New Delhi, Nailur:
Da kaba ioh ïa ka jingmynjur lang ha ki kam geo-politics ha ka New Delhi Leaders Declaration jong ka G20 Summit ba dang shu dep long shen ha kine ki khyndiat por ba la leit, ka India ka la pynpaw ba ka long ka nongkren kaba donbor ha kine ki sngi ba mynta. Ha ka jingiakren bad ki lad pathai khubor ha New Delhi, u Sherpa jong ka G20- u Amitabh Kant u la ong ba ka long kaba kham pher bad ka bym ju kham jia hapoh ka histori jong ka ri India ban ioh ïa ka document kaba la ioh jingmynjur pura bad ka bym don kano-kano ka jing artatien ne jingkynthoh na kiwei pat ki ri kumba long ha kane ka kynti ba ka India ka la ioh ban pyniaid bad ialam hi ïa katei ka kynhun G20.
Shuh shuh ruh u Kant u la ong ba ka la shimpor haduh kumba 200 kynta ïa ki jingiakren bad ki kynhun jong ki nongmihkhmat jong ka India ban wanrah ïa katei ka jing iamynjur lang ha ka G20 Declaration kaba la pdiang ha ka Leaders’ Summit. Shuh shuh ruh u la batai khyndiat shaphang kitei ki rukom treikam ha kaba u la ong, “Namar ba ym shym don ka jing iamynjur lang ha kano- kano ruh ka jingialang ki Myntri bad ki ju don beit ki jingartatien, bad kumta ruh ki lad pathai khubor ha kylleng jong ka pyrthei ki la don jingartatien shaphang ka jingseisoh jong katei ka jingialang ba la pynlong da ka New Delhi ha kine ki khyndiat por ba la leit.”
U Sherpa u la ong, “Ki jingiakren kiba la pynlong ha Manesar, kumba 60 km na New Delhi ki la long kiba bniah bha bad ka jingngeit jong ki nongialam ka ri naduh ka por ba dang sdang ka long ba ym lah ban pdiang ïa ka G20 kaba iaphiah.” Shuh shuh ruh u la ong ba ka por shuwa ïa ka jingpdiang ka la don ki jingjop bad ki jingeh namar ka Russia bad ka G7 ki la kwah ïa ka jingkynthup jong katto katne ki kam. “Hynrei ki Sherpa jong ki ri ba dang sdang kiew kum ka Brazil, South Africa bad ka Indonesia ki la iatrei lang bad ka India ban ioh ka jingmynjur lang. Nagta pat ki la wan iasnoh kti lang sa ki Sherpa jong kiwei pat ki ri kum ka Saudi Arabia, Mexico, Argentina, Turkey khnang ban ioh ïa ka jing ïa mynjur lang”.
Kumta, u Sherpa u la ong ba ka jingioh long President jong ka India ha kane ka kynti, ka la pyni ba ka G20 ka lah ban long ka rynsan kaba donbor tam ha ka pyrthei bad ka la pyni shai ruh ba ka G20 ka la kham khlaiñ bor ban ïa ka United Nations. Ki ri kiba don hapoh jong ka kynhun G20 ki long kumba 65% na ka jingdon jong baroh ki briew hapoh ka pyrthei bad ki long rum kumba 85% na ka GDP jong ka pyrthei baroh kawei.
Shuh shuh ruh la ong ba ka G20 Leaders’ Decla-ration ka don ïa ka jingthmu jong u Myntri Rangbah -duh ka ri India, u Narendra Modi ïa ka pyrthei baroh kawei ba kan nang kiew ha ka liang ka roi ka par bad kumjuh ruh ka ban ialam lynti da ki longkmie, kumjuh ruh ka roi ka par kaba ñiewkor ïa ka bha- ka miat jong ki briew, ka jingkynthup lang ïa baroh, bad ki jingmih kiba don nongrim ha ka jingtreikam. Ka declaration bad ka jingpdiang ïa ka African Union ka la pynlong ruh ïa ka India kum ka nonglam lynti na ka thain shathie jong ka pyrthei.
U Sherpa u la iathuh ruh ba ka jinglong Presi-dent jong ka India ha ka G20, ka la sakhi ïa 112 tylli ki jingjop hapdeng ka jingiaid lynti bad jingialam jong ka India bad kaba long ruh palat ar shah ïa ka jingjop ban ianujor ha ka por ka jinglong President jong ka Indonesia ha ki por ba la leit. Namar ka Indonesia ka la ioh 50 tylli ki jingjop ha u snem 2022 bad ka Italy ka la ioh 65 tylli ki jingjop ha u snem 2021. Katba ki jingjop ne jingsei soh ha ka por ka jinglong President jong kiwei pat ki ri ha ki por ba mynshuwa, ki long hapdeng jong ka 20 bad 30.
