Raphael Warjri
Kaba kham shynna bad kaba pher na baroh ki dustur ha pyrthei ka dei ba da lei lei ruh, ym ju marmlien ban ïaid lyngba ka lympung ba ïakren ïa khana ki briew, lada dei kiba lah san lyngba ka lympung kiba kham samla ne khynnah bad katno tam lei lei ïa kiba kham poh ka ryta. Lada ym don lad shuh da kumwei, lah ban ïaid lyngba da kaba thew la ka kti bad dem artat, da kaba pan mab kum ka akor ban ym pynthut ïa ka jingïakren ha ka lympung. Kine ki long kiei kiei ki ba lah ban ioh jinghikai tang ha ka lyngwiar ka sneng ka kraw Khasi, kiba ym shem ha kiwei kiwei ki dustur jong ki khyllah jait. Kata ruh ym dei ba pynksan jubor ïa la ka dustur lajong, hynrei ka dei ka snap tynrai ba dei ban buddien khnang ban ym sakma da kaba tynneng ïa kiwei kiwei ki dustur khyllah. Lah ban kdew hangne katto katne ki ñia ba la pynshongñia katkum ka nongrim pyrkhat Khasi. Ha ka pyrkhat Khasi, ka ba burom ka dei da ka akor ban pynïeng rasong la ka longrynñieng, khlem kheiñ khraw ne pohjait ïa kiwei, khlem kheiñ khraw ne poh kyrdan ïa kiwei, khlem kheiñ shynrang ne kynthei namar la bhah lypa ïa la ka bynta lajong, ha manla ka khep. Lada nujor ïa ka lajong bad ka jong kiwei, lehse lah ban kham sngewthuh shai. Ha ka dustur dkhar haba burom ïa ki nonghikai, ki khynnah ne samla ki dem ban ktah na ki kjat lane don ruh kiba nguh syndon da ka khlieh ha pohjat- hynrei ha ka dustur Khasi ym dei ban leh kumta, tang da ka akor ban burom bad pyndem la u ñiuhmat ka la biang namar ba ym dei ban pynpoh than ïa lade hakhmat kiwei. Ha ka imlang sahlang Khasi naduh ki syiem, ki basan bakhraw ka dorbar hima, ki kynrem lyndan haduh ki thab ki dab, ki luk ki lak ki ryngkat ka kyrdan ha ka longbriew manbriew bad dei na kata ka daw ba ïa u syiem ruh la ju nam u syiem u mraw, u syiem u kmie.
Ki dor jong ka jingim briew ha ka imlang sahlang Khasi ki long kiba la biang sawar pura, ba naduh ba kha haduh ban da la khlad ruh la ñiewkor katjuh, khlem kheiñ ïa ka spah ka hajar, ka kyrdan ne kano kano ka snap kyrpang shimet. Ka ba kham pher shuh shuh ka long ba wat ïa ki mrad ki mreng ne kino kino ki jynthaw ruh la ñiew burom kumjuh. Dei ban sngewthuh ba ha ka pyrkhat Khasi la ju ñiewkor ia ki ksew bad da lei lei la mana ban kynjat ia ki ksew, namar ha ka pyrkhat Khasi ym ju ñiewpoh ïa ki ksew kumba ka rukom pyrkhat mynder ka la wan phrung ha ka janor ban kynnoh ba pohdor kum ki ksew. Ha ka jingshisha lei lei lada buddien ïa ka khanatang, dei ki bynriew kiba la kyntiew burom ïa u ksew haba ha ka khanatang ka iew luri lura, dei ka Dom ka ba la leit tyrwa shong basa ban shakri ïa ki bynriew, hadien ba ka la shah iuhroit ha la ki paramrad. Ka don ka jingshisha ha ka dustur Khasi ba ym ju bit ban kynjat ïa ki ksew ba ioh dkoh, bad la shem ba kane ka la urlong barabor, hynrei ki briew ba bun ba lang ki pdiang ba dei ka ba jia ryngkhat. Lehse lah ban shah kynnoh ba dei ka jingngeit bieit, hynrei ka shong ha la ka pyrkhat shimet lada pdiang ne kyntait. Ka long thik kumba khaweit ïa u thlen ba ym ju iohi mynno mynno, hynrei ki dak ki shin ki kdew ba ym long ban kheiñ shngaiñ haba suba menshohnoh ne ba rithlen ïano ïano. Lada shah kem ne shah ksih menshohnoh ne lada dei ba shah khap thlen, lehse don kiba shu kynnoh ba la thaw ne jia ryngkhat hi ban jemrngiew ne urlong kano kano ka jingjia kaba sniew. Kumta ka ïatang ïapung mynhyndai katkum ka dustur Khasi ka long kaba ym dei ban leh bym suitñiew, namar ym dei ka jingngeit bieit.
Kiei kiei baroh ki jingngeit Khasi ki long kiba don la ka nongrim kaba dei ban bishar katkum ki khep. Ym lah ban len ba ka don ruh ka jingngeit bieit, tangba ym dei ban shu kynnoh salonsar bad dei ban da pynshong ñia katkum ka borkhia jong kata ka jingngeit. Ki don ki rukom ngeit kiba dei ban pdiang da ka ñia kaba skhem bad ki don ruh kiba shu pyntieng koh tympan.Kaba pyrkhat ramia ïa kiei kiei ki jingmaïa ha pyrthei ka long kaba ym lah ban kiar na ka janor briew namar ba ki bor ba maïa kiba bha ne kiba sniew ki ïai jia ha ka imlang sahlang, ka longbriew manbriew na ka por sha ka por na ka juk sha ka juk. Ka pyrkhat ramia kaba kyllum lang ha ki paidbyllien barabor ka ju dei ïa kaba bha, namar ba kaei kaei kaba bha ha ka imlang sahlang ka kham kynrei ban jia la ha ki briew shimet marwei ne ha ka kynhun bynriew ha ka imlang sahlang. Kaba sniew pat ka long ka ba kham ñiar ban jia ha ka imlang sahlang, bad haba ka jia ha ki riewshimet ruh ka long kynjah tang ha la marwei, ba duna ki ban sakhi lane ym ju kham shem ban don kino kino ki sabut. Lehse ki don ki ba khohñioh ban pdiang ïa ka jingshisha ba ka jingngeit ha kiei kiei ki ba maïa ka long barabor ka ba palat liam na ka jingshemphang jong ka janor briew, wat lada dei ha ki ba stad tam ha ka pyrthei. Ym pat ju don kino kino ki briew ki ba stad tam ha pyrthei kiba lah ban shemphang ïa ka jingim briew bad khamtam ia ka jingïap, ha kaba la bynshet beit ha ka jingngeit jong ka stadblei ba kyntang ïa baroh kiei kiei kiba bha lane ha ka stadksuid ïa kiei kiei kiba sniew ha ka jingim briew la ha marwei shimet lane ha ka jingim kyllum jong ki paidbynriew ha ka imlang sahlang.
