kheiñ malu mala katkum ka dor ïew, utei u 6.1953 Kilo u Heroin un shongdor ym duna ïa ka T. 40 klur eiei.

Ha ki 8 bnai ba la lah, ki pulit ka East Jaiñtia Hills ki la ïoh ban kurup palat 6 kilo u drok Heroin nalor kiwei pat ki jingdih pynbuaid bad kiba la shah kem ha kine ki jingïoh kurup ki la kot sha ka 78 ngut. Naduh ba sdang snem bad haduh mynta, ki pulit ki la pynrung 37 tylli ki jingujor hapoh ki kyndon ka Narcotic Drugs and Psychotropic Substances Act, 1985 ha kaba ïadei bad ka jingïoh kurup drok bad kiwei ki jingdih pynbuaid. La ïoh kurup ki kynthup ïa 6.1953 Kilo u Heroin, 1148.98 Kilo u kynja (Ganja), 10.16 Kilo u Crystal Meth, 10,000 tylli ki dawai kuli Yaba, bad 20,000 bilor ka dawai jyrhoh Phensedyl. Da kheiñ da ka pisa, ka dor jong kitei ki drok ka la kot sha ki phew klur tyngka khamtam u Heroin. Haba kheiñ malu mala katkum ka dor ïew, utei u 6.1953 Kilo u Heroin un shongdor ym duna ïa ka T. 40 klur eiei.

Dang ha kine ki khyndiat sngi, ki pulit ka East Jaiñtia Hills ki la kurup 10.16 Kilo u drok Crystal Meth na uwei u briew uba la tip kyrteng kum u Lalhmunsanga uba la wan na Mizoram. Ka jingshongdor jong une u drok, katkum ka jingpynbna jong u Myntri Rangbah, Conrad K Sangma, ka long haduh T. 15 klur. Ha kitei ki 37 tylli ki jingjia ïoh kurup drok, ki pulit ki la kem ïa 78 ngut ki briew kiba donkti. Hynrei ka don kawei ka jingjia ha kaba ki pulit ki la kurup 111.183 Kilo u Kynja (Ganja), hynrei ym shym la ïoh kem ïano-ïano na ka daw ba ki briew kiba donkti ki la phet krad na ka jaka ba la kurup. Lah ban kdew ba ka East Jaiñtia Hills ka dei ka distrik kaba marjan bad ka Barak Valley jong ka Assam bad la pyndonkam ruh kum ka lynti ban leit sha Mizoram, Tripura. Ki briew kiba donkti ban khaïi drok ki ju pyndonkam bha ïa kane ka lynti na East Jaiñtia Hills ban wan die drok sha Shillong lane sha kiwei pat ki bynta jong ka Meghalaya lane wat sha Guwahati.

Kine dei tang kiba ki pulit ki la lah ban kem. Ngim tip shuh katno kilo u drok u la ïoh rung sha kane ka jylla uba la lait na ka jingshah kurup ha ki pulit. Bad nalorkata, kitei ki dei ki jingkheiñ kiba tang na kawei ka distrik. Ka jingkhaïi drok ka long shisha ka kam kaba sngewshyrkhei. Haba peit ïa ka jinglong jingman na ki drok ha satlak ka pyrthei, ka kaipod kaba la ai kyrteng ‘World Drug Report, 2021’, ba la pynmih da ka shlem United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), la pynpaw ba kumba 5 lak ngut ki briew ki la duh noh ïa la ka jingim ha u snem 2019 namar ka jingdih drok. La batai ruh ba kiba pyndonkam drok ki ïoh ïa ki jingpang kiba shyrkhei, khamtam kito kiba pyndonkam ban dung da ki thyrnia ha ki thied snam. Kine ki jingpang ki long kum ka HIV bad Hepatitis C. Nalorkata, la pynpaw ruh ba ha ka pyrthei baroh kawei, ki nongpyndonkam drok ki don 275 million ngut kat haduh u snem 2020, bad kane ka la kiew da 22 per cent na kaei kaba long ha u snem 2010. La kheiñ antad ba hapoh u snem 2030, ka jingdon jong kiba dih drok kan kiew da 11 per cent ha satlak ka pyrthei.

