
Raphael Warjri
Ka jingsngewthuh ïa ka longblei ka dei kaba la pynwandur ha la ka jingngeit jong ki niam bapher bapher jong ka pyrthei ïa kaba ym lah ban long shityllup, wat lada la kam ba ka long salonsar. Ki paidriewngeit Hindu ki don la ka rukom jingngeit blei ha kiba byllai ki jait blei, ki paidriewngeit Muslim ki ngeit thik ha u Allah ba ym lah pdiang ïa kiwei kiwei, ki paidriewngeit Buddhist ki ngeit ha u Buddha ba ym lah pdiang ïa kiwei kiwei, ki paidriewngeit Khristan ki ngeit ha u Jisu Khrist ba ym lah pdiang ïa kiwei kiwei, ki paidriewngeit niam Khasi Niamtre ki ngeit ha la U Blei bad ki ryngkew basa, hynrei ka jingngeit ba shisha katkum ka pyrkhat tynrai Khasi ka dei kaba kdup salonsar ba ki paidriewngeit jong ka Seng Khasi bad jong ka Seiñraij ki khohñioh bad jnang ban pdiang ïa kata. Lada khmih sani ïa ka saiñriewblei jong ki paidbynriew Khasi ka dei kaba long salonsar bad kaba don pansara hapdeng ka longblei bad ka longksuid. Ka jingngeit tynrai Khasi ka dei kaba kynthup lang ïa ka jingngeit ha ki snap ka mariang bad ha ka longbynriew manbynriew (combination of animism and humanism), kata ka mut ba baroh ki jynthaw ha satlak ka mariang, naduh ki met-bneng baroh kynthup ïa ka sngi, u bnai, ka lyer ka um ka ding kum ki tyllong bor jynthaw, haduh ki snap mariang ha ka meiramew bad ki ryngkew basa, nangta ki jynthung, ki mrad ki mreng, ki sim ki doh, ki dohkha dohpnat, ryngkat bad ki bynriew ki long kyllum lang shitylli kawei ka snap longblei, ka ba ym dei marwei ne shibyllien, ym dei kynthei ne shynrang. Kumta kata ka snap ka long kaba donbor tam bad kaba shemphang tam sha ka maïa ka ba palat liam ban ïa kano kano ka bor jong ka met bad janor briew, tangba ka ba ym lah ban iohi bad ym lah ban ktah, hynrei lah ban sngew bad ban mad tang da ka jingngeit kaba baroh baroh ki nam blei longblei.
Kumta haba bishar sani ïa kane ka jingngeit tynrai Khasi ka thew ba baroh kiei kiei kiba bha kiba wan jia ha ka pyrthei ki dei kata ka snap blei longblei bad kiei kiei ki ba sniew kiba wan jia ha pyrthei ki dei kata ka snap ksuid longksuid. Na kata ka daw katkum kata ka nongrim jong ka jingngeit Khasi ka mut ba u Jisu, u Ram, u Krishna, ka Durga, ka Kali, u Buddha, u Allah, u Guru Nanak ne Waheguru, u Yaweh, u Jehovah, u Blei, ka Blei, ki Blei ki dei hi ki blei longblei ba shitylli tang marwei ha kawei ka maïa blei ba ym lah ban tba bad khajoh ka bor shemphang jong kino kino ki briew kiba stad tam ha pyrthei. Kata ka dei ka jingngeit ka ba kdup salonsar, khlem da khohñioh, khlem da ñiewbeiñ, khlem da kyntait, bad kaba pdiang hun da kaba sngur mynsiem. Lada lah katta te ka la dei shisha ba ka dei ka shem mynsiem ba pura, khlem da ksan jubor tang ha kawei ka liang kaba sngewbit sngewbiang ha lade bad ha ka imlang sahlang. Ym dei kaba eh ba ki Khristan kin pdiang ïa baroh ki blei jong kiwei kiwei ki niam ha ryngkat u Jisu ba ki long shitylli kawei ka snap blei longblei. Ym dei kaba eh ïa ki Buddhist ba kin pdiang ïa baroh ki blei jong kiwei kiwei ki niam ha ryngkat u Buddha ba ki long shitylli kawei ka snap blei longblei. Ym dei kaba eh ba ki Muslim kin pdiang ïa baroh ki blei jong kiwei kiwei ki niam ha ryngkat u Allah ba ki long shitylli kawei ka snap blei longblei. Ym dei kaba eh ba ki Hindu kin pdaing ïa baroh ki blei jong kiwei kiwei ki niam ha ryngkat bad la ki blei lajong ba ki long shitylli kawei ka snap blei longblei. Kumjuh ka long kumta ïa kiwei kiwei ruh.
Em – ym long kumta namar ba ki paidriewngeit Khristan ki don la ka saiñpyrkhat lajong kaba kyrpang ban pynksan bad pynkhraw tang ïa ka kyrteng jong u Jisu kum u Blei bad ban kyntait ïa kiwei kiwei.Kumjuh ruh ki paidriewngeit Muslim, Buddhist, Hindu ki don ka saiñpyrkhat lajong kaba ki pynksan bad pynkhraw tang ïa la ki blei lajong bad ban kyntait lut phar ïa kiwei kiwei kiba ym dei na la ka niam lajong. Kaba kham isaitmet ka long ba ki paidriewngeit Khristan ki don la ki balang lajong kiba ki pynksan bad pynkhraw tang ïa u Jisu uba dei u juh U Blei, hynrei ki kyntait pat ban synrop bad kiwei kiwei ki balang ha ki kam riewblei lait na la ka balang lajong. Lah ban don ar lane lai tylli ki balang kiba synrop lang ha ki kam riewblei, hynrei khlem artatien kin kyntait ïa kiwei pat kiba ym ïahap jingmut ha ka rukom pyrkhat briew.
Wat ki paidriewngeit jong ka niam Khasi Niamtre kim lah ban pdiang da lei lei ïa kiwei kiwei ki blei jong kiwei kiwei ki niam lait na la ka niam tynrai lajong. Ka long kaba suk ban sngew kyrpang ïa lade ha kawei ka kynhun niam lajong da kaba pynksan bad pynkhraw ïa la U Blei lajong khlem da pdiang ba ka snap blei longblei ka dei ka juh ha baroh ki niam. La sngewthuh lypa ba kane ka ktah mationg ïa baroh ki parabangeit ha la ka kynhun kynhun niam ne balang, kumta la panmab lypa da kaba sngur mynsiem, lada ka pynmong ïano ïano; hynrei da lei lei yn ym reij na kaba khlei ka juban ha ka jingshisha kaba long salonsar. Kumta ka longblei bad ka longksuid ka dei arliang syrwet jong ka bha bad ka sniew, kaba dum bad kaba shai, kaba dei bad kaba lait, kaba khuid bad kaba tngit bad kumta ter ter.