20 ngut ki MLA ha Meghalaya kin hap dei ki kynthei

Haba ngi peit ïa ka jinglong jingman jong ki kynthei ha Ri India, lehse ki dang donkam ban ïoh ïa ka bhah ban long kita ki MP bad MLA.

Ka Sorkar Pdeng jong u Narendra Modi ka la wanrah ïa ka aiñ rew kaba la tip kum ka “The Constitution (One Hundred and Twenty-eighth Amendment) Bill, 2023” ha Lok Sabha ha ka 19 tarik Nailur, 2023, ban ai bhah 33% ïa ki kynthei ha Lok Sabha bad ha ki Ïingdorbar Thawaiñ ki jylla. Kane ka mut ba 33% na ki konstitwensi Lok Sabha bad Ïingdorbar Thawaiñ kin dei ki ban hap mihkhmat da ki kynthei. Ha Meghalaya, na ki 60 ngut ki MLA, kumba 20 ngut kin hap dei ki kynthei. Kumba ka long mynta, ka Meghalaya ka don tang lai ngut ki MLA kiba dei ki kynthei – Kong Ampareen Lyngdoh, Kong Santa Mary Shylla bad ka Miani D Shira. Ha ka Kynhun Myntri ba la ïalam da u Conrad K Sangma kum u Myntri Rangbah, ïa ki kynthei la mihkhmat da ka Kong Ampareen.

Hynrei imat kane ka aiñ kan dang shimpor ban treikam pura namar ki don bun ki kyndon naduh ka jinghap pynkhreh shwa ïa ka khanasamari bad ka jingpynbeit thymmai ïa ki konstitwensi. Imat u Modi u la wanrah ïa katei ka aiñ rew da kaba peit kliaw sha ka ilekshon Lok Sabha ha u snem ban wan bad u mutdur ba kane ka sienjam kan ïarap ban pynïoh kham bun ki ‘vote’ ki nongshong shnong kiba dei ki kynthei sha ka seng BJP lane kynhun NDA. U Modi u la don mynta la 9 snem tam ha ka bor naduh u snem 2014 tangba dei tang ha kane ka kynti ba ka sorkar jong u ka la khih khohreh ban wanrah ïa katei ka aiñ rew kaba dei ka jingangnud kaba la slem bad kaba la ïakren nyngkong naduh u snem 1996 eiei. Ngi kynmaw ba ki la don katto katne ki seng saiñpyrthei kiba la pyrshah na ka por sha ka por ïa kane ka aiñ ban ai bhah ïa ki kynthei bad namarkata, ym shym la lah ban pynurlong ïa kane ka jingangnud haduh mynta mynne.

Haba ngi peit ïa ka jinglong jingman jong ki kynthei ha Ri India, lehse ki dang donkam ban ïoh ïa ka bhah ban long kita ki MP bad MLA. Ka Ri bad ki jylla ki donkam lang bad kynthei bad shynrang ban ïatrei ryngkat-ryngkat ban wanrah ïa ki jingkylla na ka bynta ka jingbha. Kat ka India kaba dei ka Ri kaba ïar, ïa mynta ka don tang kawei ka kynthei kaba long kum ka Myntri Rangbah ka jylla bad kata ka dei ka Mamata Banerjee jong ka West Bengal. Kiwei pat ki nongïalam kiba mynta kiba dei ki kynthei, ki khlem pat ïoh lad ban khlieh ïa ka sorkar ha ki jylla jong ki bad la pynïaid beit da ki rangbah/shynrang. Ha kajuh ka por, ka Ri India ka la ïoh lad tang shisien ban shah ïalam ha ka longkmie kum ka Myntri Rangbahduh bad kata ka long ka Indira Gandhi. Ka Indira Gandhi ka la ïoh shong ha ka shuki Myntri Rangbahduh la katto katne snem tat haduh ka sngi ba ka la shah siat ïap ha la ki jong ki nongbud pahara ha u snem 1984. 

Ka jylla Meghalaya haduh mynta kam pat ju ïoh Myntri Rangbah da ka kynthei/longkmie. Ym pat ju don ruh ka Lamphang ka Ïingdorbar Thawaiñ naduh u snem 1970 haduh mynta. Hynrei ki la don ki longkmie kiba la long MP, MLA, Myntri (sorkar Meghalaya bad Assam), MDC, bad Executive Member, Chairperson ka Khasi Hills Autonomous District Council (KHADC). Ha ki por ilekshon MP, MLA bad MDC, ngi ju ïohi ïa kiba bun ngut ki kynthei/longkmie kiba mih shakhmat ban ïakhun. Hynrei bun na ki, kim ju kham poi sha ka thong jong ka jingjop. Ki seng saiñpyrthei, ha kawei ka liang, ki ju pynshlur ïa ki kynthei ba kin ïashim bynta ha ki kam saiñ hima sima bad ym ban ju kut tang kum ki nongkitkam seng. Ka long kaei-kaei kaba itynnad ban ïohi ïa kane ka jinglong jynsur mynsiem jong ki seng saiñpyrthei tangba lehse ki dang donkam ban leh kham bun bad kham bha na ka bynta ki kynthei/longkmie ba kin ïoh shisha ïa kata ka sur ka ban kren halor ki jingeh bad ki jingangnud jong ki.

Mynta ba katei ka aiñ rew ka la don ha Parliament, ngin ïa peit kumno ki seng saiñpyrthei kin ïathir bad ai jingmut. Don ki lad pathai khubor kiba la pynbna ba katei ka aiñ kan sa lah ban treikam pura hadien jong u snem 2029 namar hap ban pyndep shwa ïa ka khanasamari bad ka jingpynbeit thymmai ïa ki konstitwensi. Kane ka mut sa san snem tam ngin dang hap ban ïa ap. Tangba kiei kiei kin sa kham shai ha kine ki sngi ynda ki MP kin ïatai bad ka sorkar kan jubab. Ngi kyrmen na ka bynta ka jingbha bad ba katei ka aiñ rew kan ïarap shisha ban pynkup bor ïa ki kynthei/longkmie.