Hato Pyrkhat Kai

Kaba kongsan tam ba kano kano ka ktien kan roi kan riewspah ka long ka jingsan bad pynkha ïa ki ktien ryngkat bad ka jingïaid ka por.

Nongsaiñ Hima, 1969

Ym don lehse ki ban nym kwah ban khuid ka met ka phad, ka ïing ka sem, ban riam ban beit bad ban biang kane batai. Ka bha shibun lada ngi la sngew biang  halade shimet ha ka liang ka jingkhuid jingitynnad ka ïing ka sem bad ïalade, hynrei ka jingiam lang sahlang, ka dawa ba ngin phikir khyndiat ïa ka jingbit bad jingmyntoi lem kaba kyllum lang. Kan ïarap shibun lada ngi la pynkhuid la sar ïa la ki ïing bad phyllaw, ban nym pda khlem akor ïa u ñiut u ñier sha pdeng surok ne theh ha ki nala. Ngi ju kynnoh ba ki surok, ki nala ha sor ki long kiba jakhlia bad ba ym i don ki ban kit khia ïa kane. Hynrei  ka shong shibun ba ngin nym long ka bynta jong ka jingpynjakhlia. Hato kam long kaba i said met ban iohi ïa ka jingtah shun bad jingbiah kwai khlem akor ha ki biar jong ki jingtei baitynnad kum ki cinema bad kiwei kiwei. Lada iwei pa iwei na ngi, ngin lah ban pyrkhing shuwa ïalade,ha kane ka liang, ka sor Shillong kan jin da la long shisha kaba khuid bad itynnad.

 Ha ki por rynkhiang ngi ju ia ud baroh baroh ïa ka jingduna um bad ka jingjynjar na ka bynta ka  um ka la hap ha ka met jong baroh na ngi. Hynrei ngim ju kham kynmaw ban khang noh ïa ka kor um, ynda ngi la dep pyndonkam, bad ngi hun ba kan shu tuid lehnohei. Kine kiei kiei kiba rit kiba lehse bun  na ngi ngim ju poi kynmaw ne pyrkhat, hynrei kiba ïathuh sha ka pyrthei ïa ka jinglong jong ki nongshong shnong jong kane ka sor. Lehse kan myntoi ïa baroh lada ngi pynmlien ban ïeng lain ha kaba thied tiket cinema, ne hakhmat ki dukan ration, ne ba ka por ba ngi kiew bus, bad katno lada ngi lah ban leh kumne, kan sakhi ba ngi long ki briew kiba la shai bad don akor. Ngi ju thnum ju thnam ïa ki nongñiah taxi ba ki shim ka dor kaba palat, hynrei mynta ba la buh da ki meter, ngi dei ban phikir ba u nongniah taxi u dei ban pyndonkam da u meter ha ka por ba ngi shong taxi. Kumta dang bun shuh shuh kum kine kiei kiba ngi dei ban ia pyrkhat kai bad ïalap ha ki kamra shongkai, kaba long ka tarajur la ngi  la long ki briew kiba la shai ne em.

Tang ka jingbun jong ki kot ki sla ne ka jingpule ïa ki, kan nym lah ban long u maw thew ba ka ktien bad ka thoh ka pule jong kano kano ka jaidbynriew, ka la roi bad riew-spah. Kaba kongsan tam ba kano kano ka ktien kan roi kan riewspah ka long ka jingsan bad pynkha ïa ki ktien ryngkat bad ka jingïaid ka por. Ngi lah ban don da ki hajar tylli ki ktien kiba ngi batai ïa kaei kaei, ne kiba ngi pyndonkam ha ka kren ka khana bad ka thoh ka pule, hynrei ka jingbun jong ki ktien dei ban nang pynroi bad nang ban pynkha shaid shaid.

Ha ka pyrthei stad bad ba stet mynta, ka jaidbynriew kaba sian ka ïa beh da ka jingpynkha shuh shuh ïa ki ktien. Ha ka Oxford Dictionary kaba dang pynmih thymmai, la iohi ba ki ktien ki kham bun ban ha kiwei kiwei Oxford Dictionary kiba la shon ne pynmih mynshuwa. Ka jingleit u briew sha u Bnai, ka la pynlong ba u briew u hap ban pynmih ne sha ïa ki ktien thymmai bad pyndonkam ruh ïa ki. Katba ngi lah ei ngi dei ban pynkha shuh shuh ïa ki ktien bad pynlong ïa ki, ka bynta jong ka ktien ka thylliej.Ban shu pynbud ïa ka jingkynnoh kiwei, ba ngin ong ‘Prime Minister’ ïa ka Myntri Rangbah, kan nym lah da lei lei ban pynriewspah ïa ka ktien.