Kiba bun hi ki tip ïa ki jingsniew bad ki jingma kiba ap haba pyndonkam drok. Ka jingïalap pyrshah ïa ka jingpyndonkam drok ka la ïaid da ki phew snem mynta bad bun hi kiba la sngewthuh. Watla katta ruh, ki dang don bun pat kiba ngop – shynrang bad kynthei – ha ka jingpyndonkam ïa ki drok. Ha Meghalaya, u drok uba kham paw ha ka jingpyndonkam dei u ‘Heroin’. Ïa une, ki don bun bah kiba pyndonkam da kaba shu dung da ki thyrnia ha ki thied snam lane kita ki ‘Injecting Drug Users’. Bad dei kine kiba kham ngat kloi ha ki jingpang kum ka HIV bad Hepatitis C. Kito kiba die ïa kine ki drok ki heh spah shikatdei – da kaba pynjot ïa ka jingim bad ka longïing jong kiwei. Hynrei, ngim ju ïohi ne tip eiei shaphang kitei namar kim ju paw. Kiba shah kem ki dei kito kiba die khutia bad ïa kiba kum kita la ju paw na ka por sha ka por. Ha ki snem kiba mynshwa, ngim ju ïohsngew ïa ki kyrteng jong ki trai ri trai muluk ban donkti ha ka jingdie ne jingpyndonkam ïa ki drok. Mynta, ka juk ka la kylla. Ki don bun ki trai ri trai muluk kiba la ngat ha ka jingkyrni ban dih drok bad ki longïing longsem jong ki, ki mad ïa ki jingeh kiba bun. Ki kmie ki kpa ki ïam pait dohnud haba ki ïohi ïa ki khun ba ki shah teh mraw ha ki drok. Ki pynlut da ki lak tyngka ban phah sumar ïa ki bad ki hap ban pyrshang da ki phew sien tad haduh ba ki khun kin kohnguh ban shong shah sumar ha ki jaka kyrpang lane ban dih noh da ki dawai lane ban iehnoh syndon ïa kine ki jingdih. Tang kiba la mad bad kiba la pynmih ïa ki ummat kthang ki sngewthuh ïa ka jingkordit ba ki drok ki wanrah ha ka jingim briew.

Namarkata, ko samla samhoi, da ïa pyrkhat bha hashwa ban ong hooid ïa u drok. Ka shimpor tang shi khyllipmat ba phin ïa ngop. Hynrei ka shimpor da ki snem ba phin ïoh biang ïa ka jingim ka bakhuid bad kaba lait na kine ki jingdih kiba pynjot ïa phi bad ïa ka ïing ka sem bad ïa ka jaitbynriew. Ngi donkam ïa ki samla ki bashlur ban ong em ïa u drok. Long ki bashlur namar phin hap kit ïa kiba bun ki lyngkor ynda phi la kham san ha ka rta. Wat pynlehnohei ïa la ka jingim. Im da ka jingkmen, jingkyrmen bad hapdeng ka jingkoit jingkhiah. Lada khiah krat ki khun samla, hangta ka jaitbynriew kan im, kan roi, bad kan skhem. Ha kane ka jingïakhun pyrshah ïa u drok, dei ban ïadon bynta lang da baroh – ki ïing ki sem, shnong ki thaw, kynhun niam, lad pathai khubor, pulit, bad sorkar. Yn ym lah ban pynduh ïa kane ka khlam lada kam don ka jingïatreilang kaba khlaiñ. Kam dei kaba suk ban pynduh ïa u drok, bad kam dei ruh kaba eh ban rat dyngkhong ïa kane ka khlam lada ngi don ïa ka mon kaba skhem. Ngin hap ban pynduh ïa kane ka khlam hashwa ba kan bam duh ïa ka jaitbynriew.