Ka Dorbar Synrai ba san sngi jong ki MLA ka Meghalaya kan sdang naduh ka 15 tarik Nailur, bad ngi kyrmen ba kan long kaba khluit halor kiba bun ki mat ki jura kiba ktah ïa ka jylla. Kane kan dei ka sien kaba ar mynta u snem ba ki MLA kin shong Dorbar. Ha u bnai Lber mar ïa dep ka ilekshon, ngi la ïohi ïa ki jingïatai hapdeng ki MLA halor kiba bun ki mat. Mynta ka kynti, ngi kyrmen ba ki jingïatai kin bteng. Kan dei ka kamram jong ki MLA ka Liang Pyrshah ban kdew ïa ki jingduna ha ka rukom synshar jong ka sorkar. Bad ka dei ka kamram jong ka sorkar ba kan jubab shai bad jubab hok khnang ba ki paidbah kin tip ïa ki jingshisha.
Kawei na ki mat ba kum ki MLA kin hap ban shim khia ka long halor ka National Education Policy (NEP) namar kumba ka long mynta, ka don ka jingïatan tyllai hapdeng ki nonghikai kiba don hapoh ka synjuk jong ka Meghalaya College Teachers’ Association (MCTA) bad u Vice-Chancellor ka North Eastern Hill University (NEHU) uba la ai hukum ba ïa ka NEP dei ban pyntreikam beit naduh ka samoi pule kaba mynta. Ka la don ka jingïalang hapdeng ka MCTA bad u Vice-Chancellor ha kine ki khyndiat sngi ba la dep, hynrei ka paw ba ki nonghikai kin bteng ban ym hikai ïa ki samla kiba pule ha ka First Semester. Na ka liang u Vice-Chancellor u la ong ba ki la don ki kolej kiba la ïaid shakhmat ban pyntreikam ïa ka NEP. Dei hangne ba kum ki MLA ki dei ban wan shakhmat ban ïatai namar ka pule ka dangle ka dei kaba kongsan. Ngin ym lah ban ïaid sah kumne ha kaba ka jingïatai hapdeng ki nonghikai bad ka NEHU kam kut shuh. Kum ki nongmihkhmat paidbah, ki MLA ki don bha ïa ka jingkitkhlieh ban ïakren bad ka sorkar ka dei ban jubab kaei kaba ka don ban leh khnang ba ki khynnah/samla pule kin ym duhnong. Ban bynrap bad kane, dei ban ïakren shai ruh halor ka jingai bhah ïa ki jaka pule na ka bynta ki samla ha ki liang bapher bapher namar dang shen ngi la ïohi ïa ki kynrum-kynram kiba la mih.
Sa kawei pat ka mat kaba donkam bha ban ïatai ka long halor ka jingleh tam jong ki pulit ban bom ban tied ïa ki paidbah. Ïa kane ngi la ïohi ha ka 24 tarik Nailar ha ka sngi ba la thmu ban pynlong ïa ka ‘Public Hearing’ ha Thangskai, East Jaiñtia Hills halor ka jingthmu ka M/s Meghalaya Cements Limited ban pynïar ïa ka karkhana jong ka. Kata ka jingleh kput ban bom ban tied wat ïa ki kynthei ka long kaba bakla shikatdei. Hynrei ngim ïohi pat haduh mynta ba ka sorkar kan ai hukum ban tohkit lane ban pynshitom ïa kito ki pulit. Kumno yn shu pyllait da kaba suk khlem jingpynshitom? Ka aiñ ka shah ïa ki pulit ba kin leh katba ki mon katba ïa ki ’riew paidbah pat hap ban kem lada ki bakla wat tang khyndiat ruh? Dei ha kum kine ki mat ba ki MLA ka liang pyrshah ki dei ban ïeng ban thalaiñ ïa ka sorkar.
Ka jingjyllei u drok bad ki kam runar ki dei ban paw ha ka jingïatai ha Ïingdorbar Thawaiñ. Ngim lah ban len ba ki pulit ka jylla ki la ïaleh shitom baroh shi katta ban khanglad ïa ki nongkhaïi drok da kaba ïoh kem ïa ki na kylleng. Kawei na ki jingïakren ka dei halor ka jingdonkam ban buh ïa ki jaka ban sumar bha ïa ki nongdih drok namar kumba ka long mynta, ki dang duna palat ha kane ka jylla bad bun ki hap ban mih ban leit sha kiwei pat ki jylla. Kam dei kaba sniew ban long uba kyrni ha ka jingdih drok, hynrei ka jingsniew ka sdang lada long nongkhaïi ïa u drok. Na ka bynta kito ki khynnah, samla bad wat ki rangbah kiba la ngop ha kine ki jait jingdih, dei ban ïarap ïa ki ban ïoh ïa ka jingsumar kaba biang ha ka dor kaba bit. Bun kim lah ban siew na ka bynta ka bai sumar na ka daw ba ka rem shaba palat. Ka sorkar kam lah ban shu peit kai bad ieh ïa kine ki para nongshong shnong khlem da ai ïa ka jingsumar kaba biang na ka bynta jong ki.
Ka dei ruh ban don ka jingïatai halor ki kam bamsap bamngem kumba ka Meghalaya High Court na ka por sha ka por ka la thalaiñ tyngeh halor ka jingtih bad jingshalan be-aiñ ïa u dewïong. Ka jingdon jong ki karkhana thang dewïong be-aiñ ruh ka dei ban paw. Dei ka High Court kaba la kdew ba kam sngewlah shuh ban shaniah ha ki pulit ka jylla bad ka la don ka khep ba ka la kyntu ba dei ban buh noh da ki pulit ka Sorkar Pdeng ban pahara ïa ki surok khnang ban bat ïa ki trok kiba kit dewïong be-aiñ. Hangne ngi sngewthuh ba ka don ka jingleh bym hok ha kaba ïadei bad u dewïong bad ha ka jaka ba ka jylla kan ïohnong, ka duh pynban. Ngi kyrmen ba ka Liang Pyrshah kan leh ïa la ka kamram bad ka sorkar kan ai ïa ki jubab kiba shai bad ba shisha.
