“60 na ka 100 kiba shah ktah ha ka HIV ki don ha East & West Jaiñtia”

Ka la ong ruh, "Ïa mynta 11% ki dei na kiba pyndonkam drok da kaba injek, katba na ka jingshongkha pathar ka la hiar sha ka 10%."

Shillong, Nailur 24

Ka jinglum jingkheiñ ha kane ka shi snem ba la dep ka kdew ba ka jingpyndonkam drok da kaba injek ka long ka daw kaba hakhmat halor ka jingdon jong ki briew kiba im bad u khñiang HIV hapoh ka Jylla.

“Haba ngi peit ïa ki jingkheiñ mynshuwa, bun ki briew kiba im bad u khñiang HIV hapoh ka Jylla ki dei lyngba ka jingshongkha pathar, hynrei haba ngi khmih biang ïa kane, ha kane ka shi snem ba la dep, ka la kylla…kam dei shuh lyngba ka jingshongkha pathar…hooid ka bun hi na kane ruh tangba ka la kham bun na kito kiba pyndonkam drok da kaba injek,” la ong ka Project Director ka Meghalaya Aids Control Society (MACS), Dr. B. Decruse haba kren bad ki lad pathai khubor ha ka Sngi Saitjaiñ.

Ka la ong ruh, “Ïa mynta 11% ki dei na kiba pyndonkam drok da kaba injek, katba na ka jingshongkha pathar ka la hiar sha ka 10%.”

Haba batai ïa ka prokram jong ka MACS ba ïadei bad ki briew kiba injek drok, ka Dr. Decruse ka la ong ba katei ka prokram ka thmu ban pynduna ïa ka jingsaphriang jong ka HIV hapdeng kiba pyndonkam drok da kaba injek – kawei na ki daw lyngba ka jingïasam ïa ki thyrnia hapdeng jong ki.

Haba kdew ba ki don kiba injek drok kiba la pynrung kyrteng bad ki TI-NGO (Targeted Intervention) ba la kyrshan da ka MACS, ka la ong ba la ju ai sha ki ïa ki dawai Opioid Substitution Therapy (OST) khnang ba kin lait noh na katei ka jingsniew.

Haba kylli, katei ka ophisar ka la ong ba ha u snem 2021-22, ka MACS ka la leh ïa ka jingwad bniah ha baroh kawei ka Jylla ban pynithuh ïa baroh kito ki kynhun kiba don jingma na ka HIV (FSW, IDU, MSM, TG) ha ki 7 tylli ki distrik kiba don ïa ki TI-NGO ba kynthup ïa ka South West Khasi Hills (bym pat don TI-NGO).

“Napdeng kitei, kito kiba pyndonkam drok da kaba injek, ki don 3175 ngut kiba la pynrung kyrteng bad ki TI-NGO,” ka la ong.

Halor ki ‘Lost to Follow-up’ (ne ki bym lap dien shuh), ka Project Director ka la ong ba ïa kito kiba la pynrung kyrteng, la khmih bniah ïa ki bad hadien ba lap ba ki long ‘+’ ne shah ktah ha ka HIV, la pynïasoh ïa ki sha ki jaka sumar ba la tip kum ki ART Centre.

“Kine kim bud ryntih ïa ka jingsumar bad ki don ruh kiwei-kiwei ki jingtynjuh ïa ki namar ka HIV ka dei kaba hap ban sumar baroh shi jingim bad teng-teng naduh nongkyndong ban wan phah sumar, ka jynjar ïa ki ba kin wan sha ki ART,” ka la ong.

Ka la ïathuh ruh ba ki don tang 4 tylli ki ART Centre hapoh ka Jylla – Civil Hospital, Shillong, NEIGRIHMS, Ïalong Civil Hospital bad ha Tura Civil Hospital.

Haba ban biang ba ka buh jingeh khamtam ïa kito kiba na nongkyndong ban wan sha ki ART, ka Dr. Decruse ka la ïathuh ba mynta u snem, la kyntiew ïa kita kiba ki ong ki ‘Link-ART Centre’ – kata 20 tylli ha ki PHC.

Shuh shuh haba pynsngew ba ka jingdon jong ki briew kiba im bad u khñiang HIV ka kham duna ha Ri-lum Garo, ka la bynrap, “Ngi kham pynleit jingmut ha Ri-lum Khasi-Jaiñtia bad 60 na ka 100 jong kito kiba shah ktah ha ka HIV, ki don ha East bad West Jaiñtia Hills.”