Ka jingshah synshar ha ki ‘Kumar’

Ngi la ïohsngew la bunsien ki jingthnum jong ki briew shaphang ka jingleh jong kita ki ‘Kumar’ ha kaba ïadei bad ka synshar ka khadar.

U MLA ka Nongkrem konstitwensi, u Bah Ardent Miller Basaïawmoit, uba long ruh u President ka Voice of the People Party (VPP), haba kren hapoh Ïingdorbar Thawaiñ ha ka 20 tarik Nailur, 2023, u la kynthoh da kaba ong ba ha wat la ka jingkhmih lynti ka long ban shah synshar ha ki briew kiba dei na ka Kur Lyngdoh, Sangma, Marbañiang, Kharkongor bad kiwei, pynban ka jylla ka don hapdeng ka jingshah synshar jong ki ‘Kumar’. Ïa kane, u Bah Ardent u la pynpaw haba pyrshah ïa ka rai jong ka sorkar jylla ban thung ïa uwei u briew ba la tip kyrteng kum u A. Ali ban long kum u Secretary ka tnat Meghalaya State Council for Technical Education (MSCTE). Kiba sngewthuh ki la sngewthuh ïano u Bah Ardent u thew haba u la kren kumtei khamtam haba u la pynmih ïa ka kyntien ‘Kumar’.

Ka jylla jong ngi ka duna palat ki briew lajong ban shimti kum ki heh sorkar ha ki kyrdan bapher-bapher. Namarkata, ngi hap ban shu hun la ka hun haba ïoh da ki bym trei ki trai jylla ban long heh long haiñ lane ban shong ha ki shuki kiba donbor. Ngim lah ban leh eiei. Ngi la ïohsngew la bunsien ki jingthnum jong ki briew shaphang ka jingleh jong kita ki ‘Kumar’ ha kaba ïadei bad ka synshar ka khadar. Don kiba kynnoh ba u Myntri Rangbah, u Conrad K Sangma, u la aibor than ïa ki. Don kiba kam pat ba lada ym don kita ki ‘Kumar’, ka jylla kan ym lah ban ïaid shakhmat namar ki don ka jabieng ban treikam haba ïanujor bad kiwei pat ki para babu sorkar. Lehse tang kiba la ïakynduh kam bad kita ki ‘Kumar’ kin kham sngewthuh bad pei phang kumno ki long. Ïa kiba bun ba lang, kin ym da tip bha shaphang kita ki ‘Kumar’ bad hap ban shu ïa sngap kaei kaba ong kita kiba la ïakynduh kam bad ki.

Man la u snem haba ka Union Public Service Commission (UPSC) ka pynlong ïa ka eksamin Civil Service, ngim ju ïohi ïa ki trai ri trai muluk wat tang ba kin wan ha ki kyrdan ba sha trai. Ka sien kaba khatduh ba la don ka trai ri trai muluk na kane ka jylla ban pyndep ïa kane ka eksamin ka dei ha u snem 2012-13. Hadien kata, ka la kynjah jar wat la ki don sa arngut ki nongshong shnong kiba la lah ban pyndep ïa ka eksamin kaba long kawei na kiba jwat tam ha kane ka Ri namar la jied tang na kiba nep jabieng na kiba nep tam ban long kita ki IAS, IPS, IFS. Ki dei kine kiba pynïaid ïa ka synshar ka khadar ha ka Ri bad baroh ki Myntri Sorkar kin hap ban shaniah ha ki. Ngim lah ban leh eiei ïa kane namar ka rukom ka long kumta. Sa tang ynda la pynkylla ïa ka Riti Synshar bad ka rukom synshar khadar lehse ka lah ban wan dur da kumwei pat. Tangba katba ka dang ïaid hi kumne kumba ka long, ngim banse ban pdiang ïa ki babu IAS, IPS kiba nabar ba kin wan shong ha Secretariat bad ban pynïaid ïa ka synshar ka khadar.

Tangba ka long ka jingshisha ba ki babu IAS, IPS ki ïoh bor bha ha ka synshar ka khadar namar dei maki kiba pyntreikam bad pyntyllun ïa ki kam ki jam jong ka sorkar – naduh kiba rit eh haduh kiba heh tam. Ki aiñ ki kanun jong ka Sorkar Pdeng ki pynkup bor pynkup iktiar ha kine ki babu ba kin long ki khlieh jong ki tnat treikam bapher-bapher wat la nalor jong ki, don u ne ka Myntri ki ban peit. Hynrei ha kiba bun ki khep, dei ki IAS, IPS kiba hap ban ai jingmut ïa ki Myntri kumno ban pynïaid ïa u lakam jong ka jingsynshar lane kino ki aiñ ba dei ban pyntreikam lane ka skhim kaba kumno yn pyntreikam bad ha kano ka dur bad kumta ter-ter. Tangba ynda la mih ka kynrum kynram, kiba shah kynnoh ki dei beit ki Myntri. Bunsien, ki IAS, IPS ki lait na ki jingshah shim jingkitkhlieh. Ïa kane, ngi shem ba ka long ha ka Ri salonsar.

Namarkata, lada kwah ban ïa synshar hi dalade ïalade khlem da donkam ïa kiba nabar, ngi dei ban ïa shut ïa la ki jabieng bad ban ïakhun ïa ka eksamin Civil Service khnang ban ïoh long kita ki IAS, IPS. Kam dei kaba suk ban ïakhun ïa kane ka eksamin tangba kam dei ruh kaba eh lada lah ban minot thop bad pule kot da ki phew kynta ha ka shi sngi. Haba don ka mon ryngkat bad ka jingtrei shitom jingtrei dukhi, ka lad ruh ka plie. Khlem ka jingtrei shitom ngin ym poi shano-shano bad ngin shu sahkut beit hajuh lane hiar arsut ha ka jaka ban kiew arted.