Ka Meghalaya ne ka Kumarlaya

Lah ban ong ba wat ha kane ka jylla ka jong ngi hi ruh ka jingpynmih ïa ki mar bam, khamtam eh ïa u kba u khaw, ka la nang hiar.

D.H.Kharkongor

Ka dei ka jingshisha ba ïa u paid knup paid trap ka pyrthei ka la nang hiran. U bapli u paid knup paid trap u shem shitom ban ioh ïa la ka bylla ka sngi, kaba thikna, kaba ka jingioh ruh kaba katba un lah ban pyndap pynbiang ïa la ki jingdonkam ne ïa la ka jong ka ïing ka sem. Kaba katno tam kat ba un ioh ban kynshew kyndiap. Ka dei ruh ka jingshisha ba ka la nangkiew stet stet ka dor ka mur jong ki mar bam bad ki mar kiba kham kongsantam eh. Ka jingkiew ka jong ka ruh kaba khah khah. Ka dei pat ruh ka jingshisha ba kane ka jingkiew jong ka dor ki mar bam ka dei eh na kane ka jinghiar ha ka jinglah ban pynmih bad ban pyndap pynbiang ïa ka bam. Ka daw bah jong kane ka jinghiar jong ka jingpynmih ïa ki mar bam ka dei kane ka jinglong khyllah jong ka suiñbneng, kata, ka jingjlan jong ka jingrang tyrkhong than eh lem bad ka jingshlei um na ka daw ka jingther khyllah jong u lapbah lapsan. Ki dei kine ki ar kiba pynjulor noh ïa ki jingthung jingtep. Ki don ki bynta kiba ki jingthung jingtep ki shah pynjulor lehnoh-ei noh ha ki khñiang bad ki puit. Ka jingrem than eh jong ka dor jong ka kit ka bah ruh ka dei kawei ka daw ba sa kiewdor kumne ki mar bam. Kaba katno tam yndahaba jyllei seh kumne sa ki khyrdop khrong khajna be-ain.

Lah ban ong ba wat ha kane ka jylla ka jong ngi hi ruh ka jingpynmih ïa ki mar bam, khamtam eh ïa u kba u khaw, ka la nang hiar. Ka hiar bad kan nang hiar arsut wei ba la nang bun kiba iehnoh ïa ka kam rep kam riang.  Kat shaba phai lah ban iohi shynna ïa ka jingiehnoh shrah ïa ki pynthor ki hali.Lah ban iohi ïa ka jingbym pyndonkam hok shuh ïa ki jaka rep, kata, ka jingpyndonkam noh ïa ki da kumwei pat bad ym shuh ha kaba rep riang ne ha kaba thung ba tep. Ha ka jaka jong u kba u khaw ba la mih bujli pynban da ki ‘Diesel Bunks’ & ki ‘Dhaba’ ne da ki ‘Eateries’ ne da ki ‘shopping complex’. ïa kane lah ban sakhi kyndiang ha shilynter ne ha baroh arliang jong ki National Highways bad ki State Highways. Ka dei ruh ka jingshisha ba kiba bun ki lyngkha ki risai ki la kylla pung dohkha, hynrei tang shiteng por, bad tang na ka daw jong ka ka ‘Aqua Mission’. Ka pynshisha ba ka suk than eh ban tih pung dohkha hynrei ka shitom pat de ban ioh ïa ki symbai dohkha ne ban pynkharoi ïa ki dohkha. Kaba katno tam ban pynheh pynsan dei rukom ïa ki dohkha bad ban lah pat ruh ban pynïaid iew ïa ki.

Ka dei ruh ka jingshisha ba ïa kiba bun ki jaka rep la long trai noh da ki bym don ïa ka jingtip bad ruh ïa ka jingtbit ïa ka kam rep bad ruh ïa ka kamri jingri jingdup. La long trai noh ïa ki da kiba thmu ban aiti pateng ha kiba ki hi naduh nyngkong ka sngi ki khlem la pynheh pynsan ïa kita ki nongioh pateng ba kin ieit bad ba kin sngewtynnad ïa ka kam rep bad ïa ka kamri jingri jingdup. Ki nongshimti ne ki nong-ioh kynti ki bym lah wat tang ban shah ïa ka jingïew jong ka eitsniang bad ka eitsyiar. Kiba dang tieng dang smiej wat tang ïa u puit. Kiba ym ithuh kano ka rashi bad kano ka wait prat. Ki bym ithuh uno u japung bad uno u traw. Kata ka dei ka daw bah ba salah ban sakhi kyndiang ia ki ‘farms’ kiba ki trai kim banse shuh ban shu iehnoh kumto ïa ki. Ki ‘farms’ kiba wat lada ki la biang lut nadong shadong, kata, naduh ka ‘farm house, ki jaka ri syiar kiba kyrpang, ki jaka ri sniang kiba kyrpang bad tad haduh ki pung dohkha pynban ki kynjah jlang jlang. Kiba ym don pat wat tang kawei ruh ka syiar, tang kawei ruh ka sniang bad kiba hapoh kita ki pung dohkha don pynban tang da ki jakoid bad da ki dohlun. Kiba ïa ki tynrai sohtrun bad ki tynrai diengsoh ruh la tap noh bad kjap leh nohei noh da u phlang bad da u kynbat.

Kumta ïa kat ki jaka rep bad ki jaka kiba sboh bad kiba seisoh la nangioh ban long trai ne kamtrai noh pynban da ki heh saipan ki bym don jingtip bad ki bym don jing tbit, eiei ruh em, la ïa ka rep ka riang ne ïa ka kam ri jingri jingdup. Ki heh saipan ki ban nym rep lymne kyntiew ïa ka rep. Kane kaei kaei ka ktah jur bha ïa u paid knup paid trap uba tip, uba tbit bad uba ju im ja na ka kamrep bad ka kam ri jingri jingdup. U bapli u ïaisah u paid knup paid trap uba rit mynsiem wei ba um lah ban don ïa la ka jong ka jaka kaba thikna, ha kaba un ïai rep bad un ïai ri ruh ïa la ki jong ki jingri jingdup. U bapli u hap ban ïehnoh hi ruh ïa ka rep bad ka ri jingri jingdup wei ba u tip shai ba un nym lah bor ban don ïa la ka jong ka jaka ha kaba ba un rep un riang.

Kane ka dei kawei na ki daw ki dong ba wat tang hapdeng para mangi ruh ka kharai kaba pynïakhlad ïa uba pahuh na uba kyrduh ka la nangïar bad jylliew, katba nangïaid ki sngi ki snem. Ka dei ka jingshisha ba katba uba pahuh u la nang pahuh pahai uba kyrduh pat de u la nang kyrduh, kat haduh ba un nym lah bor shuh hi ruh ban don wat tang ïa la ka jong ka jaka, kaba tang shi nongrim ïing.

Ha shwa ba ngin ïa kut noh shah ïa nga ba ngan kylli la ka dei ne em ba ïa ka jylla Meghalaya ka jong ngi la ioh ban pynïaid laitluid da uta u ‘Kumar’ ne da kita ki ‘Kumar’? Hato ka dei ne em ba ki don ki Directorates kiba la shah pynïaid ne ‘Direct’ pynban ha kita ki ‘Consultant’ jong kata ka ‘Agency’, ba la long khlieh da uta ne kita ki ‘Kumar’? Te hato mynlai saw snem mynshwa nga la bakla, mynba nga kum lait ang ba lehse kane te kam dei shuh ka ‘Meghalaya’ hynrei ka lah dei pynban ka ‘Kumarlaya’?